مفاد غير رسمى گزارش تازه آژانس انرژى اتمى از فعاليت هاى اتمى ايران حاكى از ادامه سرپيچى جمهورى اسلامى نسبت به پذيرفتن خواسته هاى شوراى امنيت و تحريك هدايت شده جامعه جهانى به منظور قرار گرفتن در شرايط مقابله نظامى است.
مطابق آخرين گزارش آمانو كه متن آن در اختيار ۳۵ كشور عضو شوراى حكام قرار گرفته، جمهورى اسلامى به دفعات از پذيرفتن بازرسان با تجربه آژانس براى بازديد از تاسيسات اتمى ايران خوددارى ورزيده است.
اگرچه بر روى كاغذ، ايران و هر كشور ديگر عضو ان پى تى از حق پذيرفتن و يا رد بازرسان آژانس برخوردار است ولى استفاده مكرر از اين حق به منظور تلافى جويى و ممانعت از انجام وظايف آنها اقدامى كاملا تحريك آميز تلقى مي شود.
رد صلاحيت بازرسان
ايران در نامه اى به تاريخ سوم ژوئن ۲۰۱۰ به مديركل آژانس انرژى اتمى اعلام کرد، چنانچه اطلاعات محرمانه اى كه بر اساس اجراى توافق پادمانى در اختيار آژانس قرار گرفته است به هر دليلى منتشر شده و يا در اختيار رسانه‌ها قرار گيرد از پذيرفتن بازرس يا بازرسان مرتبط خوددارى خواهد كرد.
متعاقباً طى نامه اى در تاريخ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۰ خطاب به مديركل آژانس، با اشاره به «اظهارات اشتباه و نادرست مندرج در بند ۲۸ » گزارش قبلى وى، ايران اعلام داشت كه از پذيرفتن دو بازرس آژانس خوددارى خواهد كرد.
در طول ۱۲ سال فعاليت البرادعى در منصب مدیركلى آژانس تمامى گزارش هاى «محرمانه» او چند ساعت پس از ارسال به اعضاء شوراى حكام در اختيار خبرگزارى ها قرار گرفته و با وجود این، ايران هرگز از حق رد صلاحيت بازرسان قبلى استفاده نكرده است.
اقدام سه ماه اخير ايران در خوددارى از پذيرفتن بازرسان مي تواند به عنوان تلافى جويى نسبت به انتقادات آشكار مندرج در گزارش هاى مدیر كل تازه آژانس تلقى شود.
مدیركل آژانس در گزارش تازه خود از عدم پذيرش مكرر ماموران اعزامى آژانس به ايران ياد كرده است. تغيير ماموران با تجربه كه رسانه هاى نزديك به دولت ايران منجمله خبرگزاری فارس از آنها به عنوان «جاسوس» ياد كرده اند ادامه ماموريت هاى بازرسى آژانس را در ايران با مشكلات جدى روبرو خواهد كرد.
در درجه اول، بازرسان تازه براى آشنايى بيشتر به حوزه ماموريت خود نيازمند زمان بيشترى خواهند بود و بعد از آن به دليل نگرانى از رد احتمالى صلاحيت و پذيرفته نشدن ممكن است مسير تنظيم گزارش هاى آنها تغيير كند. ايران ظاهرا از اين حق به عنوان دشوارتر ساختن اجراى بازرسى ها و اعمال فشار بيشتر عليه آژانس استفاده مي كند.
كاهش روند غنى سازى
مطابق گزارش تازه مدیركل آژانس، رشد كمّى توليد سانتريفوژها و به همان نسبت توليد حجمى اورانيوم غنى سازى شده در نطنز متوقف مانده و در عين حال قابليت افزايش غلظت اورانيوم غنى شده افزايش يافته است. معنى ساده اين تحول دور ماندن ايران از دست يافتن به ظرفيت توليد سوخت اتمى و نزديكتر شدن به ظرفيت هاى نظامى است. ايران همواره اصرار ورزيده كه غنى سازى را با هدف توليد سوخت اتمى انجام مي دهد و نه ساختن بمب اتمى.
مطابق گزارش تازه آمانو تعداد سانتريفوژهاى نصب شده در نطنز اينك كمتر از ۹۰۰۰ واحد است. در سال قبل نيز شمار سانتريفوژها به همين تعداد بود. در حال حاضر تعداد سانتريفوژهاى مشغول به كار با گاز هگزافلورايد كمتر از ۳۷۰۰ دستگاه است.
اين تعداد سال قبل بيش از ۵۰۰۰ دستگاه بود. ايران براى توليد سوخت اتمى مورد نياز تنها يك كارخانه برق اتمى در اندازه هاى بوشهر نيازمند به كار گرفتن ۶۰ هزار دستگاه سانتريفيوژ است.
