روز هجدهم ماه ژوئیه ۱۹۹۴ بمبی مرکز یهودیان آمیا در شهر بوئنوس آیرس را درهم کوبید. ۸۵ تن کشته و صدها تن زخمی شدند. این رویداد خونین ترین رویداد در تاریخ آرژانتین است، حتی با به شمار آوردن جنگ هفت ساله معروف به «جنگ کثیف» به رهبری گروهی از نظامیان این کشور که در آن هزاران نفر ناپدید شدند و بسیاری دیگر به دست تروریست های چپ کشته شدند.
کسی تاکنون در پیوند با این بمبگذاری محاکمه نشده است. گرچه در سال ۲۰۰۶ آلبرتو نیسمن، دادستان کل آرژانتین سرانجام به طور رسمی اتهامات را متوجه کشوری کرد که سالها در مظان اتهام بود. وی گروه شبه نظامی حزب الله ایران را مسوول این بمگذاری معرفی کرد.
به تازگی هکتور تیمرمن، وزیر امورخاجه آرژانتین در واکنش به پیشنهاد تازه ایران برای حل مساله، آن را «بی سابقه» و «بسیار مثبت» خوانده است. آیا ایران ناگهان در برابر هشدارهای مدنی به خود آمده است و تصمیم گرفته است که مظنون های بمب گذاری آمیا را تحویل آرژانتین دهد؟ پاسخ کوتاه به این پرسش «نه» است. با این همه برای درک اهمیت این تحولات لازم است به پیش زمینه این ماجرا نگاهی بیاندازیم.
آرژانتین از سال ۲۰۰۳ به رهبری نستور کرشنر فقید و سپس همسر او کریستینا فرناندز دو کرشنر اداره شده است. در طول این سال ها و در پیامد از سرگیری تحقیقات درباره این بمبگذاری، سرانجام در سال ۲۰۰۶ دستور بازداشت چند تن از مقام های برجسته ایرانی صادر شد.
اینترپل، پلیس بین الملل، نیز بر این احکام بازداشت صحه گذاشت. یکی از کسانی که در پیوند با این رویداد متهم شده است، احمد وحیدی، وزیر دفاع ایران است. ایران پیوسته درخواست های دولت آرژانتین برای استرداد متهمان به این جنایت را رد کرده است.
روز ۲۶ مارس امسال روزنامه «پرفیل» چاپ بوئنوس آیرس گزارشی را به چاپ رساند و در آن مدعی شد که دولت آرژانتین سرگرم مذاکره با ایران است و دیگر تمایلی به بازگرداندن متهمان به پای میز عدالت ندارد و در ازای نادیده گرفتن این اتهامات خواهان گسترش مناسبات اقتصادی با جمهوری اسلامی است.
دولت آرژانتین به شدت این اتهامات را رد کرد و آنها را دروغ و تحریف خواند اما دولت صراحتا موضوع را انکار نکرد.
اکنون ناگهان در آستانه سالگرد هفدمین سال این کشتارها، ایران با روی گشاده خواستار گفت و گو با مقام های آرژانتینی شده است. چه روی داده است؟ پیشنهاد تازه ایران سخنی از استرداد متهمان به دادگاه های آرژانتین را به میان نمی آورد و برعکس کوشش های آرژانتین برای آوردن عاملان جنایت به پای میز محکمه را به ریشخند می گیرد.
پیشنهاد ایران حاوی هیچگونه همکاری در زمینه استرداد افراد مظنون نیست. بلکه ایران ناصحانه متهم کنندگان را نسبت به رعایت حقوق بشر، که برای رژیم ایران در پیوند با رویدادهای اخیر آن غریبه است، فرا می خواند.
در پاسخ به همین بی اعتنایی است که تیمرمن، وزیر امور خارجه آرژانتین اعلام کرد که از این واکنش ایران خوشنود است و خواهان گفت و گو با آمران جنایتی است که ده ها تن از شهروندان این کشور را به خاک و خون کشیده است.
