پس از حدود دو سال تلاش ، دولت افغانستان موفق شده است در سطح محلی یکی از فرماندهان ارشد طالبان را به سوی خود جذب کرده و او را به عنوان بلندپایه ترین مقام دولتی افغان در شهرستان جنگ زده موسی قلعه منصوب کند.
موسی قلعه، ناآرام ترین شهرستان در افغانستان است و حدود یک سال قبل در نتیجه قرارداد میان نیروهای بریتانیایی با بزرگان محلی این شهرستان به تصرف طالبان درآمد.
اما یک ماه قبل و پس از یک عملیات وسیع، دولت افغانستان توانست این شهرستان را از کنترل شورشیان طالبان خارج کند.
در هفتم ماه ژانویه، یکی از سخنگویان دولت افغانستان از انتصاب ملا عبدالسلام، فرمانده پیشین طالبان که حدود یک ماه قبل از آغاز جنگ اخیر در موسی قلعه به حکومت حامد کرزای پیوسته بود، به ریاست شهرستان موسی قلعه خبر داد.
انتصاب این فرمانده سابق طالبان از سوی دولت افغانستان به عنوان گامی مهمی در جهت مذاکره با «طالبان میانه رو» خوانده شده است.
- «پیش از این مشکلات عدیده ای در موسی قلعه وجود داشت. قبلا هیچ اعتمادی نبود. هیچ کسی دیده نمی شد که قابل اعتماد باشد. مردم نمی دانستند که به چه کسانی مراجعه کنند. اما حالا آنان با من گفت و گو می کنند. آنان به من اطمینان می دهند و من به آن ها.»
اما برخی از تحلیلگران این حرکت دولت افغانستان را آغازی برای بازگشت طالبان با عنوان میانه رو به عرصه قدرت سیاسی افغانستان می دانند.
تسریع روند مصالحه؟
ملا عبدالسلام در گفت و گو با رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی تاکید کرده است که از زمان انتصابش به عنوان مسئول موسی قلعه، روند روند مصالحه بین دولت افغانستان و طالبان میانه رو تسریع شده است.
وی می گوید: «پیش از این مشکلات عدیده ای در موسی قلعه وجود داشت. قبلا هیچ اعتمادی نبود. هیچ کسی دیده نمی شد که قابل اعتماد باشد. مردم نمی دانستند که به چه کسانی مراجعه کنند. اما حالا آنان با من گفت و گو می کنند. آنان به من اطمینان می دهند و من به آن ها.»
ملا عبدالسلام در جریان حاکمیت طالبان، زمانی استاندار اورزگان بود. گزارش شده است که این فرمانده محلی طالبان تاکنون توانسته حدود سیصد تن از جنگجویان طالبان را در شهرستان موسی قلعه در استان هلمند به سوی دولت افغانستان بکشاند.
با این حال، برخی از تحلیلگران معتقندند که معامله با فرماندهان محلی و افراد نمی تواند در سطح کشوری راه حلی مناسبی برای بحران ناآرامی ها، شورش ها و خشونت ها در افغانستان باشد.
کریستوفر لنگتن، کارشناس مسایل افغانستان در موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک لندن معقتد است که این گونه معاملات در افغانستان باید محدود باشد.
آقای لنگتن به رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی می گوید: آمادگی ملا عبدالسلام برای حمایت از حکومت کابل نمی تواند بیانگر انگیزه قوی او برای تقویت افغانستان به صورت کل باشد.
وی می افزاید: «این یک مورد فوق العاده محلی است. چرا که ملا عبدالسلام پاسخگوی نیازمندی های دولت کابل در سطح محلی است. در افغانستان به صورت معمول، معاملات فقط در برگیرنده منافع افراد و اشخاص است. ما نباید به این باور باشیم که گماشتن عبدالسلام در این مقام، به منعی تقویت ملت سازی در افغانستان است.»
با این حال این کارشناس مسایل افغانستان تاکید می کند که امنیت موسی قلعه به عنوان مهترین منطقه استراتژیک هلمند برای حامد کرزای (رییس جمهوری افغانستان) از اهمیت بسزایی برخودار بوده است.
به گفته کریستوفر لنگتن، «اگر امنیت به این منطقه بازگردد و مردم شاهد برآیند مثبتی از روش دولت در گماشتن یک فرمانده نظامی طالبان در هلمند باشند، در تمام کشور چنین روندی آغاز خواهد شد.»
به نظر وی، «با بهبود وضعیت در استان هملند، می توان به شهروندان افغان این پیام را القا کرد که در صورت کمک آن ها به امنیت افغانستان و آرامش در مناطق مسکونی آنان، وضعیت اقتصادی و رفاهی آن ها نیز بهبود خواهد یافت.»
سیاست دولت افغانستان برای مذاکره
اما همایون حمید زاده، سخنگوی رییس جمهوری افغانستان می گوید: انتصاب ملا عبدالسلام به ریاست شهرستان موسی قلعه جزئی از سیاست دولت افغانستان برای مذاکره با طالبان میانه رو است.
وی به رادیو اروپای آزاد / رادیو آزادی می گوید: «ملا عبدالسلام، رییس شهرستان موسی قلعه انتصاب شده است. این موضوع با سیاست های دولت افغانستان مطابقت دارد. رییس جمهوری افغانستان پیش از این اعلام کرده که حاضر به پذیرش تمام طالبان که قانون اساسی افغانستان را قبول کنند و از راه های سیاسی وارد عرصه سیاست افغانستان شوند، هست.»
به گفته آقای حمید زاده، «موسی قلعه یک نمونه از این سیاست است. ملا عبدالسلام، در آزادی موسی قلعه نقش داشت و حالا در خدمت مردم و دولت افغانستان قرار دارد.»
دولت افغانستان از سال ۲۰۰۵میلادی تاکنون بر ضرورت مذاکره با طالبان تاکید می کند.
زمانی تئوریسین های دولت حامد کرزای، طالبان را به چند شاخه تقسیم کردند و بر ضرورت گفت و گو با طالبان میانه رو تکیه می کردند. نکته ای که اکنون به گفته سخنگوی رییس جمهوری افغانستان به عنوان یک سیاست در آمده است.
اما ملا ضعیف، سفیر پیشین طالبان در اسلام آباد، از همه فراتر رفته و تاکید دارد که «باید با همه شاخه های طالبان از جمله طالبان تندرو نیز مذاکره صورت شود.» او گفت و گو با طالبان تندرو را راهکار صلح واقعی در افغانستان می داند.
با آن که گفت و گو با طالبان و بازگشت آن ها به ساختار سیاسی و نظامی افغانستان طرفداران جدی دارد، اما برخی از رهبران ائتلاف شمال سابق که در آغاز حمله نظامی آمریکا بر طالبان این گروه را از قدرت ساقط کردند، با نگرانی موضوع مصالحه با طالبان را دنبال می کنند.
در بسیاری از موضع گیری این رهبران، از مصالحه و مذاکره با طالبان به شدت انتقاد شده و آنان می گویند که بازگشت طالبان به قدرت سیاسی در افغانستان موجب تک قومی شدن قدرت در این کشور در حال گذار خواهد شد.