کتاب بنیادهای دموکراسی، که در آن چهار اصل اساسی دموکراسی مورد بحث قرار گرفته و تاکنون به بیست زبان ترجمه شده، حالا به زبان فارسی هم در دسترس علاقمندان است. کتابی که از سوی «آموزشکده توانا» ترجمه و منتشر شده و به طور رایگان در اختیار همه است.
این کتاب، چهار اصل با عنوان اقتدار یا همان Authority، حریم خصوصی یا Privacy، مسئولیت یا Responsibility و البته عدالت یا Justice را بررسی کرده اما نه این که فقط به آن بپردازد یا آن را تعریف کند. در هر فصل این کتاب، مفاهیم توضیح داده شده و بر اساس محیط های مختلف، ریشه شناسی و موارد کاربردی آن مورد بحث قرار گرفته است.
کتاب بنیادهای دموکراسی، از سوی مرکز آموزش شهروندی یا سیویتاس CIVITAS منتشر شده است.
مریم معمار صادقی و اکبر عطری که انتشار این کتاب و تدریس آن در آموزشکده آموزش های شهروندی «توانا» را به عهده دارند، با رادیو فردا درباره این کتاب و ابعاد آن گفت وگو کرده اند:
***
ویژگی خاص این کتاب چیست؟
مریم معمار صادقی: بنیادهای دموکراسی، کتابی است که مرکز آموزش شهروندی آن را منتشر کرده و به بیش از بیست زبان در دنیا ترجمه شده و برای آگاه کردن و آموزش جامعه مدنی به ویژه در جوامع در حال گذار به دموکراسی کاربرد دارد.
کتاب آموزشی درسی برای طبقه دانشجو است یا برای همه؟
هم به زبان ساده است برای این که همه از آن استفاده کنند و هم این که موارد آکادمیک و مناسب برای طبقه دانشجو دارد، در نتیجه می توان گفت برای استفاده عموم طراحی و نوشته شده است.
اکبر عطری: کتاب طوری طراحی شده که از قشر دبیرستانی تا دانشگاهی می توانند از آن استفاده کنند. بنای آن هم بر چهار فصل است که در اصل بنیادهای اصلی مشروط کردن یک حکومت به قانون هست. آن هم در همه جای دنیا و نه فقط مربوط به یک کشور خاص. در هر بخشی با تمرین ها و نظرات، این فصول بررسی شده و چگونگی ها و برآیند نظرات دانشجوها در آن آمده است و قالبی هم دارد که پاسخ درست را دارد. یعنی نه فقط یادگیری، که تمرین درسی و کاربردی برای کسانی است که آن را دنبال می کنند یا می خوانند.
مریم معمار صادقی: می شود گفت یک سری قوانین و نهادها هست که این چهار شرط برای آزادی را در یک سیستم دموکراتیک تعریف می کند. همان طور که گفته شد، این کتاب دانشجو را به آن شروط قانونی و نهادین آشنا می کند اما با تجربیات دیگر اشخاص هم در آن در میان گذاشته شده و در فرهنگ شرایط خاص مملکت، می توانند آن چهار شرط را تعریف کرده و کمبودها را پیدا کرده و برای جبران و رفع آن هدف خود را تعریف کنند. یعنی این که چطور بشود اگر در جامعه حق حاکمیت هست، بقیه هم عدالت و برابری و حقوق خصوصی هم داشته باشند.
چه ویژگی در این کتاب هست، که دانش آموز یا دانشجویی که در ایران آن را می خواند، به آن دسترسی ندارد؟
مریم معمار صادقی: شهروندان ایران به دلیل آموزش پروروش و آن سیستم آموزشی نظام، به طور سیستماتیک از ابتدای آموزش تا فارغ التحصیلی در مقطع ارشد، از حقوق دموکراتیک و آشنایی با آن برخوردار نیستند و هدف آن ها این است که یک کودک را که در آینده می شود یک شهروند، گمراه کنند.
ولی به طور دقیق تر، چه چیزی این کتاب را مجزا می کند؟ چون برای مثال در ایران در این حوزه و در زمان تدریس، دیکتاتوری را درس می دهند ولی البته مثال آن را حاکمیت نمی آورند و یا نزدیکان خود.
