تلاش برای ساخت فيلمی با عنوان «لاله» در ايران که قرار است يک فيلمساز ايرانی مقيم آمريکا آن را کارگردانی کند با جنجال وسيعی در محافل سينمايی و رسانه ای روبرو شده و انتقادهای زيادی برانگيخته است.
به رغم انتقادهای وسيع به سابقه کارگردان اين فيلم، بودجه تعيين شده برای توليد آن و سوژه فيلم «لاله»، مسوولان سينمايی دولت محمود احمدی نژاد اظهارات منتقدان را رد کرده و به حمايت از اين پروژه سينمايی پرداخته اند.
پروژه ای پنج ميليارد تومانی، بی سابقه در تاريخ سينمای ايران
جنجال رسانه ای پيرامون فيلم «لاله» زمانی آغاز شد که جواد شمقدری، معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز ۱۸ تيرماه در يک نشست خبری اعلام کرد که قرار است مرگز گسترش سينمای مستند و تجربی فيلمی با اين عنوان و با پنج ميليارد تومان بودجه را تهيه کند.
بر اساس گزارش های منتشر شده، سناريوی اين فيلم با محوريت زندگی لاله صديق، قهرمان اتوموبيلرانی ايران توسط اسدالله نيک نژاد، کارگردان ايرانی مقيم کاليفرنيا، نوشته شده و خود او نيز کارگردانی آن را برعهده خواهد گرفت.
آن گونه که جمال شورجه، عضو شورای عالی سينما، اعلام کرده است اسدالله نيک نژاد در جريان سفرهای محمود احمدی نژاد به نيويورک و ديدارهای وی با ايرانيان مقيم آمريکا موافقت رييس جمهوری اسلامی ايران با اين پروژه را جلب کرده است.
آقای شورجه افزوده است: «نيک‌نژاد به نوعی در اين سفرها نقش مدير هنری برنامه‌های رييس جمهوری را ايفا می کرد و ميزگردهايی را که احمدی نژاد در آن حضور داشت، به لحاظ دکور، نورپردازی و فيلمبرداری مديريت کرد و در نهايت به يکی از اعضای اصلی تيم همراه احمدی نژاد تبديل شد.»
انتشار اين خبر و افشای بودجه هنگفتی که برای ساخت فيلم «لاله» اختصاص داده شده است موجی از واکنش سينماگران و رسانه های نزديک به اصولگرايان را به دنبال داشت.
سه روز پس از مصاحبه معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روزنامه کيهان در يادداشتی به قلم «سعيد مستغاثی» با عنوان «رالی با يک فيلمساز بدنام» اين پروژه را به شدت زير سوال برد و اسدالله نيک نژاد را کارگردانی معرفی کرد که «سال هاست در استوديوهای درجه ۳ و ۴ هاليوود به توليد آثار مستهجن و پورنو اشتغال دارد»، و در بين فيلم های تهيه شده يا کارگردانی شده توسط او «عناوينی ديده می شود که شهرت خود را مديون بی پردگی و صحنه های مستهجن هستند، فيلم هايی که به هدف اغوای تماشاگر ساخته شدند.»
لاله افتخاری، عضو کميسيون فرهنگی مجلس، نيز به سايت «فرارو» گفت: «ما نمی توانيم دختر ايرانی را توسط کسی که نگاه آلوده ای به زن دارد به دنيا نشان دهيم. لذا نمی توان اميدی به نتيجه چنين فيلم هايی داشت.»
