صحبت کردن درباره يک گيم يا يک بازی که هنوز به بازار نيامده و هنوز کسی آن را آزمايش نکرده کار دشواری است. اما عنوان اين بازی اين قدر فريبنده هست که هرايرانی را تحريک کند که به قولی سرک بکشد و ببيند اوضاع از چه قرار است. «انقلاب ۱۹۷۹: جمعه سياه»، چنين چيزی است: يک بازی که گويا بازسازی انقلاب در ايران است. انقلابی که در آن نظام محمدرضا پهلوی، شاه سابق ايران سرنگون شده و نظام جمهوری اسلامی ايران با رهبری آيت الله خمينی، سرکار آمد.
نويد خوانساری، طراح و سازنده اين گيم است که قرار است روی تبلت و تلفن های هوشمند – اسمارت فون – بازی شود. نويد خوانساری، طراح و سازنده بازی های شاخصی چون Max Payne و Grand Theft Auto است. به قول خودش، خيلی از ايرانی ها با اشتياق با او ارتباط برقرار می کنند، به ويژه نسل جوانی که از ديدن اسم يک ايرانی در ميان سازندگان يک گيم يا بازی معروف، بسيار سرذوق می آيند.
نويد خوانساری در گفت وگو با راديو فردا از برنامه و پروژه خود می گويد. اين که کسی که اين بازی را می کند، توان اعمال خشونت ندارد، يعنی نمی تواند تفنگ يا سنگ پرتاب کند که بيتشر بر اساس خط انقلاب ايران، می تواند تصميم گيری کند. گويا تمامی جناح های فعال آن زمان از چپ گرفته تا راست در اين بازی حضور فعال دارند و به گفته خوانساری، «اين بازی به تمام ايرانی ها می گويد برای بهبود هرکاری، بهتر است اختلاف ها را کنار گذاشته و دست به کار شوند.»
***
نويد خوانساری، برای خوانندگان بگو که بازی و جريان و سناريوی آن از چه قراری است؟
من کارهای زيادی روی بازی های بزرگ داشتم ولی وقتی ديدم تبلت ها به بازار آمده اند، فکر کردم الان زمانی است که داستانی که از انقلاب و ايران و مردم در ذهنم بود، بتوانم روی تبليت و تلفن های هوشمند آن را پياده کنم. فضا مثل يک بازی يا يک کتاب کاميک و مصور است و آخرش هم مثل يک برنامه تلويزيونی است. مثل هر اپيزودی طوری تمام می شود که برای ديدن بخش بعدی، خلاصه ای از اپيزود قبلی را بايد ديد و به آن وارد شد. حدود دو سال تحقيق کرديم و مراحل اوليه را پشت سرگذاشتم. الان فقط منتظر جمع شدن پول هستيم که بتوانيم تا نوروز بازی را به بازار عرضه کنيم.
گفتی بازی های مهمی مثل مکس پين رو کار کردی. تصميم نداشتی اين بازی را به شرکت های مهم معرفی کنی يا دوست داشتی از اول خودت به تنهايی آن را اجرا کنی؟
شرکت های بزرگ روی پروژه هايی می روند که ريسک نداشته باشد و اين بازی ريسک دارد. جالبی بازی روی تبلت يا تلفن های هوشمند اين است که می توان آن را روی «اپ استور» ارائه کرد و ارتباط با مخاطب راحت تر است. ضمن اين که وقتی اسم انقلاب و ايران بيايد، شرکت های بزرگ فکر می کنند قرار است از آن جنجال و حرفی دربيايد. من فکر می کنم شرکت های بزرگ اين را می فهمند که خوب است اين بازی ها باشد ولی هنوز پيش قدم نشده اند. اين کار من است که داستان و فيلم و کشور را بداند و بشناسد و دنبال کند و همه را با هم بتواند اجرا کند.