اکبر عطری: نظام های توتالیتر و دیکتاتوری به شکلی است که قوانین، مشروعیت بخش به آن نظام باشد. برای مثال در قوانین، حقوق انسان را به عنوان فرد نمی بینند و برای انسان حق استقلال قائل نیستند. یا اشخاص مجاز به کارهایی هستند مگر این که مخل شرع یا مخالف با فرمان های مبین اسلام یا نظام نباشد. اما در این مفهوم و قالبی که این کتاب نوشته شد، نمی شود با این تعاریف، آزادی ها را حصر کرد یا گرفت. یعنی نمی شود حق داشت، اما مسئولیت نداشت. این ها موضوعات مهمی است و می بینید در صورت بروز انقلاب ها، به دلیل این که شهروندان تمرین این موارد را نداشته اند، نتوانسته اند راه خود را درست بروند و به همین دلیل، داشتن کتاب و دانسته ها در این زمینه، خیلی مهم است.
برای مثال، ما در نظام تحصیلی در ایران، درسی به نام تعلیمات اجتماعی هست، ولی در آن چیزی به عنوان شهروندی و حقوق آن را درس نمی دهند و فقط چیزی در مورد ایران و اقوام آن است.
سوال آخر، اگر بخواهید یک یا دو حوزه خیلی خواندنی یا خیلی آموختنی در این کتاب اشاره کنید، به کدام بخش اشاره می کنید؟
مریم معمار صادقی: به نظرم یکی از مهم ترین بخش های کتاب، تعریف و تفسیر واژه های کلیدی و دموکراسی است.
تعریف به لحاظ معنایی یا به لحاظ کاربردی؟
مریم معمار صادقی: هر دو. تعریف این واژه ها برای کسی که بخواهد در این حوزه چیزی یاد بگیرد، به تنهایی بسیار آموزنده است و شخص را به تفکر وامی دارد. یعنی فقط این نیست که بگوید خوب این در جامعه نیست، بلکه می گوید خوب حالا که نیست، چه کار باید کرد تا در این جامعه به وجود بیاید. بعد از آن است که می فهمد دموکراسی چقدر کار دشواری است، اما به هر حال، مردم هر کشوری هستند که این دموکراسی را به وجود آورده و بعد حفظ و نگهداری و مواظبت از آن می کنند.
این کتاب الان برای دانشجوهای دوره های دموکراسی و حقوق شهروندی طراحی شده و به تدریج کتاب هایی برای کسانی که مشارکت می کنند تهیه و ارائه خواهد شد. به ویژه برای تمرین دموکراسی و این که بفهمند چطور در یک گروه کوچک بتوانند آن را تمرین کرده و اجرا کنند.
این کتاب، چهار اصل با عنوان اقتدار یا همان Authority، حریم خصوصی یا Privacy، مسئولیت یا Responsibility و البته عدالت یا Justice را بررسی کرده اما نه این که فقط به آن بپردازد یا آن را تعریف کند. در هر فصل این کتاب، مفاهیم توضیح داده شده و بر اساس محیط های مختلف، ریشه شناسی و موارد کاربردی آن مورد بحث قرار گرفته است.
کتاب بنیادهای دموکراسی، از سوی مرکز آموزش شهروندی یا سیویتاس CIVITAS منتشر شده است.
مریم معمار صادقی و اکبر عطری که انتشار این کتاب و تدریس آن در آموزشکده آموزش های شهروندی «توانا» را به عهده دارند، با رادیو فردا درباره این کتاب و ابعاد آن گفت وگو کرده اند:
***
ویژگی خاص این کتاب چیست؟
مریم معمار صادقی: بنیادهای دموکراسی، کتابی است که مرکز آموزش شهروندی آن را منتشر کرده و به بیش از بیست زبان در دنیا ترجمه شده و برای آگاه کردن و آموزش جامعه مدنی به ویژه در جوامع در حال گذار به دموکراسی کاربرد دارد.
کتاب آموزشی درسی برای طبقه دانشجو است یا برای همه؟
هم به زبان ساده است برای این که همه از آن استفاده کنند و هم این که موارد آکادمیک و مناسب برای طبقه دانشجو دارد، در نتیجه می توان گفت برای استفاده عموم طراحی و نوشته شده است.
اکبر عطری: کتاب طوری طراحی شده که از قشر دبیرستانی تا دانشگاهی می توانند از آن استفاده کنند. بنای آن هم بر چهار فصل است که در اصل بنیادهای اصلی مشروط کردن یک حکومت به قانون هست. آن هم در همه جای دنیا و نه فقط مربوط به یک کشور خاص. در هر بخشی با تمرین ها و نظرات، این فصول بررسی شده و چگونگی ها و برآیند نظرات دانشجوها در آن آمده است و قالبی هم دارد که پاسخ درست را دارد. یعنی نه فقط یادگیری، که تمرین درسی و کاربردی برای کسانی است که آن را دنبال می کنند یا می خوانند.