يک تهيه کننده سينما به نام جواد نوروزبيگی نيز از وزارت ارشاد انتقاد کرده و به خبرگزاری مهر گفته است: «اين فيلم چه پيامی دارد که قبل از آماده شدن فيلمنامه پروانه ساخت آن صادر می‌شود. کمال تبريزی يک سال است منتظر گرفتن مجوز ساخت است. با تمام تعهداتی هم که می‌گيرند بازهم پروانه نمی‌دهند. آيا تبريزی بايد در اين کشور کار کند يا نيک‌نژاد؟ من کاری به سابقه ايشان ندارم اما در اين سی سال در ايران نبودند و با سختی‌ها زندگی نکرده‌اند. حالا آمده‌اند تا پول بگيرند فيلم بسازند؟»
«پنج ميليارد تومان پولی نيست»
به رغم اين انتقادها، مسوولان سينمايی ايران همچنان به دفاع از اين پروژه می پردازند تا جايی که شفيع آقا محمديان مدير مرکز گسترش سينمای مستند و تجربی گفته است: «هزينه پنج ميلياردی در مقياس با استانداردهای توليد در سينمای جهان رقم ناچيزی است و فيلم "لاله" حداقل هفت ميليارد تومان هزينه لازم دارد.»
جمال شورجه نيز گفته است: «رقم پنج ميليارد تومان برای توليد يک پروژه ملی چون فيلم سينمايی "لاله" عدد قابل توجهی نيست.»
از سوی ديگر، عليرضا سجادپور، مديرکل اداره نظارت و ارزشيابی سازمان سينمايی، از صدور مجوز توليد اين فيلم سينمايی در هفته آينده خبر داده است.
روزنامه کيهان که در سال های اخير در عرصه های هنری و سياسی جریان سازی های فراوان داشته، در شماره روز دوم مردادماه خود بار ديگر يادداشتی اين بار به قلم حسين شريعتمداری، مدير مسوول آن، و با عنوان «خون در دل لعل!» به چاپ رساند.
حسين شريعتمداری در اين يادداشت، ساخت فيلم «لاله» را در راستای تبليغ نمادهايی دانسته است که به گفته او، «آمريکا و متحدانش برای ايران آرزو می کردند و انقلاب اسلامی اين آرزو و دهها آرزوی مشابه ديگر نظير "دختر شايسته" را بر باد داد.»
انتقاد شريعتمداری که همزمان نمايندگی ولی فقيه در موسسه کيهان را بر عهده دارد، واکنش جواد شمقدری را به دنبال داشت و او در جوابيه ای بلند بالا خطاب به مدير مسوول اين روزنامه گفته است که «دعا می کند مديريت فرهنگی کشور در دست شما و همفکران تان نيفتد که ديگر برای اسلام عزيز دشمنی لازم نيست و نگاه تند و خشن و بی رحمانه شما برای روی گرداندن آحاد مردم از اسلام کافی است.»
معاونت سينمايی وزارت ارشاد، کارنامه اسدالله نيک نژاد را «خوب» توصيف کرده و گفته است که وی «خاطرات صمد» را ساخته است که «با لهجه شيرين آذری اش از مقاومت رزمندگان و مردم خرمشهر در واپسين روزهای قبل از اشغال آن می گويد.»
به گفته وی، «شهيد آوينی مجذوب اين کار شد و چه بسا بعدها الهام بخش کارهای وی در مجموعه "روايت فتح" شد.»
سريال «پاييز صحرا» ساخته ديگر اسدالله نيک نژاد است که در دهه شصت ساخت شد و به گفته جواد شمقدری، درباره آن نيز جوسازی صورت گرفت.
وی خطاب به حسین شريعتمداری نوشته است: «اتفاقا از طرف تندروها و افراد متعصبی همچون شما به آن اشکال فراوان گرفتند ... تا جايی که مديريت وقت صدا و سيما نگران موقعيت خود شد و موضوع به حضرت امام کشيده شد و آن رهبر شجاع ...فرمودند که "من در اين فيلم اشکال شرعی نديدم و پخش آن بلامانع است".»
معاون سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مهاجرت اين فيلمساز ايرانی به هاليوود در سال ۱۳۶۴ و مشارکت او در «ساخت بعضی پروژه ها که قطعا مورد تاييد نيست» تاکيد کرده است: «اما اين مشارکت همچون قطعه سازی است که قطعه ای از يک اتوموبيل ساخته و تحويل کارخانه اصلی داده است.»