در معرفی بازی در ويدئويی که روی سايت «کيک استارت» هست، گفتی که از کارشناسان مختلف دعوت کردی تا ابعاد مختلف انقلاب ايران را بررسی کنند. به واقع چه وجهی از انقلاب هست که فکر می کنی هنوز ناپيدا مانده و يا هنوز به طور کامل روی آن بحث نشده است؟ که بعد فکر کنی لازم است روی يک گيم يا بازی روی تبلت گفته شود؟
دو چيز مطرح است. کسانی که اين طرف دنيا و خارج از ايران زندگی می کنند، اگر سن آن ها از ۳۵ سال کمتر باشد، تصويرشان از ايران زن چادری و مرد ريشو است چرا که رسانه ها همين را نشان می دهند. من خواستم با همين انيميشن و بازی به کسانی که ايران را خوب نمی شناسند بگويم ما زمانی با هيچ مردم ديگری در هيچ جای ديگر دنيا فرق نداشتيم و مثل بقيه لباس می پوشيديم، موسيقی خودمان را داشتيم و به موسيقی غرب هم گوش می کرديم.
من می خواهم مردم بدانند ما فرق زيادی با هم نداشتيم و بعد از آن فکر کنند که چرا انقلاب شده و چرا به سمت تغيير رفتند. ضمن اين که بايد به مردم گفت اين انقلاب، شايد دليل درستی داشت اما شايد بعد از انقلاب به سمتی رفت که چيزی نبود که مردم به خاطر آن به خيابان آمدند. آن هم به اين دليل که فکر می کنم سرنوشت تمامی اين انقلاب ها اين است. اگر شما به مورد مصر برای مثال نگاه کنيد، همه با هم بيرون آمدند تا حسنی مبارک را کنار بگذارند و درست است که او رفت، اما هنوز دولتی روی کار نيامده که مردم برای آن به خيابان ها آمدند. من می خواهم به بچه های ايرانی و ديگر مردم بگويم قضيه سياه و سفيد نبود و قضيه يک جريان خاکستری است.
اگر روی سناريو و خط انقلاب برای داستان حرکت کنی، به چيزهايی برمی خوری که هنوز هم حساسيت برانگيز است مثل اين که چه کسی مقصر بود، نقش شاه چه بود، خمينی چه کار کرد و ديگر موارد حساس. با چنين چيزهايی در خط داستان بازی چطور کنار آمدی؟ کسی که بازی می کند به چنين چيزهايی هم برخورد دارد؟
به طور مستقيم هرکسی بازی کند با مردم ارتباط مستقيم دارد و همه هستند، دانشجويان دانشگاه تهران، مجاهدين، فدايی ها و حتی نوارهای کاست سخنرانی های خمينی همه هست. من قصد ندارم به قولی روی حساسيت ها دست بگذارم چون داستان درباره پسرجوانی است که از تغييرات جامعه به هيجان آمده است. بعد از جريان جمعه سياه، ما داستان اين پسر را دنبال می کنيم که خود در جريان حوادث است، شايد دستی در انقلاب دارد و بعد مخالف آن چه می شود که شکل گرفته است. داستان کسی است که دارد به يک طرف کمک کند ولی بعد از آن همه چيز برايش معکوس می شود.
آخرين باری که ايران رفتی، چه زمانی بود؟
حدود شش سال پيش.
چقدر تصوير ايرانی که آن را ترک کرده بودی با ايرانی که دوباره به آن برگشتی فرق کرده بود؟
چيزی که به هيچ وجه عوض نشده بود، خونگرمی مردم ايران بود. من دلم می خواست تمام کشور را ببينم. خيلی ها از اين جا می روند ايران و فقط تهران را می بينند. من ولی رفتم و سعی کردم تمام کشور را بگردم و با خيلی ها حرف زدم. خيلی از آن هايی که Grand Theft Auto را بازی کرده بودند، اسم من را می شناختند و هنوز خيلی ها از ايران هنوز با من در تماس هستند و درباره ساخت و گسترش بازی با من حرف می زنند.
