محمد قلی دنیخانوف زندگی اسلام گرايان اهل قزاقستان را که در صفوف شبه نظامیان جهادی در عراق می جنگند با این کلمات توصیف می کند: «زندگیشان خوب است. پول زیاد برای خریدن لباس وغذا دارند، تویوتاهای نو زیر پاشان است ... و فقط به جنگ فکر می کنند.»
او چندی پیش برای دیدن پسرش به عراق رفت و این چیزی هايی است که او با چشم خودش دیده است. اما محمد قلی دنیخانوف نمی گويد که آيا گروهی که پسرش برای آنها می جنگد «داعش، خلافت اسلامی، حکومت اسلامی» است و یا نه.
مقامات قزاقستان از ژانویه سال ۲۰۱۴ در تعقیب اورجان، پسر بزرگ او هستند. اما او را در داخل کشور پیدا نخواهند کرد. اورجان ۲۸ ساله که نامش در فهرست مجرمان تحت تعقیب دولت قزاقستان است، همراه با همسر و سه فرزندش در «یکی از شهرهای عراق» زندگی می کند. محمد قلی دنیخانوف در گفت وگویی با بخش قزاقستان رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی گفت: «نمی توانم اسم دقیق محل زندگی او را بگویم. اجازه ندارم.»
او می گوید سفرش از استان قراغندی در نواحی مرکزی قزاقستان به عراق تقریبا ساده بود و در مجموع کمی بیشتر از دو هفته طول کشید. سفر محمد قلی دنیخانوف به عراق در اواخر ماه مه از مسیر ترکیه شروع شد و اواسط ماه ژوئن به قزاقستان بازگشت. وقتی در باره جزییات سفرش از او سوال شد گفت: «بچه ها دوست ندارند من در باره این چیزها حرف بزنم. اگر توضیح بدهم مسیر سفرم معلوم می شود. بعلاوه عاقبت خوبی برای من ندارد.»
محمد قلی دنیخانوف می گوید پس از بازگشت مقامات دولتی با او صحبت کرده‌اند ولی اضافه می‌کند هیچ مانع رسمی برای دیدار اورجان وجود ندارد. او می گوید:«مقامات دولتی فقط می خواستند بدانند من از چه مسیری به عراق رفته‌ام. آنها به من گفتند اگر مدارک درست باشند، هیچ مانعی برای انجام سفرهای خارجی وجود ندارد.»
معدنچیان فقیر
اورجان در روستایی دورافتاده و محروم در استان قراغندی بزرگ شده است. مانند بسیاری از مردان این ناحیه از قزاقستان، او و پدرش در معدن ذغال سنگ کار می کردند.
اورجان چند سال پیش پس از ازدواج به شهر «سات بایف» در نزدیکی این روستا نقل مکان کرد. بنا به گفته اعضای خانواده اولدوز همسر اورجان، در دانشگاه تحصيل کرده و در کالج شهر سات بایف تدريس می کرد.
محمد قلی دنیخانوف می گوید در فوریه سال ۲۰۱۳ اورجان به شهر آلماتی رفت و دو ماه پس از آن همسر و فرزندانش به او ملحق شدند. کمی پس از آن اورجان به خانواده اش گفت برای تحصیل تعلیمات دینی به عربستان سعودی می رود و سپس او و خانواده اش قزاقستان را ترک کردند.
پدر اورجان می گوید پسرش «هر از چند گاهی» تلفن می کند و تنها چیزی که می گوید این است که حالشان خوب است اما از جزییات حرفی نمی زند. او اضافه می کند: «گاهی از ترکیه تلفن می کند. شنیدیم که فرزند سومش به دنیا آمده است.»
کمی پس از رفتن اورجان، مقامات دولتی و مسئولان مسجد محل شروع کردند به به سوال کردن از محمد قلی دنیخانوف. آنها می پرسیدند:«اورجان به سوریه رفته، آيا اين درست است؟»
مقامات دولتی تصور می کردند اورجان و سه مرد جوان دیگر از اهالی روستای او برای جنگیدن در کنار شبه نظامیان اسلامگرای مخالف بشار اسد به سوریه رفته اند.
ولی کمی پس از آن ویدیویی در وبسایت یوتیوب منتشر شد که يک گروه ۱۵۰ نفری از اهالی قزاقستان شامل زن، مرد و کودکان را نشان می داد که برای جهاد در سوریه آماده می شوند. مقامات قزاقستان بسیاری از افراد «جهادی» در این ویدیو را که در اکتبر ۲۰۱۳ منتشر شد شناسایی کردند.
آقای دنیخانوف می گوید اورجان در این ویدیو نیست، اما شکی ندارد که پسرش به گروه‌های جهادی پیوسته است. او و بسیاری از خانواده‌هایی که فرزندانشان به جهادیون ملحق شده اند از مقامات کشور خواسته اند تا بازگشت فرزندانشان به قزاقستان را تسهیل کنند.
او می‌گوید اورجان پیش از رفتن به عراق، ابتدا در سوریه می جنگید و اضافه می کند گروه ديگری از اهالی قزاقستان را هم در محل زندگی پسرش در عراق دیده است. محمد قلی دنیخانوف می گوید: «نمی دانم از کجا پول می آورند. من برای آنها یک غریبه بودم. این مسئله درونی آنها بود و در موردش زیاد حرف نمی زنند.» او اضافه می کند: «قزاقستانی‌هایی که در آنجا دیدم در جنگ شرکت دارند و رهبر خودشان را دارند که به آن امیر می گویند. می خواهند خلافت تشکیل بدهند. این بر کسی پوشیده نیست که قزاق های زیادی در آنجا کشته شده اند. من عکس هایشان را دیدم. اما نمی دانند اجسادشان کجا دفن شده است.»
وقتی اورجان برای جنگ می رفت، محمد قلی دنیخانوف با عروس و نوه هایش در خانه می‌ماند. فرزندانشان زبان عربی و قزاقستانی یاد می گیرند. او می گوید: «بعضی از قزاقستانی‌ها دیپلم دارند و به بچه‌هایشان در خانه درس می‌دهند.»
آقای دنیخانوف می گوید پسر او و سایر جهادی‌ها قصد بازگشت به کشور خودشان را ندارند. او می گوید: «شاید خانواده‌های آنها برگردند. می توانند خانواده‌هایشان را به کشور بفرستند و مشکلی برای این کار وجود ندارد. تا به حال فقط زن هایی که شوهرانشان در جنگ کشته شده اند به کشور برگشته‌اند.»
محمد قلی دنیخانوف تصمیم دارد سال آینده هم به دیدار پسرش و خانواده او برود و امیدوار است دو نوه اش را همراه خود به قزاقستان بیاورد.