جنگ قدرت در ايران: محافظه‌کاران عليه محافظه‌کاران

هفته نامه اکونومیست در مطلبی تحلیلی با عنوان «جنگ قدرت در ایران: محافظه‌کاران در برابر محافظه‌کاران» به موضوع انتخابات ریاست جمهوری یازدهم در ایران پرداخته است.

این هفته‌نامه می‌نویسد: چهار سال پيش انتخابات رياست جمهوری اختلاف برانگيز که چندين ماه اعتراضات گسترده به تقلب در آرای را به دنبال داشت عملا باقی مانده اصلاح‌طلبان را از چارچوب حکومت ايران بيرون ريخت. اکنون جدال قدرتی شديدتر از آن زمان بين گروه‌های مختلف تندروها در جريان است.

احمدی نژاد و فردی که به عنوان جانشين وی در آن جناح شناخته می شود يعنی اسفنديار رحيم مشایی را به نوعی بايد جناح ميانی تلقی کرد. هر دو که از اعتماد به نفس کم نظيری برخوردارند، سعی کرده‌اند از روحانيون و صاحب منصبان کهنسال فاصله گرفته و از نظر اعتقادی تفسيری از ظهور امام زمان را ترويج می‌کنند که از نظر فقه شيعه حاکم، معادل «ارتداد» است.

اما نتيجه‌ای که از اين جعبه جادويی بيرون خواهد آمد تا حد زيادی در کنترل همان سنت‌گرايان و صاحب منصبان و روحانيون قديمی است. آنها تلاش می‌کنند که به هر شکل ممکن مانع نامزدی رحيم مشایی شوند. آنها تهديد کرده‌اند که صلاحيت وی تاييد نخواهد شد و سعی می‌کنند او و اطرافیانش را با گشودن پرونده‌های قضايی از ميدان به در کنند.

اما احمدی‌نژاد و متحدان وی تا اين لحظه از هيچ يک از اين تهديدها نترسيده‌اند. آنها گردهمایی‌های متعددی را تحت عناوين مختلف برگزار کرده‌اند که در عالم واقعيت هدف همه آنها پيشبرد کارزار انتخاباتی بوده است. احمدی نژاد وعده می‌دهد که حتی به نسبت هشت سال گذشته که ميلياردها دلار را صرف ارائه کمک مالی به اقشار خاصی کرده است، دست و دل بازی بیشتری نشان خواهد داد.

برای روحانيون و متحدان آنها در فرماندهی سپاه پاسداران تمرد احمدی نژاد و متحدان وی حتی از سرکشی اصلاح طلبان خطرناک‌تر است چون آنها تا همين اواخر در درون ساختار اصلی حکومت بودند.

کارزار احمدی‌نژاد در ماه‌های اخير شدت گرفته و از انجام هر اقدامی که باعث خشم محافظه‌کاران می‌شود کوتاهی نکرده است. در هفته‌های اخير شعار جديد آنها «زنده باد بهار» است که به نوعی عبارت و مفهوم «بهار عربی» را تداعی می‌کند.

آقای احمدی‌نژاد تلاش می‌کند تا رد صلاحيت اسفنديار رحيم مشایی توسط شورای نگهبان را ناممکن و يا تا حد امکان دشوارتر کند. وی در سخنان خود مرتب به «حق مردم برای انتخاب» اشاره کرده و عليه کسانی که به گفته وی فکر می‌کنند مالک مملکت هستند سخن می‌گويد.

اکونومیست می‌افزاید: به نظر می‌رسد که آقای احمدی‌نژاد زرادخانه‌ای از مدارک و اسناد در اختيار دارد که افشای آنها می‌تواند برای محافظه‌کاران سنتی بسيار گران تمام شود. وی در موارد متعددی از سخنرانی‌های خود گفته است که اگر لازم باشد مطالب بسيار مهمی را افشا خواهد کرد.

در عين حال می‌توان ديد که احمدی نژاد به خاطر حمايت قاطع کارساز رهبر جمهوری اسلامی از برگزيده شدن وی در انتخابات رياست جمهوری قبل هيچ گونه دينی احساس نمی‌کند. رهبر جمهوری اسلامی نيز بارها علنا مخالفت خود را با اسفنديار رحيم مشایی اعلام کرده است.