يکی از مسائل انقلاب ايران، بحث خشونت بود، چطور مسئله خشونت يا اعدام های پس از انقلاب را در بازی به تصوير کشيدی؟
داستان اين بازی، داستان يک خانواده است که می دانند اوضاع در حال تغيير است اما فکر می کنند هيچ چيز عوض نمی شود. بعد کاراکتر اصلی يک برادر بزرگ دارد که امروز برای ساواک کار می کند، فردا می رود و به سپاه پاسدارن می پيوندد. ما سعی می کنيم با همه اين ها خط داستان را دنبال کنيم. نمی دانم چقدر به سوالت جواب داده ام.
می خواهم بگويم سابقه خشونت برای ايران هنوز تازه است چرا که انقلاب با خشونت همراه شد، بعد از آن اعدام ها و بعد هم هشت سال جنگ با عراق در نتيجه چگونه تصوير کردن خشونت هم مسئله ای است. برای مثال بازی هايی مثل Max Payne نوعی فرهنگ خشونت خودش را دارد ولی اين جا سوال هست که به آن چطور وارد شدی.
من خيلی روی اين فکر کردم ولی بازی که داريم درست می کنيم هيچ خشونت و کشتاری در آن نيست. يعنی کسی نمی تواند بکشد. در بازی اين طور هست که برای مثال در تظاهرات هستی و ناگهان تيراندازی می شود، بايد تصميم بگيری که چه کار کنی يا اين که اگر کسی زخمی شده به او کمک کنی يا سعی کنی از درگيری فرار کنی.
شايد اين پرسش از اين نظر مطرح می شود که ما هنوز بازی را نديده ايم. ولی بگذار اين طور بپرسم، آيا کسی اين گزينه را دارد که برای مثال به سمت کسی سنگ پرتاب کند؟
شايد کسی بتواند سنگ پرتاب کند، اما به قصد زدن نيست و به قصد حواس پرتی است تا بقيه فرار کنند. بيشتر مخاطب را درگير فضای انقلاب می کند که چه کار بکند. يا برای مثال می تواند شعارهای و عکس های خمينی يا شاه را روی ديوار بنويسد و چاپ کند. بيشتر در مورد اين است که وقتی مردم از تو سوال می کنند، بر اساس جوابی که می دهی، مدام داستان در حال تغيير است. بيشتر برای اين است که کسی که درگير فضای انقلاب است، چه کار می تواند بکند.
پس بيشتر نوعی بازآفرينی فضای انقلاب است.
درسته.
چيزی را می شود عوض کرد؟ برای مثال نتيجه انقلاب را می شود عوض کرد؟
نه ولی کسی که بازی می کند، می تواند تصميم هايی بگيرد. برای مثال اگر کسی در جيبش نوار کاست سخنرانی خمينی را پيدا کند، می توانی تصميم بگيری که به او کمک بکنی يا نه، بيشتر اين نوع تصميم گيری هاست.
دو تا هنرپيشه خوب مانند نوید نگهبان و فرشاد فراهت با تو کار کردند. چطور توانستی آن ها را به کار دعوت کنی؟ يعنی خودشان علاقه داشتند يا از شيفته داستان شدند؟
فرشاد فراهت (آرگو) رو که خيلی وقت هست با هم دوست هستيم و وقتی داستان را برای او فرستادم، خيلی کمک کرد و سريع وارد شد. نويد نگهبان (هوملند) را از کارهای تلويزيونی می شناختم و از راه فيسبوک با او تماس گرفتم و وقتی داستان را به او دادم، خيلی خوشش آمد و شروع به همکاری کرد. به قول نويد نگهبان، داستان اين بازی داستان من است چرا که او هم ۱۵ ساله بود از ايران بيرون آمد و خودش خيلی با داستان رابطه برقرار کرد. چند هنرپيشه هم در حال حاضر روی کار روی پروژه هستند که بعدها اطلاعات بيشترش را می دهيم.