مریم معمار صادقی: می شود گفت یک سری قوانین و نهادها هست که این چهار شرط برای آزادی را در یک سیستم دموکراتیک تعریف می کند. همان طور که گفته شد، این کتاب دانشجو را به آن شروط قانونی و نهادین آشنا می کند اما با تجربیات دیگر اشخاص هم در آن در میان گذاشته شده و در فرهنگ شرایط خاص مملکت، می توانند آن چهار شرط را تعریف کرده و کمبودها را پیدا کرده و برای جبران و رفع آن هدف خود را تعریف کنند. یعنی این که چطور بشود اگر در جامعه حق حاکمیت هست، بقیه هم عدالت و برابری و حقوق خصوصی هم داشته باشند.
چه ویژگی در این کتاب هست، که دانش آموز یا دانشجویی که در ایران آن را می خواند، به آن دسترسی ندارد؟
مریم معمار صادقی: شهروندان ایران به دلیل آموزش پروروش و آن سیستم آموزشی نظام، به طور سیستماتیک از ابتدای آموزش تا فارغ التحصیلی در مقطع ارشد، از حقوق دموکراتیک و آشنایی با آن برخوردار نیستند و هدف آن ها این است که یک کودک را که در آینده می شود یک شهروند، گمراه کنند.
ولی به طور دقیق تر، چه چیزی این کتاب را مجزا می کند؟ چون برای مثال در ایران در این حوزه و در زمان تدریس، دیکتاتوری را درس می دهند ولی البته مثال آن را حاکمیت نمی آورند و یا نزدیکان خود.
اکبر عطری: نظام های توتالیتر و دیکتاتوری به شکلی است که قوانین، مشروعیت بخش به آن نظام باشد. برای مثال در قوانین، حقوق انسان را به عنوان فرد نمی بینند و برای انسان حق استقلال قائل نیستند. یا اشخاص مجاز به کارهایی هستند مگر این که مخل شرع یا مخالف با فرمان های مبین اسلام یا نظام نباشد. اما در این مفهوم و قالبی که این کتاب نوشته شد، نمی شود با این تعاریف، آزادی ها را حصر کرد یا گرفت. یعنی نمی شود حق داشت، اما مسئولیت نداشت. این ها موضوعات مهمی است و می بینید در صورت بروز انقلاب ها، به دلیل این که شهروندان تمرین این موارد را نداشته اند، نتوانسته اند راه خود را درست بروند و به همین دلیل، داشتن کتاب و دانسته ها در این زمینه، خیلی مهم است.
برای مثال، ما در نظام تحصیلی در ایران، درسی به نام تعلیمات اجتماعی هست، ولی در آن چیزی به عنوان شهروندی و حقوق آن را درس نمی دهند و فقط چیزی در مورد ایران و اقوام آن است.
سوال آخر، اگر بخواهید یک یا دو حوزه خیلی خواندنی یا خیلی آموختنی در این کتاب اشاره کنید، به کدام بخش اشاره می کنید؟
مریم معمار صادقی: به نظرم یکی از مهم ترین بخش های کتاب، تعریف و تفسیر واژه های کلیدی و دموکراسی است.
تعریف به لحاظ معنایی یا به لحاظ کاربردی؟
مریم معمار صادقی: هر دو. تعریف این واژه ها برای کسی که بخواهد در این حوزه چیزی یاد بگیرد، به تنهایی بسیار آموزنده است و شخص را به تفکر وامی دارد. یعنی فقط این نیست که بگوید خوب این در جامعه نیست، بلکه می گوید خوب حالا که نیست، چه کار باید کرد تا در این جامعه به وجود بیاید. بعد از آن است که می فهمد دموکراسی چقدر کار دشواری است، اما به هر حال، مردم هر کشوری هستند که این دموکراسی را به وجود آورده و بعد حفظ و نگهداری و مواظبت از آن می کنند.
این کتاب الان برای دانشجوهای دوره های دموکراسی و حقوق شهروندی طراحی شده و به تدریج کتاب هایی برای کسانی که مشارکت می کنند تهیه و ارائه خواهد شد. به ویژه برای تمرین دموکراسی و این که بفهمند چطور در یک گروه کوچک بتوانند آن را تمرین کرده و اجرا کنند.