در حالی که سازمان ملل از روز جهانی منع خشونت علیه زنان دو هفته را ویژه منع خشونت علیه زنان در جهان اعلام کرده، خشونت علیه زنان در ایران همچنان ادامه دارد.
در حالی که هیچ خبری از نتیجه تحقیقات درباره اسیدپاشی‌ها در اصفهان منتشر نشده، خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش داده که در چند روز گذشته حمله‌هایی با چاقو به شش زن در جهرم صورت گرفته که گفته می‌شود پنج نفر از این زنان دانشجو هستند.
Your browser doesn’t support HTML5
برنامه رادیویی صدای دیگر، شماره ۳۱۰
حجت‌الله رضایی، فرمانده ویژه جهرم بدون ارائه توضیحی در مورد انگیزه ضارب گفته است که این فرد در مدت کمتر از ۷۲ ساعت دستگیر شده. همزمان سهام نیوز در خبری مصدومان این حملات را ۱۱ نفر دانسته و ضارب آنها را عضو بسیج معرفی کرده. پیش از این هم گزارش‌های تایید نشده‌ای از حمله با وسیله‌ای نوک تیز به بیش از ۵ زن در یکی از شهرک‌های اطراف اصفهان منتشر شده بود.
در حالی خشونت‌های علنی علیه زنان در خیابان‌های ایران ادامه دارد، فاطمه آلیا، عضو فراکسیون زنان در مجلس شورای اسلامی، اجازه ندادن مرد برای خروج زن از خانه را از مصادیق خشونت ندانسته و در گفتگو با خبرگزاری «خانه ملت» گفته این مسئله جزو شاخص‌های غربی خشونت علیه زنان است.
پیشتر از تحقیقی در مورد خشونت علیه زنان در ۲۸ استان ایران در برنامه «صدای دیگر» گفته شده بود. حالا معاون رییس جمهور در امور زنان اعلام کرده ۳۲ کتابی که نتایج آن تحقیق را در برداشته گم شده است.
شهیندخت مولاوردی به روزنامه اعتماد گفته با اتمام دولت هشتم این گزارش‌ها به کنار گذاشته شده و در پایان دولت نهم و دهم هیچ نسخه‌ای از ۳۲ جلد گزارش نه در وزارت کشور و نه در مرکز امور زنان دیده نمی‌شود.
رییس جمهوری ترکیه: زن و مرد مساوی نیستند
اما به ترکیه برویم. جایی که رجب طیب اردوغان، رییس جمهوری آن در روز جهانی منع خشونت علیه زنان چنین گفته است: «مردان و زنان مساوی نیستند. چنین چیزی خلاف طبیعت است. آنها متفاوت خلق شده‌اند. طبیعت آنها متفاوت است. آیا شما می‌توانید یک زن را که بچه شیر می‌دهد برابر با مردی قرار دهید که نمی‌تواند این کار را انجام دهد؟»
این سخنان رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه در آستانه روز جهانی منع خشونت علیه زنان در کنفرانسی بین‌المللی در ترکیه بود. اردوغان گفت گاهی اینجا می‌گویند زن و مرد برابر هستند. ولی برابری میان زنان و برابری میان مردان، توصیف درست تری است.
مهرداد درویش پور، جامعه شناس ساکن سوئد در مورد این سخنان رییس جمهوری ترکیه می‌گوید:
«حزب اسلامی بر سر کار است و رهبر آن حزب اسلامی که رییس جمهور کشور هم هست رسما‌ً اعلام کند که زنان به هیچ وجه با مردان برابر نیستند و فمینیست‌ها را مورد حمله قرار دهد، فقط می‌تواند نگرانی بسیار بسیار جدی را ایجاد کند در جامعه. همانطور که دیدیم زنان ترکیه به شدت نسبت به این نظر ابراز نگرانی کردند و هشدار دادند که بلاواسطه ترین نتیجه این امر گسترش خشونت علیه زنان و مشروعیت یافتن بیشتر خشونت علیه زنان خواهد بود.»
میثم بادامچی، پژوهشگر فسلفه سیاسی ساکن ترکیه می‌گوید مدافعان رییس جمهور ترکیه از منظری دیگر به این سخنان نگاه می‌کنند:
«آقای اردوغان یک تفکیکی می‌کند که در ایران کسانی که با نظرات آقای مطهری آشنا هستند این حرف را خیلی شنیده اند. تفکیک میان برابری و یکسان بودن. ایشان می‌گوید که زن و مرد برابرند ولی یکی نیستند. ولی نوعی که این کلمات را استفاده می‌کند و تفسیری که این حرفش معنی‌اش چیست، خب خیلی جار و جنجال ایجاد کرده است.»
