بعد از سرزنش‌های آمریکا به خاطر وابستگی بیش از حد آلمان به گاز روسیه، خانم آنگلا مرکل صدر اعظم این کشور به جمهوری آذربایجان سفر می‌کند تا موضوع صادرات گاز دریای خزر به اروپا را مورد مذاکره قرار دهد.
قرار است خانم مرکل روز شنبه، سوم شهریور، به باکو سفر کند. وی دیدار از دیگر کشورهای قفقاز شامل گرجستان و ارمنستان را نیز در برنامه سفر خود دارد.
خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۳۱ مرداد از قول یک منبع گزارش داد که در جریان سفر مرکل به باکو، وی با الهام علی‌یف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، دیدار کرده و یکی از موضوعات مورد بحث میان طرفین، انتقال گاز دریای خزر به اروپا خواهد بود.
همزمان خبرگزاری «تاس» روسیه گزارش مشابهی منتشر کرده است.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، اخیرا احداث خط لوله گازی «جریان شمالی ۲» برای انتقال سالانه ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز روسیه از دریای بالتیک به آلمان و دیگر کشورهای اروپایی را «وحشتناک» توصیف کرده بود.
آمریکا همچنین تهدید کرده است که این پروژه را تحریم خواهد کرد.
روسیه پارسال فروش گاز به اروپا (شامل ترکیه) را بیش از هشت درصد افزایش داد و به رکورد تاریخی ۱۹۴ میلیارد متر مکعب رساند که ۳۶ درصد کل گاز مصرفی اروپا را در بر می‌گیرد.
آلمان نزدیک به ۴۰ درصد از گاز خود را از روسیه تامین می‌کند. حدود نیمی از این گاز از طریق اوکراین به اروپا صادر شده بود. این کشور از ترانزیت گاز روسیه سالانه سه میلیارد دلار نفع می‌برد ولی روسیه در نظر دارد با احداث خط لوله جدید «جریان شمالی ۲» فروش گاز به اروپا از طریق اوکراین را تا دو سال دیگر متوقف کند یا آن را به حداقل برساند، موضوعی که نگرانی‌های گسترده‌ای را در غرب برانگیخته است.
رویترز می‌نویسد که به رغم تعهد برای احداث خط لوله «جریان شمالی ۲» مذاکرات مرکل با دیگر فروشندگان گاز نشان می‌دهد که وی راه را برای مسیرهای جایگزین به منظور واردات گاز باز نگه داشته است.
یکی از منابع جایگزین، گاز دریای خزر است. آذربایجان همراه با ده شرکت خارجی برای احداث خط لوله «دالان جنوبی» با طول ۳۵۰۰ کیلومتر تاکنون ۴۰ میلیارد دلاری سرمایه‌گذاری کرده‌اند و این پروژه تقریبا تکمیل شده است.
این خط لوله قرار است در مرحله اول، یعنی سال ۲۰۲۰، سالانه شش میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه و ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به اروپا (یونان، آلبانی و ایتالیا) صادر کند و در مرحله دوم در سال ۲۰۲۵ ظرفیت انتقال گاز به اروپا را به دو برابر برساند.
الهام شبان، مدیر مرکز مطالعات نفت خزر، در گفت‌وگو با رادیو فردا می‌گوید بر اساس قوانین ضد انحصاری انرژی اروپا، در مرحله دوم باید گاز یک کشور دیگر به گاز آذربایجان اضافه شود. «گفته می‌شود که خانم مرکل در جمهوری آذربایجان انتقال گاز ترکمنستان یا دیگر گزینه‌ها را مورد مذاکره قرار خواهد داد، اما مشکل اینجاست که خود گاز آذربایجان نیز در مقایسه با قیمت گاز روسیه توان رقابت ندارد».
رویترز نیز از قول یک مقام آلمانی که نامی از وی برده نشده، گزارش داده که این کشور علاقه زیادی به خط لوله «دالان جنوبی دارد، چرا که این پروژه منابع تامین انرژی اروپا را تنوع می‌بخشد».
البته این مقام نگفته است که خود آلمان مایل به دریافت گاز از این خط لوله است یا نه.
آقای شبان می‌گوید که اضافه شدن خط لوله انتقال گاز ترکمنستان و ادامه خط لوله «دالان جنوبی» به آلمان چند هزار کیلومتر به طول این پروژه خواهد افزود و عملا قیمت گاز خزر برای آلمان بسیار بالا خواهد رفت که فاقد صرفه اقتصادی است.
رویترز از گاز ایران و شمال عراق به عنوان گزینه‌های محتمل دیگر برای افزایش میزان گاز صادراتی از طریق دالان جنوبی نام برده است.
این گزارش همچنین با اشاره به کنوانسیون حقوقی دریای خزر اشاره کرده که اخیرا میان پنج کشور ساحلی خزر امضا شد. بند ۱۴ این کنوانسیون به ترکمنستان اجازه می‌دهد که خط لوله‌ای برای صادرات گاز به آذربایجان از طریق دریای خزر احداث کند، اما شرط گذاشته است که این خط لوله بایستی «استانداردهای لازم را داشته باشد و نگرانی دیگر کشورهای ساحلی از لحاظ زیست محیطی را رفع کند».
آقای شبان می‌گوید که این موضوع دست روسیه و ایران را باز می‌گذارد که هر زمان اراده کنند، به بهانه‌هایی با احداث این پروژه مخالفت نمایند.
خانم مرکل چند روز قبل نیز درباره موضوع احداث خط لوله «جریان شمالی ۲» با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه مذاکره کرد و خواستار تضمین ادامه ترانزیت گاز روسیه از طریق اوکراین شد.
روسیه از دادن چنین تضمینی امتناع می‌کند، اما می‌گوید که آماده مذاکره با اوکراین است.