یک ماه پس از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین در ایران، به نظر می رسد که بسیاری از معترضان خشمگین این طرح از مواضع خود اندکی عقب نشینی کرده ومی گویند سهمیه بندی بنزین از اتلاف آن جلوگیری کرده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، باوجود تغییر نگرش برخی شهروندان ایرانی تحلیلگران اعتقاد دارند که این طرح که از تاریخ ۲۷ ژوئن به اجرا درآمد ، امتحان خود را وقتی پس خواهد داد که رانندگان خودروها سهمیه شش ماهه خود که پیش تر دریافت کرده اند را با سرعت تمام کنند.
ایران بر روی منابع عظیم نفت و گاز قرار دارد اما کمبود امکانات پالایشگاهی برای تولید بنزین که گفته می شود حدود ۷۵ میلیون لیتر در روزاست موجب شده که مسوولان ایرانی طرح سهمیه بندی بنزین را پس از ماهها بحث و نقد اجراء کنند.
آنچه که ایران، تولید کننده شماره دو اوپک را برآن داشت تا با وجود انتقادهای فراوان دست به سهمیه بندی بنزین بزند این بود که این کشور حدود ۴۰ درصد بنزین مصرفی خود را از سایر کشورها تامین می کند.
از سوی دیگر به صورت عرفی مردم ایران عادت دارند که سوخت مصرفی خود را به قیمت ارزان بخرند از این رو دولتمردان ایرانی ترجیح دادند که عرضه بنزین را محدود کنند اما بر قیمت آن نیفزایند.
به گفته برخی مسولان،بنزین مصرفی در ایران با قیمت لیتری ۱۰۰ تومان یا حدود ۱۱ سنت آمریکا، قبل از اجرای طرح سهمیه بندی بنزین شرایطی را فراهم آورده بود که این سوخت بی جهتهدرمی شد.
محمدرضا، معلمی در تهران است که در گفت و گو با خبرنگار رویترز توجیه مسوولان ایرانی را تایید می کند: ایرانی ها سوخت ارزان قیمت را هدر می دهند، اما الان ما مجبوریم که برای این مایع طلایی بهای بیشتری قایل شویم.
اجرای طرح سهمیه بندی بنزین علاوه براینکه در خزانه دولت صرفه جویی می کند به گفته برخی کارشناسان موجب می شود که ایران در مقابل خطر احتمالی تحریم غرب حاشیه امنیتی بیشتری داشته باشد.
واردات بنزین به خصوص پس از تهدیدهای کشورهای غربی حول پرونده اتمی ایران برای مقامات ایرانی حساسیت بیشتری یافت.
تصمیمی شجاعانه؟
سعید لیلاز، تحلیلگر اقتصادی نیز معتقد است که سهمیه بندی بنزین«تصمیمی بسیار شایسته و شجاعانه بود».
لیلاز که اغلب به انتقادهای تند و تیزش به عملکرد اقتصادی دولت مشهور است می گوید: این اقدامی برای آمادگی در مقابل تحریم های احتمالی واردات بنزین بود.
اما با این حال بسیاری از رانندگان از نارسایی های اجرای این طرح و از اینکه تنها امکان مصرف ۱۰۰ لیتر بنزین در ماه دارند، گله مندند و می گویند که دولت باید این امکان را برای رانندگان فراهم کند که در صورت نیاز، با پرداخت مبلغ بالاتر سوخت بیشتر از سهمیه خود را دریافت کنند.
دولت محمود احمدی نژاد به دلیل نگرانی از بالا رفتن نرخ تورم که هم اکنون حدود ۱۶درصد است، سهمیه بندی بنزین را به افزایش قیمت آن ترجیح داد.
به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، فشار تورمی با افزایش قیمت بنزین در بازار زیرزمینی بنزین که از هم اکنون آغاز شده است مشاهده خواهد شد.
مقامات مسوول ایران، برای تغییر عادت های مصرفی رانندگان فرصتی شش ماهه در اختیار آنها قرار دادند که در این زمان رانندگان می توانند بنزین شش ماه آینده خود را پیش خرید کنند.
اما به عقیده تحلیل گران اقتصادی، این روش تنها برای به تعویق انداختن نتیجه اجرای این طرح موثر است نه چیز دیگری.
اثر واقعی سهمیه بندی از مهرماه
به گفته برخی کارشناسان،« اثر واقعی سهمیه بندی بنزین از اول مهرماه با آغاز به کار مدارس در سراسر ایران و به خصوص در تهران مشهود می شود.»
تهران شهر بزرگی است و مسافرت های بین شهری برای مراقبت از فرزندان حمل و نقل زیادی می طلبد.
شاید اتفاقی که ششم تیرماه پس از اعلام طرح سهمیه بندی بنزین رخ داد و منجر به آتش سوزی نزدیک به ۱۲ پمپ نزین شد، هرگز تکرار نشود اما به اعتقاد تحلیلگران، نارضایتی عمومی از سیاست های اقتصادی دولت شتاب بیشتری می گیرد.
با وجود این دولتمردان ایرانی از موفقیت های اقتصادی خود پس از اجرای این طرح می گویند. به گفته مقامات رسمی مصرف بنزین پس از اجرای این طرح ۲۰ میلیون لیتر در روز کاهش پیدا کرده، یعنی چیزی حدود ۲۵ درصد.
یک مقام رسمی ایران در همین زمینه اشاره کرده که «از ماه اوت یا مرداد ماه خورشیدی حدود ۱۴ درصد از میزان واردات بنزین به ایران قطع خواهد شد.»