جواد شمقدری با اشاره به اتهام «پورنو ساز» بودن اسدالله نيک نژاد از سوی روزنامه کيهان گفته است: «آقای نيک نژاد در مقام کارگردان، تهيه کننده، سرمايه گذار و فيلمنامه نويس هيچگاه چنين آثاری نساخته است اما وی و کمپانی وی به بعضی از اين سريال ها و فيلم های سينمايی، خدماتی آن هم در مرحله پس از فيلمبرداری ارائه داده است که به زعم بعضی ممکن است جرم تلقی شود.»
اسدالله نيک نژاد که در سال های اخير بين ايران و آمريکا در رفت و آمد بوده است بهمن ماه سال ۸۹ و پس از اينکه نام وی در فهرست داوران بيست و نهمين دوره جشنواره فيلم فجر قرار گرفت نيز جنجال ساز شد.
رسانه های "اصولگرا" در آن زمان از اين اقدام معاونت سينمايی وزارت ارشاد شدیدا انتقاد کردند که همین موضوع باعث شد تا وی در نامه ای به دبیر جشنواره فیلم فجر از داوری در آن انصراف دهد.
بر اساس اطلاعاتی که درباره سوابق کاری اسدالله نيک نژاد در سايت «Imdb» منتشر شده است وی در سال ۱۹۶۰ متولد شده و در هاليوود با عنوان «اسی نيک نژاد» شناخته می شود. این فیلمساز از سال ۱۹۹۷ وارد جريان فيلمسازی هاليوود شده و نخستين کار او، تهيه کنندگی سريال «خاطرات کفش قرمز» است.
نيک نژاد همچنين فيلم هايی چون «دريای سياه ۲۱۳»، «جايی با نام حقيقت»، «در دستان خدا» و «زنان شب» را تهيه کرده است و آخرين اثری که در ساخت آن نقش داشته، يک سريال تلويزيونی توليد سال ۲۰۰۳ است.
به رغم انتقادهای وسيع به سابقه کارگردان اين فيلم، بودجه تعيين شده برای توليد آن و سوژه فيلم «لاله»، مسوولان سينمايی دولت محمود احمدی نژاد اظهارات منتقدان را رد کرده و به حمايت از اين پروژه سينمايی پرداخته اند.
پروژه ای پنج ميليارد تومانی، بی سابقه در تاريخ سينمای ايران
جنجال رسانه ای پيرامون فيلم «لاله» زمانی آغاز شد که جواد شمقدری، معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روز ۱۸ تيرماه در يک نشست خبری اعلام کرد که قرار است مرگز گسترش سينمای مستند و تجربی فيلمی با اين عنوان و با پنج ميليارد تومان بودجه را تهيه کند.
بر اساس گزارش های منتشر شده، سناريوی اين فيلم با محوريت زندگی لاله صديق، قهرمان اتوموبيلرانی ايران توسط اسدالله نيک نژاد، کارگردان ايرانی مقيم کاليفرنيا، نوشته شده و خود او نيز کارگردانی آن را برعهده خواهد گرفت.
آن گونه که جمال شورجه، عضو شورای عالی سينما، اعلام کرده است اسدالله نيک نژاد در جريان سفرهای محمود احمدی نژاد به نيويورک و ديدارهای وی با ايرانيان مقيم آمريکا موافقت رييس جمهوری اسلامی ايران با اين پروژه را جلب کرده است.
آقای شورجه افزوده است: «نيک‌نژاد به نوعی در اين سفرها نقش مدير هنری برنامه‌های رييس جمهوری را ايفا می کرد و ميزگردهايی را که احمدی نژاد در آن حضور داشت، به لحاظ دکور، نورپردازی و فيلمبرداری مديريت کرد و در نهايت به يکی از اعضای اصلی تيم همراه احمدی نژاد تبديل شد.»
انتشار اين خبر و افشای بودجه هنگفتی که برای ساخت فيلم «لاله» اختصاص داده شده است موجی از واکنش سينماگران و رسانه های نزديک به اصولگرايان را به دنبال داشت.