ايران تاكنون از ارائه كمترين گزارش و توضيحى پيرامون زمان تقريبى دست يافتن به اين ظرفيت خوددارى ورزيده در حالى كه با استفاده از ۲۸۰۰ كيلوگرم اورانيوم غنى شده موجود به راحتى قادر به توليد تا سه بمب اتمى و با ادامه فعاليت شمار محدود سانتريفوژهاى كنونى، افزودن سالانه دو بمب بر اين تعداد خواهد بود.
در مورد افزايش غلظت اورانيوم موجود ايران از ۳.۵ درصد تا ميزان ۲۰ درصد، گزارش ماه قبل علی اکبر صالحى، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، با گزارش كنونى آمانو داراى تفاوت است.
صالحى اعلام كرده بود كه ايران تاكنون ۲۵ كيلو اورانيوم با غلظت ۲۰ در صد توليد كرده است. در گزارش آمانو اين حجم ۲۲ كيلو اعلام شده است. با وجود این، ايران نسبت به استفاده از ضايعات و پس مانده هاى اورانيوم غنى شده و غنى سازى مجدد آنها به منظور افزايش درصد توليد (واحد سرانه كار سانتريفوژها) به موفقيت هايى دست يافته و ظاهرا قصد دارد در دومين آبشارى كه به غنى سازى تا ۲۰ درصد خواهد پرداخت از ضايعات غنى سازى قبلى به عنوان خوراك استفاده به عمل آورد.
ايران بى ترديد در تامين مواد خام براى ادامه و توسعه حجم غنى سازى با مشكلات جدى روبرو است.
انبار در سطح زمين
مطابق گزارش قبلى آمانو ايران مجموع اورانيوم غنى سازى شده خود را از عمق ۷۰ مترى كه محل اصلى نصب سانتريفوژها است به سطح زمين انتقال داده بود.
در گزارش تازه اشاره اى به بازگرداندن اين اورانيوم ها به محل انبار قبلى نشده است. ممكن است تا دو سوم از اين اورانيوم ها براى افزايش غلظت تا ميزان ۲۰ درصد مورد استفاده قرار گيرد كه در هر حال توجيهى است در جهت انتقال محل انبار آنها.
در عين حال قرار دادن آنها در سطح زمين مي تواند به عنوان دعوت آشكار به اقدام خرابكارانه در جهت انهدام آنها نيز تلقى شود.
مطابق گزارش تازه آمانو در چهار مورد پلمپ كپسول هاى حاوى گاز اورانيوم غنى سازى شده در نطنز شكسته شده است.
گزارش ياد شده توضيحات ايران را در دو مورد شكستن پلمپ ها ضمن حمل و نقل، ناشى از حادثه تلقى كرده و آن را پذيرفته است. در ساير موارد، آژانس از پذيرفتن «حادثه اى بودن» آن خوددارى ورزيده. اين اقدام ايران نيز مي تواند تحريك آميز تلقى شود.
با توجه به عدم موفقيت ايران در توليد سانتريفوژهاى بيشتر و در نتيجه باز ماندن از افزايش ظرفيت غنى سازى اورانيوم با هدف توليد سوخت هسته اى، در صورت انجام هر نوع اقدام خرابكارانه و يا برخورد خارجى، دولت مي تواند عدم موفقيت برنامه بسيار پر هزينه خود را ناشى از آن معرفى كند. در عين حال با حفظ ظرفيت محدود غنى سازى هدف هاى ديگر اتمى را همچنان مورد تعقيب قرار دهد.
على رغم واكنش هاى متفاوت مقامات ايرانى منجمله على اكبر صالحى رييس سازمان انرژى اتمى ، علی اکبر سلطانيه نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، لاجوردى رييس كميسيون امنيت ملى مجلس و مهمان پرست سخنگوى وزارت خارجه، نسبت به گزارش آمانو، محتواى اين گزارش در مجموع كاملا انتقادى و حاكى از شكست تحريم ها در متوقف ساختن برنامه هاى اتمى ايران و در نتيجه ادامه روند گذشته در زمينه غنى سازى است.
طى بحث هاى هفته آينده اعضاء شوراى حكام پيرامون محتواى گزارش آمانو، اين نكته روشنتر خواهد شد كه آيا جامعه جهانى به منظور مقابله با برنامه هاى اتمى ايران همچنان مصمم به ادامه مسير ناموفق كنونى باقى خواهد ماند و يا اتخاذ روش هايى متفاوت را مورد بررسى قرار مي دهد. در نگاه پاره اى از ناظران نحوه بر خورد ايران با آژانس را مي توان نوعى استقبال از اقداماتى از اين دست تلقى كرد.
