بيست و شش ماه از خيزش مردم سوريه که به جنگ داخلی و یک بحران تمام عيار مبدل شده است، سپری می‌شود. در اين مدت جامعه جهانی سردرگم مانده که معارضين و مخالفينی که در برابر ارتش بشاراسد قيام کرده‌اند، چه کسانی هستند و آيا شايستگی حمايت و پتانسيل تشکيل دولت بعدی در سوريه را دارند؟
نقشه ای که ارتش آزاد سوريه، نيروی اصلی درميان مخالفين مسلح، تهيه کرده و به دست پنتاگون، وزارت دفاع آمريکا، رسيده است، روز چهارشنبه، ۱۴فروردين از سوی روزنامه «واشينگتن پست» انتشار يافت که گروه‌های مخالف را برای نخستين بار به صورت ساده و با معرفی گرایش‌ها و تعداد نیروهایشان دسته بندی می‌کند.
بر اساس اين نقشه، معارضين مسلحی که در برابر حکومت مرکزی و بشار اسد دست به اسلحه برده‌اند، به پنج گروه تقسيم می‌شوند:
- «جيش الحر» یا ارتش آزاد با ۵۰ هزار نيرو که اکثر آنها افسران و سربازان گريخته از صفوف ارتش اسد هستند اما داوطلبانی از ميان سایر گروه‌ها و اقشار جمعيت سوريه را نيز در بر می‌گيرد
- -«جبهه آزادی سوريه اسلامی» با ۳۷ هزار نيرو که اسلامگرايان نسبتاً معتدلی هستند که توسط عربستان سعودی حمایت می‌شوند
- «جبهه اسلامی برای آزادی سوريه» با ۱۳ هزار نيرو که سلفی هستند و اين نيرو نيز از سوی عربستان پشتيبانی می‌شود
- «نوادگان حضرت محمد» با ۱۵ هزار نيرو که سلفی‌های افراطی هستند و قطر پشتيبان اصلی آنها محسوب می‌شود
- «جبهه پيروزی» با شش هزار نيرو که شعبه القاعده عراق است و به شدت راديکال و متعصب هستند.
سربر آوردن شبه نظاميان راديکال اسلامی موجب نگرانی کلی مردم سوريه و نيز کشورهای عربی شده و هراس پیرامون دوران بعد از سقوط بشار اسد را تشدید کرده است. با این حال، مخالفان سياسی سوری با ارائه اين نقشه، سعی در ترسيم آينده‌ای خوش بينانه دارند که بر اساس آن، نيروی کافی سياسی و نظامی در دست ميانه روها برای اداره حکومت در فردای فروپاشی نظام اسد وجود دارد.
نيروهای ميانه رو از طرحی شبیه طرح مارشال (که برای بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم ارائه شد) حمايت می‌کنند و می‌گويند بايد طبق طرح مارشال، سوريه را نيز به سوی نوسازی و تجديد ساختارها پيش برد.
اما عواملی در منطقه و جهان هستندکه چنان نگران سوريه پس از رفتن اسد هستند که می‌گويند مدل عراقی پس از سقوط حکومت صدام حسين و فروپاشی ارتش عراق که به هرج و مرج تمام عيار و انفجارهای هولناک و پرتلفات انجاميد، در مقايسه با وضعيتی که ممکن است برای سوريه رخ دهد،هنوز هيچ است.
سران مخالف بشار اسد نيز نگرانی خود را از چنين سناريوی هولناکی پنهان نمی‌کنند.
مخالفين اسد از ضرورت فراهم کردن زيربنای ارتش ملی لائيک و مدرنی که مبتنی بر همه مولفه‌های جمعيتی در کشور باشد و بتواند جانشين ارتش اسد پس از اضمحلال آن گردد، سخن می‌گويند.
اما عناصری که هنوز از ديالوگ با حکومت مرکزی حمايت می‌کنند، استدلال می‌کنند که بايد از مدل عراق درس گرفت و لذا، فروپاشی ارتش کنونی و بازسازی آن طبق آنچه که آمريکا در قبال عراقی انجام داد را قاطعانه رد می‌کنند؛ اين مهره‌ها رسيدن به سازشی را پيشنهاد می‌کنند که ارتش فعلی سوریه بتواند توان اصولی خود را حفظ کند ولی نيروها و شبه نظاميان معارض کنونی را نيز در خود جذب نمايد.
به گزارش واشینگتن پست، هر اندازه که جنگ داخلی در سوریه طولانی‌تر می‌شود، وضع بغرنج‌تر شده و نيروهای مسلح تازه ای سر بر می‌آورند که از ارتش آزاد سوريه و شبه نظاميان ملی‌گرا دستور نمی‌گيرند و از خواسته‌های آنها نيز سرپيچی کرده و کار خود را می کنند.