سه روز پس از مصاحبه معاونت سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، روزنامه کيهان در يادداشتی به قلم «سعيد مستغاثی» با عنوان «رالی با يک فيلمساز بدنام» اين پروژه را به شدت زير سوال برد و اسدالله نيک نژاد را کارگردانی معرفی کرد که «سال هاست در استوديوهای درجه ۳ و ۴ هاليوود به توليد آثار مستهجن و پورنو اشتغال دارد»، و در بين فيلم های تهيه شده يا کارگردانی شده توسط او «عناوينی ديده می شود که شهرت خود را مديون بی پردگی و صحنه های مستهجن هستند، فيلم هايی که به هدف اغوای تماشاگر ساخته شدند.»
لاله افتخاری، عضو کميسيون فرهنگی مجلس، نيز به سايت «فرارو» گفت: «ما نمی توانيم دختر ايرانی را توسط کسی که نگاه آلوده ای به زن دارد به دنيا نشان دهيم. لذا نمی توان اميدی به نتيجه چنين فيلم هايی داشت.»
جواد شمقدری با اشاره به اتهام «پورنو ساز» بودن اسدالله نيک نژاد از سوی روزنامه کيهان گفته است: «آقای نيک نژاد در مقام کارگردان، تهيه کننده، سرمايه گذار و فيلمنامه نويس هيچگاه چنين آثاری نساخته است اما وی و کمپانی وی به بعضی از اين سريال ها و فيلم های سينمايی، خدماتی آن هم در مرحله پس از فيلمبرداری ارائه داده است که به زعم بعضی ممکن است جرم تلقی شود.»
يک تهيه کننده سينما به نام جواد نوروزبيگی نيز از وزارت ارشاد انتقاد کرده و به خبرگزاری مهر گفته است: «اين فيلم چه پيامی دارد که قبل از آماده شدن فيلمنامه پروانه ساخت آن صادر می‌شود. کمال تبريزی يک سال است منتظر گرفتن مجوز ساخت است. با تمام تعهداتی هم که می‌گيرند بازهم پروانه نمی‌دهند. آيا تبريزی بايد در اين کشور کار کند يا نيک‌نژاد؟ من کاری به سابقه ايشان ندارم اما در اين سی سال در ايران نبودند و با سختی‌ها زندگی نکرده‌اند. حالا آمده‌اند تا پول بگيرند فيلم بسازند؟»
«پنج ميليارد تومان پولی نيست»
به رغم اين انتقادها، مسوولان سينمايی ايران همچنان به دفاع از اين پروژه می پردازند تا جايی که شفيع آقا محمديان مدير مرکز گسترش سينمای مستند و تجربی گفته است: «هزينه پنج ميلياردی در مقياس با استانداردهای توليد در سينمای جهان رقم ناچيزی است و فيلم "لاله" حداقل هفت ميليارد تومان هزينه لازم دارد.»
جمال شورجه نيز گفته است: «رقم پنج ميليارد تومان برای توليد يک پروژه ملی چون فيلم سينمايی "لاله" عدد قابل توجهی نيست.»
از سوی ديگر، عليرضا سجادپور، مديرکل اداره نظارت و ارزشيابی سازمان سينمايی، از صدور مجوز توليد اين فيلم سينمايی در هفته آينده خبر داده است.
روزنامه کيهان که در سال های اخير در عرصه های هنری و سياسی جریان سازی های فراوان داشته، در شماره روز دوم مردادماه خود بار ديگر يادداشتی اين بار به قلم حسين شريعتمداری، مدير مسوول آن، و با عنوان «خون در دل لعل!» به چاپ رساند.
حسين شريعتمداری در اين يادداشت، ساخت فيلم «لاله» را در راستای تبليغ نمادهايی دانسته است که به گفته او، «آمريکا و متحدانش برای ايران آرزو می کردند و انقلاب اسلامی اين آرزو و دهها آرزوی مشابه ديگر نظير "دختر شايسته" را بر باد داد.»