مطابق آخرين گزارش آمانو كه متن آن در اختيار ۳۵ كشور عضو شوراى حكام قرار گرفته، جمهورى اسلامى به دفعات از پذيرفتن بازرسان با تجربه آژانس براى بازديد از تاسيسات اتمى ايران خوددارى ورزيده است.
اگرچه بر روى كاغذ، ايران و هر كشور ديگر عضو ان پى تى از حق پذيرفتن و يا رد بازرسان آژانس برخوردار است ولى استفاده مكرر از اين حق به منظور تلافى جويى و ممانعت از انجام وظايف آنها اقدامى كاملا تحريك آميز تلقى مي شود.
رد صلاحيت بازرسان
ايران در نامه اى به تاريخ سوم ژوئن ۲۰۱۰ به مديركل آژانس انرژى اتمى اعلام کرد، چنانچه اطلاعات محرمانه اى كه بر اساس اجراى توافق پادمانى در اختيار آژانس قرار گرفته است به هر دليلى منتشر شده و يا در اختيار رسانه‌ها قرار گيرد از پذيرفتن بازرس يا بازرسان مرتبط خوددارى خواهد كرد.
متعاقباً طى نامه اى در تاريخ ۱۰ ژوئن ۲۰۱۰ خطاب به مديركل آژانس، با اشاره به «اظهارات اشتباه و نادرست مندرج در بند ۲۸ » گزارش قبلى وى، ايران اعلام داشت كه از پذيرفتن دو بازرس آژانس خوددارى خواهد كرد.
در طول ۱۲ سال فعاليت البرادعى در منصب مدیركلى آژانس تمامى گزارش هاى «محرمانه» او چند ساعت پس از ارسال به اعضاء شوراى حكام در اختيار خبرگزارى ها قرار گرفته و با وجود این، ايران هرگز از حق رد صلاحيت بازرسان قبلى استفاده نكرده است.
اقدام سه ماه اخير ايران در خوددارى از پذيرفتن بازرسان مي تواند به عنوان تلافى جويى نسبت به انتقادات آشكار مندرج در گزارش هاى مدیر كل تازه آژانس تلقى شود.
مدیركل آژانس در گزارش تازه خود از عدم پذيرش مكرر ماموران اعزامى آژانس به ايران ياد كرده است. تغيير ماموران با تجربه كه رسانه هاى نزديك به دولت ايران منجمله خبرگزاری فارس از آنها به عنوان «جاسوس» ياد كرده اند ادامه ماموريت هاى بازرسى آژانس را در ايران با مشكلات جدى روبرو خواهد كرد.
در درجه اول، بازرسان تازه براى آشنايى بيشتر به حوزه ماموريت خود نيازمند زمان بيشترى خواهند بود و بعد از آن به دليل نگرانى از رد احتمالى صلاحيت و پذيرفته نشدن ممكن است مسير تنظيم گزارش هاى آنها تغيير كند. ايران ظاهرا از اين حق به عنوان دشوارتر ساختن اجراى بازرسى ها و اعمال فشار بيشتر عليه آژانس استفاده مي كند.
كاهش روند غنى سازى
مطابق گزارش تازه مدیركل آژانس، رشد كمّى توليد سانتريفوژها و به همان نسبت توليد حجمى اورانيوم غنى سازى شده در نطنز متوقف مانده و در عين حال قابليت افزايش غلظت اورانيوم غنى شده افزايش يافته است. معنى ساده اين تحول دور ماندن ايران از دست يافتن به ظرفيت توليد سوخت اتمى و نزديكتر شدن به ظرفيت هاى نظامى است. ايران همواره اصرار ورزيده كه غنى سازى را با هدف توليد سوخت اتمى انجام مي دهد و نه ساختن بمب اتمى.
مطابق گزارش تازه آمانو تعداد سانتريفوژهاى نصب شده در نطنز اينك كمتر از ۹۰۰۰ واحد است. در سال قبل نيز شمار سانتريفوژها به همين تعداد بود. در حال حاضر تعداد سانتريفوژهاى مشغول به كار با گاز هگزافلورايد كمتر از ۳۷۰۰ دستگاه است.
اين تعداد سال قبل بيش از ۵۰۰۰ دستگاه بود. ايران براى توليد سوخت اتمى مورد نياز تنها يك كارخانه برق اتمى در اندازه هاى بوشهر نيازمند به كار گرفتن ۶۰ هزار دستگاه سانتريفيوژ است.
