پیامدهای محدودیت تازه مسافرتی به آمریکا برای ایرانی‌تبارها

کنگره آمریکا، درباره روادید سفر به این کشور تغییراتی داد که با قانونی شدن آن، برای شهروندان چندین کشور از جمله برای ایرانیان دشواری‌هایی بوجود می‌آید.

از طرفی سخنان دونالد ترامپ یکی از مدعیان مقام ریاست جمهوری آمریکا مبنی بر منع کامل ورود مسلمانان به آمریکا، موجی از مخالفت‌ها را در دراخل و خارج این کشور برانگیخته است.

سختگیری در دادن ویزای مسافرت به ایالات متحده هم از دیگر مواردی است که به گفته وزارت خارجه آمریکا، از این پس برای نامزدهای ازدواج با شهروندان آمریکایی اعمال خواهد شد. حتی در مورد مسافرانی هم که با گذرنامه کشورهای دارای توافق کنسولی به آمریکا سفر می‌کنند و مانند شهروندان کشورهای اروپایی نیازی به کسب ویزای ورود به این کشور را ندارند، دقت و موشکافی بیشتری در نظر گرفته شده است.

ولی در مورد تصمیم مجلس نمایندگان آمریکا، یک سازمان غیرانتفاعی به نام «شورای ملی ایرانیان آمریکا» که در واشینگتن مستقر است می‌گوید که براساس تغییرات تصویب شده، افرادی که پیشینه خانوادگی آن‌ها از کشورهای خاورمیانه و یا مسلمان است از دیگران متمایز خواهند شد و محدودیت‌های مسافرتی چندی برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود.

این سازمان در بیانیه‌ای با انتقاد شدید از سخنان دانلد ترامپ از مدعیان کسب مقام ریاست جمهوری آمریکا تاکید کرده که اظهارات «نفاق‌افکنانه و نژادپرستانه آقای ترامپ، نه تنها موجب تحریکاتی در مبارزات مقدماتی انتخابات [ریاست جمهوری سال آینده] شده بلکه به طور مستقیم بر شیوه تفکر قانونگذاران هم تاثیر گذاشته و وسایل تصویب لایحه‌ای را فراهم ساخته که عملا، سبب ایجاد دو طبقه تبعیض آمیز متفاوت در جامعه آمریکا می‌شود».

شورای ملی ایرانیان آمریکا در ادامه به لایحه‌ای که از جانب کندیس میلر عضو جمهوریخواه مجلس نمایندگان از ایالت میشیگان ارائه و با اکثریت ۴۰۷ تن از ۴۳۵ عضو این مجلس تصویب شده است، پرداخته و افزود: بر اساس این لایحه، در مقررات مربوط به معافیت‌های روادید، تغییرات ناعادلانه‌ای در نظر گرفته شده است.

در حال حاضر شهروندان ۳۸ کشور از جمله اعضای اتحادیه اروپا، ژاپن و کره جنوبی می‌توانند بدون روادید وارد ایالات متحده بشوند و تا سه ماه در این کشور اقامت کنند.

تغییرات لایحه خانم میلر تصریح کرده است: شهروندان این ۳۸ کشور در صورتی که در پنج سال گذشته به کشورهای ایران، سوریه، عراق و سودان مسافرت کرده باشند، از این مقررات مستثنی هستند و برای سفر به آمریکا باید ویزا دریافت کنند.

ولی شورای ملی ایرانیان آمریکا معتقد است که [در صورت قانونی شدن این پیشنهاد] ایرانی تباران، مورد تبعیض واقع خواهند شد.

این سازمان تاکید می‌کند: «اگر شما یک بریتانیایی ایرانی‌تبار باشید و یا بریتانیایی سوری‌تبار که در بریتانیا بزرگ شده‌اید و در ۳۰ سال گذشته هرگز به زادگاه خود هم مسافرت نکرده‌اید، برای سفر به آمریکا از تسهلات معافیت روادید بهره‌مند نخواهید شد، تنها به این دلیل که تبار شما از کشور دیگری است».

ابعاد این برنامه هنگامی گسترده‌تر می‌شود که به واکنش اتحادیه اروپا بیانجامد؛ واکنشی که تردیدناپذیر می‌نماید؛ یعنی دولت‌های اروپایی هم دست به عمل متقابل بزنند و ورود آمریکاییان ایرانی‌تبار یا سوری‌تبار به کشورهای عضو اتحادیه را حتا با گذرنامه معتبر آمریکایی تابع دریافت روادید کنند.