وی می افزاید: «آقای اردوغان می‌گوید زن و مرد eşdeğer هستند.eşdeğer را می‌توانیم برابری در حقوق هم معنی اش کنیم. ولی می‌گوید یکی نیستند. زن برای یک سری کارهای مشخصی آفریده شده. مثلا‌ً مثل بچه‌داری، بچه شیر دادن، مثل مراقبت از فرزندان که کارهایی است که بیشتر داخل منزل است. و مرد برای یک سری کارهای دیگر. یک سری مثال زد. ایشان آمد حمله‌ای کرد به فمینیست‌ها و یا روالی که کشورهای کمونیستی بود که اینها مثلا‌ً می‌خواستند زنها در معدن کار کنند.»
این اولین اظهار نظر رجب طیب اردوغان در مورد زنان نیست. اردوغان در سال ۲۰۱۲ زمانی که پست نخست‌وزیری ترکیه را در اختیار داشت، سقط جنین را معادل قتل توصیف کرد و علیه زایمان به شیوه سزارین سخن گفت.
او در سال ۲۰۱۲ نیز خواسته بود تا زنان لااقل سه فرزند داشته باشند و از ازدواج زودهنگام زنان حمایت کرده بود. پس از آن اردوغان ممنوعیت استفاده از روسری برای زنان در مشاغل دولتی و دانشگاه‌ها را حذف کرد.
میثم بادامچی اقدامات اردوغان را در جهت ارتقاء وضعیت زنان مذهبی ترکیه می‌داند و می‌گوید:
«آقای اردوغان به خاطر همین قوانین عملا‌ً زمینه‌ای فراهم کرده که هیچ قسمت از جامعه ترکیه که قسمت خیلی مهمی هم هست، شاید پنجاه درصد جامعه ترکیه، که اینها قبلا‌ً بیرون گذاشته می‌شدند و از سیاست و ورود به عرصه عمومی کنار گذاشته می‌شدند، بتوانند بیایند و وارد شوند، در دولت کار بگیرند، جاهای مختلف کار بگیرند. این باعث می‌شود که طبیعتا‌ً مذهبی‌های ترکیه با عرصه دنیای مدرن که یک بخش آن هم عرصه دموکراتیک است بیشتر آشنا شوند.»
با این همه فمینیست‌های ترکیه نسبت به سخنان اردوغان اعتراض کردند و در تظاهرات روز جهانی منع خشونت علیه زنان بر ضد سخنان او شعار سر دادند. فمینیست‌های ترکیه معتقدند که این گونه سخنان سبب افزایش خشونت علیه زنان در ترکیه می‌شود.
بر اساس آمار منتشر شده در حالی که در ترکیه در ۹ ماه اول سال ۲۰۱۳ ، ۱۳۶ زن در اثر خشونت خانگی کشته شدند، تنها در نیمه اول سال ۲۰۱۴ میلادی بیش از ۲۰۰ زن در این کشور بر اثر خشونت خانگی جان سپردند.
درخواست برای خروج «طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده» از دستور کار مجلس
اما در ایران، سازمان «عدالت برای ایران» از سازمان بین‌المللی کار خواسته که به نقض حق اشتغال برابر زنان در «طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده» اعتراض کند و از دولت جمهوری اسلامی ایران بخواهد که این طرح را از دستور کار مجلس خارج کند.
سازمان عدالت برای ایران با ارسال دو نامه به دبیرکل سازمان بین‌المللی کار و مدیر بخش برابری جنسیتی این سازمان گزارش تحلیلی از نقض حق اشغال زنان در «طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده» و همینطور پیامدهای منفی تصویب این طرح را به این نهاد بین‌المللی ارائه کرده است.
مریم حسین‌خواه، پژوهشگر سازمان عدالت برای ایران مهمان برنامه این هفته ما است.