ايران تاكنون از ارائه كمترين گزارش و توضيحى پيرامون زمان تقريبى دست يافتن به اين ظرفيت خوددارى ورزيده در حالى كه با استفاده از ۲۸۰۰ كيلوگرم اورانيوم غنى شده موجود به راحتى قادر به توليد تا سه بمب اتمى و با ادامه فعاليت شمار محدود سانتريفوژهاى كنونى، افزودن سالانه دو بمب بر اين تعداد خواهد بود.
در مورد افزايش غلظت اورانيوم موجود ايران از ۳.۵ درصد تا ميزان ۲۰ درصد، گزارش ماه قبل علی اکبر صالحى، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، با گزارش كنونى آمانو داراى تفاوت است.
صالحى اعلام كرده بود كه ايران تاكنون ۲۵ كيلو اورانيوم با غلظت ۲۰ در صد توليد كرده است. در گزارش آمانو اين حجم ۲۲ كيلو اعلام شده است. با وجود این، ايران نسبت به استفاده از ضايعات و پس مانده هاى اورانيوم غنى شده و غنى سازى مجدد آنها به منظور افزايش درصد توليد (واحد سرانه كار سانتريفوژها) به موفقيت هايى دست يافته و ظاهرا قصد دارد در دومين آبشارى كه به غنى سازى تا ۲۰ درصد خواهد پرداخت از ضايعات غنى سازى قبلى به عنوان خوراك استفاده به عمل آورد.
ايران بى ترديد در تامين مواد خام براى ادامه و توسعه حجم غنى سازى با مشكلات جدى روبرو است.
انبار در سطح زمين
مطابق گزارش قبلى آمانو ايران مجموع اورانيوم غنى سازى شده خود را از عمق ۷۰ مترى كه محل اصلى نصب سانتريفوژها است به سطح زمين انتقال داده بود.
در گزارش تازه اشاره اى به بازگرداندن اين اورانيوم ها به محل انبار قبلى نشده است. ممكن است تا دو سوم از اين اورانيوم ها براى افزايش غلظت تا ميزان ۲۰ درصد مورد استفاده قرار گيرد كه در هر حال توجيهى است در جهت انتقال محل انبار آنها.
در عين حال قرار دادن آنها در سطح زمين مي تواند به عنوان دعوت آشكار به اقدام خرابكارانه در جهت انهدام آنها نيز تلقى شود.
مطابق گزارش تازه آمانو در چهار مورد پلمپ كپسول هاى حاوى گاز اورانيوم غنى سازى شده در نطنز شكسته شده است.
گزارش ياد شده توضيحات ايران را در دو مورد شكستن پلمپ ها ضمن حمل و نقل، ناشى از حادثه تلقى كرده و آن را پذيرفته است. در ساير موارد، آژانس از پذيرفتن «حادثه اى بودن» آن خوددارى ورزيده. اين اقدام ايران نيز مي تواند تحريك آميز تلقى شود.
با توجه به عدم موفقيت ايران در توليد سانتريفوژهاى بيشتر و در نتيجه باز ماندن از افزايش ظرفيت غنى سازى اورانيوم با هدف توليد سوخت هسته اى، در صورت انجام هر نوع اقدام خرابكارانه و يا برخورد خارجى، دولت مي تواند عدم موفقيت برنامه بسيار پر هزينه خود را ناشى از آن معرفى كند. در عين حال با حفظ ظرفيت محدود غنى سازى هدف هاى ديگر اتمى را همچنان مورد تعقيب قرار دهد.
على رغم واكنش هاى متفاوت مقامات ايرانى منجمله على اكبر صالحى رييس سازمان انرژى اتمى ، علی اکبر سلطانيه نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی، لاجوردى رييس كميسيون امنيت ملى مجلس و مهمان پرست سخنگوى وزارت خارجه، نسبت به گزارش آمانو، محتواى اين گزارش در مجموع كاملا انتقادى و حاكى از شكست تحريم ها در متوقف ساختن برنامه هاى اتمى ايران و در نتيجه ادامه روند گذشته در زمينه غنى سازى است.
طى بحث هاى هفته آينده اعضاء شوراى حكام پيرامون محتواى گزارش آمانو، اين نكته روشنتر خواهد شد كه آيا جامعه جهانى به منظور مقابله با برنامه هاى اتمى ايران همچنان مصمم به ادامه مسير ناموفق كنونى باقى خواهد ماند و يا اتخاذ روش هايى متفاوت را مورد بررسى قرار مي دهد. در نگاه پاره اى از ناظران نحوه بر خورد ايران با آژانس را مي توان نوعى استقبال از اقداماتى از اين دست تلقى كرد.