اکثر اين نيروهای تازه نفس عواملی هستند که خواهان تشکيل نظامی براساس شريعت اسلامی افراطی بوده و نظام‌‌های مدرن و سکولار را خلاف قرائت افراطی از دين اسلام می‌دانند.
اين نيروهای حامی شريعت تنفر خود را از شيوه زندگی و ديدگاه‌های مخالفان ميانه رو که اکثراً در کشورهای غربی زندگی می‌کنند، پنهان نمی‌دارند؛ همين امر است که کشورهايی که در آغاز خيزش سوريه از آن حمايت می کردند، اکنون به بازنگری در نظرات خود پرداخته و دستکم حمايت گذشته خود را آشکارا بيان نمی‌کنند.
اردن در صدر اين کشورها قرار دارد که پيوسته نسبت به هرج و مرج عظيمی که می‌رود سوريه را در برگيرد و القاعده را حاکم کند، هشدار می‌دهد؛ تشکيلات اطلاعاتی و امنيتی اردن پس از فروپاشی نظام صدام حسين نيز نسبت به وضعیت افراطی در عراق به آمريکا هشدار داده بودند و حال هشدارگويی به آمريکا و غرب را در ارتباط با سوريه تکرار می‌کنند.
ارتش اسد که تا قبل از مارس سال ۲۰۱۱ دارای نيرويی ۳۲۰ هزار نفره بود اکنون با فرار بسياری از نيروهايش تضعيف شده است.
هم سوريه و هم غرب اتفاق نظر دارند که خارجی‌های بسياری در ميان معارضين مسلح سوريه فعاليت می‌کنند که برخی از آنها مسلمانان ساکن اروپا بوده‌اند و دستکم از ۴۰ کشور جهان برای پيشبرد باورهای خود راهی سوريه شده‌اند هر چند که غرب معتقد است اين خارجی‌ها تنها ده درصد از معارضين را تشکيل می‌دهند اما حکومت اسد اصرار در بزرگنمايی حضور اين بيگانگان دارد.
روزنامه «واشينگتن پست» بعيد ندانسته است که دوره بعد از اسد از وضعیت فعلی اين کشور خطرناک‌تر باشد زيرا معارضين اسلامی افراطی در تلاش برای تسلط بر سلاح‌های شيميايی و زرادخانه اسد تهديدات جديدی بوجود خواهند آورد.
نقشه ای که ارتش آزاد سوريه، نيروی اصلی درميان مخالفين مسلح، تهيه کرده و به دست پنتاگون، وزارت دفاع آمريکا، رسيده است، روز چهارشنبه، ۱۴فروردين از سوی روزنامه «واشينگتن پست» انتشار يافت که گروه‌های مخالف را برای نخستين بار به صورت ساده و با معرفی گرایش‌ها و تعداد نیروهایشان دسته بندی می‌کند.
بر اساس اين نقشه، معارضين مسلحی که در برابر حکومت مرکزی و بشار اسد دست به اسلحه برده‌اند، به پنج گروه تقسيم می‌شوند:
- «جيش الحر» یا ارتش آزاد با ۵۰ هزار نيرو که اکثر آنها افسران و سربازان گريخته از صفوف ارتش اسد هستند اما داوطلبانی از ميان سایر گروه‌ها و اقشار جمعيت سوريه را نيز در بر می‌گيرد
- -«جبهه آزادی سوريه اسلامی» با ۳۷ هزار نيرو که اسلامگرايان نسبتاً معتدلی هستند که توسط عربستان سعودی حمایت می‌شوند
- «جبهه اسلامی برای آزادی سوريه» با ۱۳ هزار نيرو که سلفی هستند و اين نيرو نيز از سوی عربستان پشتيبانی می‌شود
- «نوادگان حضرت محمد» با ۱۵ هزار نيرو که سلفی‌های افراطی هستند و قطر پشتيبان اصلی آنها محسوب می‌شود
- «جبهه پيروزی» با شش هزار نيرو که شعبه القاعده عراق است و به شدت راديکال و متعصب هستند.
سربر آوردن شبه نظاميان راديکال اسلامی موجب نگرانی کلی مردم سوريه و نيز کشورهای عربی شده و هراس پیرامون دوران بعد از سقوط بشار اسد را تشدید کرده است. با این حال، مخالفان سياسی سوری با ارائه اين نقشه، سعی در ترسيم آينده‌ای خوش بينانه دارند که بر اساس آن، نيروی کافی سياسی و نظامی در دست ميانه روها برای اداره حکومت در فردای فروپاشی نظام اسد وجود دارد.