پیش از این خانم دایان فاینشتاین یکی از دو سناتور ایالت کالیفرنیا و سناتور جف فلیک از ایالت آریزونا، پیشنهادی به سنای آمریکا داده بودند که بر اساس آن کسانی که از بهار سال ۲۰۱۱ و به عبارتی از آغاز جنگ‌های داخلی سوریه به این کشور یا عراق مسافرت کرده‌اند، از استفاده از معافیت روادید ورود به آمریکا بهره‌مند نخواهند شد. کنگره آمریکا در چارچوب تشدید تمهیدات و تدابیر امنیت داخلی این کشور به پیشنهاد خانم میلر تمایل نشان داد.

این گونه تمهیدات بویژه پس از کشتارهای تروریستی پاریس و سن برناردینو کالیفرنیا، بیشتر مورد توجه قانونگذاران آمریکایی قرار گرفت ولی تا قانونی شدن چنین مصوبه‌ای راه درازی در پیش است؛ چرا که پس از مجلس نمایندگان، سنای آمریکا آن را بررسی خواهد کرد و روشن نیست که سرنوشت آن در سنا چگونه رقم خواهد خورد.

با این حال با توجه به سخنان اخیر باراک اوباما مبنی بر لزوم اقدام کنگره در زمینه جلوگیری از راه‌های نفوذ تروریست‌ها به خاک آمریکا، احتمال قانونی شدن مصوبه مجلس نمایندگان زیاد است.

در این میان با توجه به واکنش رهبران کنگره نسبت به سخنان دونالد ترامپ، احتمال اتخاذ و اعمال سیاست‌های پیشنهادی او غیرممکن به نظر می‌رسد.

پل رایان رییس مجلس نمایندگان آمریکا روز سه شنبه ۱۷ آذر ماه جاری پس از نشستی با رهبران جمهوریخواه کنگره به نمایندگان رسانه‌ها گفت: «من معمولا به هنگام مبارزات انتخابات ریاست جمهوری از ابراز نظر پرهیز می‌کنم ولی امروز یک روز استثنایی است چون آنچه ما شاهدش هستیم، با باورهای جمهوریخواهان منافات دارد و آنچه دانلد ترامپ روز دوشنبه عنوان کرد، به هیچ روی، بازگوکننده دیدگاه‌های حزب جمهوریخواه نیست و مهم‌تر از همه، این امر با ارزش‌هایی که کشور ما بر اساس آن‌ها پای گرفته است، مغایرت دارد».

رییس مجلس نمایندگان آمریکا تاکید کرد: «در نیروهای مسلح آمریکا نه تنها سربازان مسلمان فراوانی خدمت می‌کنند و جان خود را برای این سرزمین فدا می‌کنند، بلکه در همین مجلس نیز، نمایندگان مسلمانی حضور دارند که شب و روز برای پاسداشت قانون اساسی آمریکا می‌کوشند».

البته آنچه موجب تشنج و بحث های دامنه‌داری شده، سخنان دونالد ترامپ مدعی جانشینی باراک اوباما است که روز دوشنبه در یک میتینگ انتخاباتی در ایالت کارولینای جنوبی، خواهان توقف کامل ورود مسلمانان به ایالات متحده شد.​

گفت‌وگوی محمد ضرغامی با سعید محمودی، کارشناس حقوق بین‌الملل در سوئد، در مورد محدودیت مسافرتی آمریکا

واکنش‌های تند داخلی و خارجی

سناتورهای جمهوریخواه مارکو روبیو و تد کروز، سخنان رقیب پیشتاز خود دونالد ترامپ را مردود خوانده‌اند و جب بوش و کریس کریستی دو تن دیگر از کاندیداهای انتخاباتی هم او را «ساده‌لوح» نامیده‌اند.

سناتور بانفوذ جمهوریخواه جان مک کین اظهارات آقای ترامپ را «احمقانه» توصیف کرده و گفته که «تمام سخنان او ابلهانه و بی‌معنا بوده است».

هیلاری کلینتون، وزیر خارجه پیشین آمریکا و نامزد کسب مقام ریاست جمهوری از حزب دمکرات، بامداد چهارشنبه در گفت‌وگو با شبکه‌های تلویزیونی، پیشنهاد ترامپ را در خور سرزنش دانست و آن را تبعیض آمیز و تفرقه انگیز خواند.

ولی مهم‌تر از همه این واکنش‌ها، اظهارنظر باراک اوباما رییس جمهوری آمریکاست که گفته است: «چنین بیاناتی خدشه دار ساختن قانون اساسی آمریکاست و چنین فردی صلاحیت کسب مهم‌ترین مقام پیش بینی شده در این قانون [اساسی] را ندارد».

کار‌شناسان حقوقی نیز موافق موضع رییس جمهوری آمریکا هستند و می‌گویند که پیشنهاد آقای ترامپ، برخلاف نص صریح قانون اساسی و تهاجمی علیه بنیان اصلی ایالات متحده آمریکا است.