پروژه توليد در چه حالی است؟
ما در تلاش هستيم که بودجه لازم را جمع آوری کرده و تا بهار بازی يا حداقل اپيزود اول که جمعه سياه است را به بازار عرضه کنيم. تلاش من اين است که مردم ايران به نوعی به يک تفکر برسند که برای هر نوع کاری بدانند که بايد چيزهايی که ما را از هم جدا می کند، کنار بگذاريم. ما بايد بدانيم چه شد، تلاش داشتيم چه بکنيم، نتيجه نهايی چه شد.
نويد خوانساری، طراح و سازنده اين گيم است که قرار است روی تبلت و تلفن های هوشمند – اسمارت فون – بازی شود. نويد خوانساری، طراح و سازنده بازی های شاخصی چون Max Payne و Grand Theft Auto است. به قول خودش، خيلی از ايرانی ها با اشتياق با او ارتباط برقرار می کنند، به ويژه نسل جوانی که از ديدن اسم يک ايرانی در ميان سازندگان يک گيم يا بازی معروف، بسيار سرذوق می آيند.
نويد خوانساری در گفت وگو با راديو فردا از برنامه و پروژه خود می گويد. اين که کسی که اين بازی را می کند، توان اعمال خشونت ندارد، يعنی نمی تواند تفنگ يا سنگ پرتاب کند که بيتشر بر اساس خط انقلاب ايران، می تواند تصميم گيری کند. گويا تمامی جناح های فعال آن زمان از چپ گرفته تا راست در اين بازی حضور فعال دارند و به گفته خوانساری، «اين بازی به تمام ايرانی ها می گويد برای بهبود هرکاری، بهتر است اختلاف ها را کنار گذاشته و دست به کار شوند.»
***
نويد خوانساری، برای خوانندگان بگو که بازی و جريان و سناريوی آن از چه قراری است؟
من کارهای زيادی روی بازی های بزرگ داشتم ولی وقتی ديدم تبلت ها به بازار آمده اند، فکر کردم الان زمانی است که داستانی که از انقلاب و ايران و مردم در ذهنم بود، بتوانم روی تبليت و تلفن های هوشمند آن را پياده کنم. فضا مثل يک بازی يا يک کتاب کاميک و مصور است و آخرش هم مثل يک برنامه تلويزيونی است. مثل هر اپيزودی طوری تمام می شود که برای ديدن بخش بعدی، خلاصه ای از اپيزود قبلی را بايد ديد و به آن وارد شد. حدود دو سال تحقيق کرديم و مراحل اوليه را پشت سرگذاشتم. الان فقط منتظر جمع شدن پول هستيم که بتوانيم تا نوروز بازی را به بازار عرضه کنيم.
گفتی بازی های مهمی مثل مکس پين رو کار کردی. تصميم نداشتی اين بازی را به شرکت های مهم معرفی کنی يا دوست داشتی از اول خودت به تنهايی آن را اجرا کنی؟
شرکت های بزرگ روی پروژه هايی می روند که ريسک نداشته باشد و اين بازی ريسک دارد. جالبی بازی روی تبلت يا تلفن های هوشمند اين است که می توان آن را روی «اپ استور» ارائه کرد و ارتباط با مخاطب راحت تر است. ضمن اين که وقتی اسم انقلاب و ايران بيايد، شرکت های بزرگ فکر می کنند قرار است از آن جنجال و حرفی دربيايد. من فکر می کنم شرکت های بزرگ اين را می فهمند که خوب است اين بازی ها باشد ولی هنوز پيش قدم نشده اند. اين کار من است که داستان و فيلم و کشور را بداند و بشناسد و دنبال کند و همه را با هم بتواند اجرا کند.