چنانکه پپه الیاشف، روزنامه نگاری که نخستین بار پرده از ماجرای گفت و گوهای پنهان با ایران برداشت، می گوید: دولت آرژانتین هرگز منکر این نبوده است که ژانویه امسال وزیر امور خارجه این کشور در جریان سفری به خاورمیانه از گروه همراه پرزیدنت فرناندز کرشنر جدا شد و در دیداری با بشار اسد رییس جمهوری سوریه شرکت کرد و ضمن دعوت از او برای دیدار رسمی از آرژانتین در شهر حلب همچنین با وزیر امور خارجه ایران نیز دیدار کرد.
برملا شدن این رویدادها در ماه مارس و پاسخ رضایت آمیز تیمرمن به پیشنهاد ایران برای آغاز دوباره گفت و گوها در هفته گذشته نشان می دهد که بوئنوس آیرس می خواهد ماجرا را به فراموشی بسپارد و اجساد قربانیان آمیا را که بیشتر آنها را یهودیان تشکیل می دهند، از جلوی چشم جارو کند.
از سوی دیگر این نکته نیز روشن است که در ماجرای از سرگیری گفت و گوها با ایران، حکومت سوریه که خود مسبب مرگ بیش از ۲۰۰۰ معترض دموکراسی خواه در این کشور است واسطه شده است.
آیا همه این اقدامات صرفا به خاطر از سرگیری روابط بازرگانی است؟ شاید. شاید هم مسالمت خواهی آرژانتین را بتوان فرآیند این آگاهی دانست که ایران به راستی مسوول کشتار آمیا است و دور نیست دوباره دست به چنین اقدام هایی بزند مگر آنکه با این رفتار مسالمت جو آن را آرام کرد.
شاید هم این رویکردها ناشی از نفوذ حامیان کنونی دولت آرژانتین است که در عین اینکه در اقلیت اند اما گروه کم بنیه ای نیستند و ایران را به چشم کشوری نمونه می بینند و صهیونیزم را ریشه همه بدی ها.
اما آنچه قطعی است این است که دولت آرژانتین که به سیاست های حقوق بشری خود و دستاوردهای ضد امپریالیستی اش می نازد، مشتاقانه می خواهد در برابر ایران، کشوری که با شواهد انکارناپذیری به قتل ده ها تن از شهروندان آرژانتین مظنون است، سر خم بیاورد.
کسی تاکنون در پیوند با این بمبگذاری محاکمه نشده است. گرچه در سال ۲۰۰۶ آلبرتو نیسمن، دادستان کل آرژانتین سرانجام به طور رسمی اتهامات را متوجه کشوری کرد که سالها در مظان اتهام بود. وی گروه شبه نظامی حزب الله ایران را مسوول این بمگذاری معرفی کرد.
به تازگی هکتور تیمرمن، وزیر امورخاجه آرژانتین در واکنش به پیشنهاد تازه ایران برای حل مساله، آن را «بی سابقه» و «بسیار مثبت» خوانده است. آیا ایران ناگهان در برابر هشدارهای مدنی به خود آمده است و تصمیم گرفته است که مظنون های بمب گذاری آمیا را تحویل آرژانتین دهد؟ پاسخ کوتاه به این پرسش «نه» است. با این همه برای درک اهمیت این تحولات لازم است به پیش زمینه این ماجرا نگاهی بیاندازیم.
آرژانتین از سال ۲۰۰۳ به رهبری نستور کرشنر فقید و سپس همسر او کریستینا فرناندز دو کرشنر اداره شده است. در طول این سال ها و در پیامد از سرگیری تحقیقات درباره این بمبگذاری، سرانجام در سال ۲۰۰۶ دستور بازداشت چند تن از مقام های برجسته ایرانی صادر شد.
اینترپل، پلیس بین الملل، نیز بر این احکام بازداشت صحه گذاشت. یکی از کسانی که در پیوند با این رویداد متهم شده است، احمد وحیدی، وزیر دفاع ایران است. ایران پیوسته درخواست های دولت آرژانتین برای استرداد متهمان به این جنایت را رد کرده است.