مارسی همیلتون، پروفسور دانشکده حقوق دانشگاه یشیوا در نیویورک که کار‌شناس مسائل حقوقی مربوط به متمم اول قانون اساسی آمریکاست به خبرگزاری فرانسه گفته است که شناخت یک فرد براساس دین او، چه یک مسلمان باشد، یا مسیحی یا یهودی، چگونه ممکن است؟ آیا به زادگاه آن‌ها تکیه می‌کنید؟ یا اینکه در کجا پرورش یافته و بزرگ شده‌اند و یا اینکه آخرین بار در کدام مراسم مذهبی شرکت جسته‌اند؟

خانم نانسی موراویتز استاد حقوق در دانشگاه نیویورک هم می‌گوید: «اگر دولتی چنین مقرراتی داشته باشد باید برای راستی‌آزمایی آن راهی بیابد و این بدان معناست که [برای شهروندان] کارت شناسایی دینی و مذهبی صادر شود».

در آمریکا حتا مخالفان مهاجران که برای چندین دهه کوشیده‌اند تا جلوی انبوه مهاجرت به این کشور را سد کنند، با سخنان تبعیض آمیز دونالد ترامپ مخالفت کرده‌اند.

دن استاین مدیر فدراسیون اصلاحات مهاجرت به آمریکا، سازمانی که در واشینگتن مستقر است می‌گوید که هیچکس به گزینش مردمان با تکیه به باورهای دینی آن‌ها، علاقه‌ای ندارد.

و ناهید عواد مدیر شورای روابط اسلامی آمریکا در اعتراض به سخنان آقای ترامپ می‌گوید: «این حرف‌ها از جانب کسی ایراد می‌شود که می‌خواهد بالا‌ترین مقام اجرایی ایالات متحده را کسب کند. سحنان او، غیرمسوولانه و غیرآمریکایی است و بیشتر به ادعاهای رهبر یک گروه غوغاگر می‌ماند تا رهبر ملت بزرگی چون آمریکا».

آقای عواد افزود: «دونالد ترامپ با سحنان خود به دام گروه حکومت اسلامی افتاد، و سیاست او بازتاب دهنده سیاست‌هایی است که از سوی آلمان نازی علیه یهودیان اعمال می‌شد».

انتقاد از آقای ترامپ، روز سه شنبه از مرزهای آمریکا فرا‌تر رفت و روزنامه «واشینگتن پست» در گزارش مفصلی از انتقاد دولتمردان و شخصیت‌های کشورهای اروپایی و برخی کشورهای مسلمان خبر داد و از جمله به سخنان نخست وزیر بریتانیا اشاره کرد که معمولا از دخالت در سیاست‌های داخلی آمریکا پرهیز می‌کند.

آقای کامرون از طریق سخنگوی خود گفته که با نظر آقای ترامپ کاملا مخالف است و آن را تفرقه انگیز و نادرست می‌داند.

واشینگتن پست اضافه کرده که رهبران سیاسی فرانسه و مقام‌های سازمان ملل متحد هم واکنش‌های مخالفت آمیز بیان کرده‌اند.

در قاهره، مفتی اعظم مصر نیز سخنان آقای ترامپ را نفرت‌انگیز خوانده است.

در درون آمریکا، جنجال ناشی از سخنان دونالد ترامپ مدعی کسب مقام ریاست جمهوری و تصمیماتی که از سوی برخی از اعضای مجلس نمایندگان در کنگره این کشور در زمینه محدود ساختن مسافرت به آمریکا اتخاذ می‌شود، جملگی ناشی از شرایطی است که به دنبال حمله‌های تروریستی پاریس و سن برناردینو در کالیفرنیا بر جامعه آمریکا حاکم شده و تلاش‌های اخیر باراک اوباما رییس جمهوری نیز در ارتباط با همین مسئله و در جهت ایجاد آرامش در این جامعه متشنج بوده است.

در همین رابطه این نکته روشن شده که تحولات عراق و جنگ‌ داخلی سوریه، همراه با اعمال تروریستی در پاریس، سن برناردینو و لندن، اگرچه هریک ابعادی متفاوت دارند، ولی بر زندگی سیاسی آمریکا تاثیر بسزایی گذاشته و مسئله مبارزه با تروریسم را در صدر مسائل انتخاباتی قرار داده است.

بسیاری از آمریکاییان براین باورند که در این کشور نه مسائل اقتصادی و بیمه‌های درمانی یا سایر مسائل اجتماعی، بلکه مسئله مقابله با افراط‌گرایی در جهان و بویژه در خاورمیانه و تامین امنیت داخلی، مهم‌ترین اصول تعیین کننده در انتخابات سال ۲۰۱۶ میلادی خواهند بود.