اما آيت‌الله خامنه‌ای برای مشروعيت بخشيدن به انتخابات رياست جمهوری آتی چه در ميان حاميان حکومت در داخل کشور و چه در سطح بين‌المللی به همکاری احمدی‌نژاد نياز دارد.

رهبر ايران گفته است که همه گرايش‌ها بايد در انتخابات شرکت کنند و آقای احمدی‌نژاد همواره همين نقل قول رهبر را به رخ وی می‌کشد.

اما اگر شورای نگهبان فقط نامزدهای جناح محافظه کار سنتی را که وزير امور خارجه سابق، يکی از روسای سابق مجلس، شهردار تهران و چند فرد مطيع رهبر را شامل می‌شود تاييد صلاحيت کند و به يار وفادار رييس جمهوری اجازه شرکت ندهد در آن صورت آقای احمدی‌نژاد به عنوان رييس دولت می‌تواند از برگزار کردن انتخابات امتناع کند.

دقيقا به همين خاطر بود که چند هفته پيش يکی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران اعلام کرد، خطر «جناح انحرافی» که به افراد پيرامونی احمدی‌نژاد اطلاق می‌شود از خطر جريان «فتنه» يعنی اصلاح طلبان در چهار سال پيش بيشتر است.

اما هر کس ديگری که به جای احمدی‌نژاد به مقام رياست جمهوری ايران برسد بايد با مشکلات اقتصادی مزمن و تاثير گسترده تحريم ها بر اقتصاد ايران دست و پنجه نرم کند. نرخ تورم به بالای ۳۰ درصد رسيده و واحد پول ايران نصف ارزش برابری خود را با ارزهای خارجی از دست داده است.

بر اساس جوک‌هايی که امروز در ايران حکايت می‌شود هر کس که يک ماشين قراضه پرايد داشته باشد جزو اقشار مرفه است و امروزه پسته جای خاويار را گرفته است.

آمريکا و متحدانش اميدوارند همه اين فشارها باعث شود که رهبر ايران در سياست‌های هسته‌ای آن کشور تجديدنظر کند. حقيقت اين است که اکثريت جمعيت ايران از اقشار متوسط گرفته که چهار سال پيش برای اعتراض به خيابان‌ها آمدند تا اقشار فقيرتری که به يارانه‌های رييس جمهوری دلخوش کرده بودند همه اميدوار هستند که مذاکرات هسته‌ای به نتيجه برسد و تحريم‌های بين‌المللی کاهش يابد.

اما مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های گذشته باز هم به نتيجه‌ای نرسيد و ايران در نهم آوريل با اعلام خبر افزايش فعاليت‌ها برای حفاری و غنی‌سازی اورانيوم نشان داد که هنوز هم می‌خواهد سرکشی کند. وزير امور خارجه آمريکا نيز هشدار داده‌است که ايرانی‌ها نبايد توهم داشته باشند که اين گفت‌وگوها بی‌پايان است.

اکونومیست در ادامه گزارش خود می‌نویسد: ادامه شرايط فعلی به انزوای مطلق ايران منجر خواهد شد و اکثر ايرانيان از ادامه اين وضعيت در هراسند. حتی خود مقامات رژيم نيز از اين وضع خجالت می‌کشند که در بسياری از مجامع بين‌المللی، به عنوان مثال شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد تنها دولت‌هايی که از ايران حمايت می‌کنند کره شمالی و ونزوئلا هستند.

بسياری از شرکت‌های اروپايی که فعاليت آنها هيچ ربطی به مقررات تحريم ندارد معاملات خود را با ايران قطع و يا به شدت محدود کرده‌اند. همزمان فرار مغزها در ابعاد وسيع ادامه دارد.

بنابر همه آنچه که ذکر شد انتخابات رياست جمهوری می‌تواند يک خطر و يا يک فرصت مناسب باشد. برخی هنوز هم اميدوار هستند که اصلاح طلبان حکومتی سابق با اعمال فشار خود بتوانند راه را برای نامزدی محمد خاتمی بگشايند. ولی بسياری معتقدند حتی اگر محمد خاتمی نامزد شود بعيد است شورای نگهبان صلاحيت وی را تاييد کنند.