انتقاد شريعتمداری که همزمان نمايندگی ولی فقيه در موسسه کيهان را بر عهده دارد، واکنش جواد شمقدری را به دنبال داشت و او در جوابيه ای بلند بالا خطاب به مدير مسوول اين روزنامه گفته است که «دعا می کند مديريت فرهنگی کشور در دست شما و همفکران تان نيفتد که ديگر برای اسلام عزيز دشمنی لازم نيست و نگاه تند و خشن و بی رحمانه شما برای روی گرداندن آحاد مردم از اسلام کافی است.»
معاونت سينمايی وزارت ارشاد، کارنامه اسدالله نيک نژاد را «خوب» توصيف کرده و گفته است که وی «خاطرات صمد» را ساخته است که «با لهجه شيرين آذری اش از مقاومت رزمندگان و مردم خرمشهر در واپسين روزهای قبل از اشغال آن می گويد.»
به گفته وی، «شهيد آوينی مجذوب اين کار شد و چه بسا بعدها الهام بخش کارهای وی در مجموعه "روايت فتح" شد.»
سريال «پاييز صحرا» ساخته ديگر اسدالله نيک نژاد است که در دهه شصت ساخت شد و به گفته جواد شمقدری، درباره آن نيز جوسازی صورت گرفت.
وی خطاب به حسین شريعتمداری نوشته است: «اتفاقا از طرف تندروها و افراد متعصبی همچون شما به آن اشکال فراوان گرفتند ... تا جايی که مديريت وقت صدا و سيما نگران موقعيت خود شد و موضوع به حضرت امام کشيده شد و آن رهبر شجاع ...فرمودند که "من در اين فيلم اشکال شرعی نديدم و پخش آن بلامانع است".»
معاون سينمايی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به مهاجرت اين فيلمساز ايرانی به هاليوود در سال ۱۳۶۴ و مشارکت او در «ساخت بعضی پروژه ها که قطعا مورد تاييد نيست» تاکيد کرده است: «اما اين مشارکت همچون قطعه سازی است که قطعه ای از يک اتوموبيل ساخته و تحويل کارخانه اصلی داده است.»
جواد شمقدری با اشاره به اتهام «پورنو ساز» بودن اسدالله نيک نژاد از سوی روزنامه کيهان گفته است: «آقای نيک نژاد در مقام کارگردان، تهيه کننده، سرمايه گذار و فيلمنامه نويس هيچگاه چنين آثاری نساخته است اما وی و کمپانی وی به بعضی از اين سريال ها و فيلم های سينمايی، خدماتی آن هم در مرحله پس از فيلمبرداری ارائه داده است که به زعم بعضی ممکن است جرم تلقی شود.»
اسدالله نيک نژاد که در سال های اخير بين ايران و آمريکا در رفت و آمد بوده است بهمن ماه سال ۸۹ و پس از اينکه نام وی در فهرست داوران بيست و نهمين دوره جشنواره فيلم فجر قرار گرفت نيز جنجال ساز شد.
رسانه های "اصولگرا" در آن زمان از اين اقدام معاونت سينمايی وزارت ارشاد شدیدا انتقاد کردند که همین موضوع باعث شد تا وی در نامه ای به دبیر جشنواره فیلم فجر از داوری در آن انصراف دهد.
بر اساس اطلاعاتی که درباره سوابق کاری اسدالله نيک نژاد در سايت «Imdb» منتشر شده است وی در سال ۱۹۶۰ متولد شده و در هاليوود با عنوان «اسی نيک نژاد» شناخته می شود. این فیلمساز از سال ۱۹۹۷ وارد جريان فيلمسازی هاليوود شده و نخستين کار او، تهيه کنندگی سريال «خاطرات کفش قرمز» است.
نيک نژاد همچنين فيلم هايی چون «دريای سياه ۲۱۳»، «جايی با نام حقيقت»، «در دستان خدا» و «زنان شب» را تهيه کرده است و آخرين اثری که در ساخت آن نقش داشته، يک سريال تلويزيونی توليد سال ۲۰۰۳ است.