در معرفی بازی در ويدئويی که روی سايت «کيک استارت» هست، گفتی که از کارشناسان مختلف دعوت کردی تا ابعاد مختلف انقلاب ايران را بررسی کنند. به واقع چه وجهی از انقلاب هست که فکر می کنی هنوز ناپيدا مانده و يا هنوز به طور کامل روی آن بحث نشده است؟ که بعد فکر کنی لازم است روی يک گيم يا بازی روی تبلت گفته شود؟
دو چيز مطرح است. کسانی که اين طرف دنيا و خارج از ايران زندگی می کنند، اگر سن آن ها از ۳۵ سال کمتر باشد، تصويرشان از ايران زن چادری و مرد ريشو است چرا که رسانه ها همين را نشان می دهند. من خواستم با همين انيميشن و بازی به کسانی که ايران را خوب نمی شناسند بگويم ما زمانی با هيچ مردم ديگری در هيچ جای ديگر دنيا فرق نداشتيم و مثل بقيه لباس می پوشيديم، موسيقی خودمان را داشتيم و به موسيقی غرب هم گوش می کرديم.
من می خواهم مردم بدانند ما فرق زيادی با هم نداشتيم و بعد از آن فکر کنند که چرا انقلاب شده و چرا به سمت تغيير رفتند. ضمن اين که بايد به مردم گفت اين انقلاب، شايد دليل درستی داشت اما شايد بعد از انقلاب به سمتی رفت که چيزی نبود که مردم به خاطر آن به خيابان آمدند. آن هم به اين دليل که فکر می کنم سرنوشت تمامی اين انقلاب ها اين است. اگر شما به مورد مصر برای مثال نگاه کنيد، همه با هم بيرون آمدند تا حسنی مبارک را کنار بگذارند و درست است که او رفت، اما هنوز دولتی روی کار نيامده که مردم برای آن به خيابان ها آمدند. من می خواهم به بچه های ايرانی و ديگر مردم بگويم قضيه سياه و سفيد نبود و قضيه يک جريان خاکستری است.
اگر روی سناريو و خط انقلاب برای داستان حرکت کنی، به چيزهايی برمی خوری که هنوز هم حساسيت برانگيز است مثل اين که چه کسی مقصر بود، نقش شاه چه بود، خمينی چه کار کرد و ديگر موارد حساس. با چنين چيزهايی در خط داستان بازی چطور کنار آمدی؟ کسی که بازی می کند به چنين چيزهايی هم برخورد دارد؟
به طور مستقيم هرکسی بازی کند با مردم ارتباط مستقيم دارد و همه هستند، دانشجويان دانشگاه تهران، مجاهدين، فدايی ها و حتی نوارهای کاست سخنرانی های خمينی همه هست. من قصد ندارم به قولی روی حساسيت ها دست بگذارم چون داستان درباره پسرجوانی است که از تغييرات جامعه به هيجان آمده است. بعد از جريان جمعه سياه، ما داستان اين پسر را دنبال می کنيم که خود در جريان حوادث است، شايد دستی در انقلاب دارد و بعد مخالف آن چه می شود که شکل گرفته است. داستان کسی است که دارد به يک طرف کمک کند ولی بعد از آن همه چيز برايش معکوس می شود.
آخرين باری که ايران رفتی، چه زمانی بود؟
حدود شش سال پيش.
چقدر تصوير ايرانی که آن را ترک کرده بودی با ايرانی که دوباره به آن برگشتی فرق کرده بود؟
چيزی که به هيچ وجه عوض نشده بود، خونگرمی مردم ايران بود. من دلم می خواست تمام کشور را ببينم. خيلی ها از اين جا می روند ايران و فقط تهران را می بينند. من ولی رفتم و سعی کردم تمام کشور را بگردم و با خيلی ها حرف زدم. خيلی از آن هايی که Grand Theft Auto را بازی کرده بودند، اسم من را می شناختند و هنوز خيلی ها از ايران هنوز با من در تماس هستند و درباره ساخت و گسترش بازی با من حرف می زنند.
يکی از مسائل انقلاب ايران، بحث خشونت بود، چطور مسئله خشونت يا اعدام های پس از انقلاب را در بازی به تصوير کشيدی؟
داستان اين بازی، داستان يک خانواده است که می دانند اوضاع در حال تغيير است اما فکر می کنند هيچ چيز عوض نمی شود. بعد کاراکتر اصلی يک برادر بزرگ دارد که امروز برای ساواک کار می کند، فردا می رود و به سپاه پاسدارن می پيوندد. ما سعی می کنيم با همه اين ها خط داستان را دنبال کنيم. نمی دانم چقدر به سوالت جواب داده ام.