نيروهای ميانه رو از طرحی شبیه طرح مارشال (که برای بازسازی اروپا پس از جنگ جهانی دوم ارائه شد) حمايت می‌کنند و می‌گويند بايد طبق طرح مارشال، سوريه را نيز به سوی نوسازی و تجديد ساختارها پيش برد.
اما عواملی در منطقه و جهان هستندکه چنان نگران سوريه پس از رفتن اسد هستند که می‌گويند مدل عراقی پس از سقوط حکومت صدام حسين و فروپاشی ارتش عراق که به هرج و مرج تمام عيار و انفجارهای هولناک و پرتلفات انجاميد، در مقايسه با وضعيتی که ممکن است برای سوريه رخ دهد،هنوز هيچ است.
سران مخالف بشار اسد نيز نگرانی خود را از چنين سناريوی هولناکی پنهان نمی‌کنند.
مخالفين اسد از ضرورت فراهم کردن زيربنای ارتش ملی لائيک و مدرنی که مبتنی بر همه مولفه‌های جمعيتی در کشور باشد و بتواند جانشين ارتش اسد پس از اضمحلال آن گردد، سخن می‌گويند.
اما عناصری که هنوز از ديالوگ با حکومت مرکزی حمايت می‌کنند، استدلال می‌کنند که بايد از مدل عراق درس گرفت و لذا، فروپاشی ارتش کنونی و بازسازی آن طبق آنچه که آمريکا در قبال عراقی انجام داد را قاطعانه رد می‌کنند؛ اين مهره‌ها رسيدن به سازشی را پيشنهاد می‌کنند که ارتش فعلی سوریه بتواند توان اصولی خود را حفظ کند ولی نيروها و شبه نظاميان معارض کنونی را نيز در خود جذب نمايد.
به گزارش واشینگتن پست، هر اندازه که جنگ داخلی در سوریه طولانی‌تر می‌شود، وضع بغرنج‌تر شده و نيروهای مسلح تازه ای سر بر می‌آورند که از ارتش آزاد سوريه و شبه نظاميان ملی‌گرا دستور نمی‌گيرند و از خواسته‌های آنها نيز سرپيچی کرده و کار خود را می کنند.
اکثر اين نيروهای تازه نفس عواملی هستند که خواهان تشکيل نظامی براساس شريعت اسلامی افراطی بوده و نظام‌‌های مدرن و سکولار را خلاف قرائت افراطی از دين اسلام می‌دانند.
اين نيروهای حامی شريعت تنفر خود را از شيوه زندگی و ديدگاه‌های مخالفان ميانه رو که اکثراً در کشورهای غربی زندگی می‌کنند، پنهان نمی‌دارند؛ همين امر است که کشورهايی که در آغاز خيزش سوريه از آن حمايت می کردند، اکنون به بازنگری در نظرات خود پرداخته و دستکم حمايت گذشته خود را آشکارا بيان نمی‌کنند.
اردن در صدر اين کشورها قرار دارد که پيوسته نسبت به هرج و مرج عظيمی که می‌رود سوريه را در برگيرد و القاعده را حاکم کند، هشدار می‌دهد؛ تشکيلات اطلاعاتی و امنيتی اردن پس از فروپاشی نظام صدام حسين نيز نسبت به وضعیت افراطی در عراق به آمريکا هشدار داده بودند و حال هشدارگويی به آمريکا و غرب را در ارتباط با سوريه تکرار می‌کنند.
ارتش اسد که تا قبل از مارس سال ۲۰۱۱ دارای نيرويی ۳۲۰ هزار نفره بود اکنون با فرار بسياری از نيروهايش تضعيف شده است.
هم سوريه و هم غرب اتفاق نظر دارند که خارجی‌های بسياری در ميان معارضين مسلح سوريه فعاليت می‌کنند که برخی از آنها مسلمانان ساکن اروپا بوده‌اند و دستکم از ۴۰ کشور جهان برای پيشبرد باورهای خود راهی سوريه شده‌اند هر چند که غرب معتقد است اين خارجی‌ها تنها ده درصد از معارضين را تشکيل می‌دهند اما حکومت اسد اصرار در بزرگنمايی حضور اين بيگانگان دارد.
روزنامه «واشينگتن پست» بعيد ندانسته است که دوره بعد از اسد از وضعیت فعلی اين کشور خطرناک‌تر باشد زيرا معارضين اسلامی افراطی در تلاش برای تسلط بر سلاح‌های شيميايی و زرادخانه اسد تهديدات جديدی بوجود خواهند آورد.