خانم حسین‌خواه، تبلیغات زیادی در مورد طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده شده و این بحث مطرح شده که این طرح، طرحی است که تمام قد در دفاع از وضعیت زنان در ایران تدوین شده. چه انتقادی نسبت به این طرح می‌شود وارد کرد؟
مریم حسین‌خواه: یکی از ایرادهایی که این طرح دارد این است که حقوق برابر زنان را در نظر نمی‌گیرد و محدودیت‌هایی برای زنان به نفع ازدواج و زاد و ولد بیشتر و پرتعدادتر در نظر می‌گیرد. در قدم اول ممکن است فکر کنیم که یک سری مزایایی به زنها داده می‌شود، ولی وقتی که یک مقدار عمیق‌تر به این طرح نگاه کنیم می‌بینیم که مزایا حتی ممکن است در کوتاه مدت به نفع زنها باشد ولی در بلند مدت دستاوردهایی را که زنان در طول سالیان سال برای حق کار خودشان و حق برابری و استقلال‌شان به دست آورده‌اند زیر سئوال می‌برد.
خانم حسین‌خواه، این که زنان از حق بازنشستگی زودهنگام برخوردار باشند، مرخصی زایمان طولانی‌تری داشته باشند و کار پاره وقت آنها به رسمیت شناخته شود، چه آسیبی می‌تواند به وضعیت اشتغال زنان در ایران بزند؟
یک تاثیر مستقیم این است که زنها را در حاشیه بازار کار قرار می‌دهد. این طرح زنها را می‌برد در حاشیه بازار کار و کارفرما، چه دولتی و چه خصوصی نمی‌توانند به عنوان یک نیروی تمام وقت که می‌شود رویش حساب کرد، به زنها نگاه کنند.
در واقع من فکر می‌کنم اشتغال زنان الان طوری نیست که بگوییم زنها همه بروند خانه‌داری کنند. ولی یک راهی که این طرح پیش گرفته این است که می‌گوید باشد زنها بیایند کار کنند ولی در یک حد کوچکی که هم یک حضور اجتماعی به قول خودشان داشته باشند و یک پول توجیبی برای خودشان دربیاورند و هم اینکه آن وظیفه اصلی‌شان را که توی این طرح مادری و همسری در نظر گرفته شده زیر سئوال نبرند.
حالا ایرادش چیست؟ بله خانواده خیلی مهم است و اصلا‌ً افزایش جمعیت هم خیلی مهم است. بر اساس نگاه دولتی می‌گویم. ولی گذاشتن همه این بار به عهده مادر درست نیست. حتی اگر جامعه یک نیاز فوری دارد که جمعیتش افزایش پیدا کند و همه باید بسیج شوند، این باید به طور مساوی بین زنان و مردان، بین مادران و پدران تقسیم شود.
به نظر من این عادلانه نیست که مردها بروند کار کنند، مدارج ترقی را پله پله طی کنند، پول بیشتری در بیاورند که طبیعتا‌ً بهشان قدرت بیشتری می‌دهد و زنها یک کار جانبی و حاشیه‌ای در اشتغال داشته باشند و بیشتر وقت‌شان را توی خانه صرف بچه‌داری کنند.
خانم حسین‌خواه، ایران به عنوان یکی از اعضای سازمان بین‌المللی کار و کنوانسیون‌های بین‌المللی حقوق کار متعهد شده که برابری جنسیتی در زمینه اشتغال را رعایت کند. اما این طور که شما می‌گویید این طرح در واقع دارد بر خلاف این ماجرا عمل می‌کند. ایران چه پاسخی برای مجامع بین‌المللی در برابر این تبعیض جنسیتی در محیط کار خواهد داشت؟
ما هم منتظر پاسخ ایران هستیم. عدالت برای ایران به تازگی نامه‌ای را برای سازمان بین‌المللی کار نوشته و نسبت به نقض حق اشتغال برابر زنان در طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده اعتراض کرده. برای اینکه ایران عضو سازمان بین‌المللی کار هست و حداقل به دو سه تا کنوانسیون این سازمان متعهد است و این طرح کاملا‌ً نقض مواد این کنوانسیون‌ها هست. در گزارش تحلیلی که عدالت برای ایران منتشر کرده، اینها به طور مشخص نشان داده شده‌اند.
به نظر من ایرادی که خیلی زیاد بر این تحلیل وارد است این است که به جای اینکه جامعه را مسئول پرورش فرزندان و نگاهداری از آنها و دادن خدمات به آنها بکند، همه این بار را آورده روی دوش خانواده و خانواده را هم به طور مشخص یک مادر یا در مرحله دوم مادربزرگ‌ها قرار داده. یعنی یک چیز جالب که این طرح دارد این است که آمده یک سری مزایای تشویقی هم قرار داده برای مادربزرگ‌هایی که بیایند از نوه‌هایشان نگاهداری کنند.