روز ۲۶ مارس امسال روزنامه «پرفیل» چاپ بوئنوس آیرس گزارشی را به چاپ رساند و در آن مدعی شد که دولت آرژانتین سرگرم مذاکره با ایران است و دیگر تمایلی به بازگرداندن متهمان به پای میز عدالت ندارد و در ازای نادیده گرفتن این اتهامات خواهان گسترش مناسبات اقتصادی با جمهوری اسلامی است.
دولت آرژانتین به شدت این اتهامات را رد کرد و آنها را دروغ و تحریف خواند اما دولت صراحتا موضوع را انکار نکرد.
اکنون ناگهان در آستانه سالگرد هفدمین سال این کشتارها، ایران با روی گشاده خواستار گفت و گو با مقام های آرژانتینی شده است. چه روی داده است؟ پیشنهاد تازه ایران سخنی از استرداد متهمان به دادگاه های آرژانتین را به میان نمی آورد و برعکس کوشش های آرژانتین برای آوردن عاملان جنایت به پای میز محکمه را به ریشخند می گیرد.
پیشنهاد ایران حاوی هیچگونه همکاری در زمینه استرداد افراد مظنون نیست. بلکه ایران ناصحانه متهم کنندگان را نسبت به رعایت حقوق بشر، که برای رژیم ایران در پیوند با رویدادهای اخیر آن غریبه است، فرا می خواند.
در پاسخ به همین بی اعتنایی است که تیمرمن، وزیر امور خارجه آرژانتین اعلام کرد که از این واکنش ایران خوشنود است و خواهان گفت و گو با آمران جنایتی است که ده ها تن از شهروندان این کشور را به خاک و خون کشیده است.
چنانکه پپه الیاشف، روزنامه نگاری که نخستین بار پرده از ماجرای گفت و گوهای پنهان با ایران برداشت، می گوید: دولت آرژانتین هرگز منکر این نبوده است که ژانویه امسال وزیر امور خارجه این کشور در جریان سفری به خاورمیانه از گروه همراه پرزیدنت فرناندز کرشنر جدا شد و در دیداری با بشار اسد رییس جمهوری سوریه شرکت کرد و ضمن دعوت از او برای دیدار رسمی از آرژانتین در شهر حلب همچنین با وزیر امور خارجه ایران نیز دیدار کرد.
برملا شدن این رویدادها در ماه مارس و پاسخ رضایت آمیز تیمرمن به پیشنهاد ایران برای آغاز دوباره گفت و گوها در هفته گذشته نشان می دهد که بوئنوس آیرس می خواهد ماجرا را به فراموشی بسپارد و اجساد قربانیان آمیا را که بیشتر آنها را یهودیان تشکیل می دهند، از جلوی چشم جارو کند.
از سوی دیگر این نکته نیز روشن است که در ماجرای از سرگیری گفت و گوها با ایران، حکومت سوریه که خود مسبب مرگ بیش از ۲۰۰۰ معترض دموکراسی خواه در این کشور است واسطه شده است.
آیا همه این اقدامات صرفا به خاطر از سرگیری روابط بازرگانی است؟ شاید. شاید هم مسالمت خواهی آرژانتین را بتوان فرآیند این آگاهی دانست که ایران به راستی مسوول کشتار آمیا است و دور نیست دوباره دست به چنین اقدام هایی بزند مگر آنکه با این رفتار مسالمت جو آن را آرام کرد.
شاید هم این رویکردها ناشی از نفوذ حامیان کنونی دولت آرژانتین است که در عین اینکه در اقلیت اند اما گروه کم بنیه ای نیستند و ایران را به چشم کشوری نمونه می بینند و صهیونیزم را ریشه همه بدی ها.
اما آنچه قطعی است این است که دولت آرژانتین که به سیاست های حقوق بشری خود و دستاوردهای ضد امپریالیستی اش می نازد، مشتاقانه می خواهد در برابر ایران، کشوری که با شواهد انکارناپذیری به قتل ده ها تن از شهروندان آرژانتین مظنون است، سر خم بیاورد.