می خواهم بگويم سابقه خشونت برای ايران هنوز تازه است چرا که انقلاب با خشونت همراه شد، بعد از آن اعدام ها و بعد هم هشت سال جنگ با عراق در نتيجه چگونه تصوير کردن خشونت هم مسئله ای است. برای مثال بازی هايی مثل Max Payne نوعی فرهنگ خشونت خودش را دارد ولی اين جا سوال هست که به آن چطور وارد شدی.
من خيلی روی اين فکر کردم ولی بازی که داريم درست می کنيم هيچ خشونت و کشتاری در آن نيست. يعنی کسی نمی تواند بکشد. در بازی اين طور هست که برای مثال در تظاهرات هستی و ناگهان تيراندازی می شود، بايد تصميم بگيری که چه کار کنی يا اين که اگر کسی زخمی شده به او کمک کنی يا سعی کنی از درگيری فرار کنی.
شايد اين پرسش از اين نظر مطرح می شود که ما هنوز بازی را نديده ايم. ولی بگذار اين طور بپرسم، آيا کسی اين گزينه را دارد که برای مثال به سمت کسی سنگ پرتاب کند؟
شايد کسی بتواند سنگ پرتاب کند، اما به قصد زدن نيست و به قصد حواس پرتی است تا بقيه فرار کنند. بيشتر مخاطب را درگير فضای انقلاب می کند که چه کار بکند. يا برای مثال می تواند شعارهای و عکس های خمينی يا شاه را روی ديوار بنويسد و چاپ کند. بيشتر در مورد اين است که وقتی مردم از تو سوال می کنند، بر اساس جوابی که می دهی، مدام داستان در حال تغيير است. بيشتر برای اين است که کسی که درگير فضای انقلاب است، چه کار می تواند بکند.
پس بيشتر نوعی بازآفرينی فضای انقلاب است.
درسته.
چيزی را می شود عوض کرد؟ برای مثال نتيجه انقلاب را می شود عوض کرد؟
نه ولی کسی که بازی می کند، می تواند تصميم هايی بگيرد. برای مثال اگر کسی در جيبش نوار کاست سخنرانی خمينی را پيدا کند، می توانی تصميم بگيری که به او کمک بکنی يا نه، بيشتر اين نوع تصميم گيری هاست.
دو تا هنرپيشه خوب مانند نوید نگهبان و فرشاد فراهت با تو کار کردند. چطور توانستی آن ها را به کار دعوت کنی؟ يعنی خودشان علاقه داشتند يا از شيفته داستان شدند؟
فرشاد فراهت (آرگو) رو که خيلی وقت هست با هم دوست هستيم و وقتی داستان را برای او فرستادم، خيلی کمک کرد و سريع وارد شد. نويد نگهبان (هوملند) را از کارهای تلويزيونی می شناختم و از راه فيسبوک با او تماس گرفتم و وقتی داستان را به او دادم، خيلی خوشش آمد و شروع به همکاری کرد. به قول نويد نگهبان، داستان اين بازی داستان من است چرا که او هم ۱۵ ساله بود از ايران بيرون آمد و خودش خيلی با داستان رابطه برقرار کرد. چند هنرپيشه هم در حال حاضر روی کار روی پروژه هستند که بعدها اطلاعات بيشترش را می دهيم.
پروژه توليد در چه حالی است؟
ما در تلاش هستيم که بودجه لازم را جمع آوری کرده و تا بهار بازی يا حداقل اپيزود اول که جمعه سياه است را به بازار عرضه کنيم. تلاش من اين است که مردم ايران به نوعی به يک تفکر برسند که برای هر نوع کاری بدانند که بايد چيزهايی که ما را از هم جدا می کند، کنار بگذاريم. ما بايد بدانيم چه شد، تلاش داشتيم چه بکنيم، نتيجه نهايی چه شد.