۲۸ ارديبهشت، روز حکیم عمر خیام نیشابوری

حکيم عمرخيام، روز ۲۸ ارديبهشت ماه زادروزش تعيين شده و گفته می‌شود اين رياضی دان و شاعر در چنين روزی در سال ۴۲۷ خورشيدی برابر با ۱۸ ماه می ۱۰۴۸ ميلادی به دنيا آمده است. انديشمندی که در علوم رياضی، نجوم، حکمت و فلسفه آثاری برجای گذاشته است ولی بيشتر خيام را به عنوان شاعر می‌شناسند؛ شاعری که در رباعياتش بر بی‌خبری انسان از راز آفرينش و معمای وجود دست گذاشته است.



فيتزجرالد انگليسی نخستين انديشمند اروپايی است که تحت تاثير بينش فلسفی خيام، رباعياتش را در سال ۱۸۵۹ ميلادی ترجمه و منتشر کرد و رفته رفته راه برای جهانی شدن افکار بلند فلسفی خيام هموار شد به طوری که اينک اين اشعار به ۲۰ زبان ديگر از غرب گرفته تا شرق ترجمه شده است.
قومی متفکرند اندر ره دين
قومی به گمان فتاده در راه يقين
می‌ترسم از آن که بانگ آيد روزی
کی بی‌خبران راه نه آن است و نه اين


يکی از تازه ترين ترجمه ها کتاب شعری به زبان آلمانی است به نام «تصاوير فلسفی خيام» که به وسيله جلال رستمی، مدير انتشارات «حافظ و گوته»، در آلمان ترجمه و منتشر شده است.

آقای رستمی در گفت وگو با راديو فردا علت اصلی گرايش خود به ترجمه رباعيات خيام به زبان امروزی آلمان را در شناساندن دنيای فلسفه خيام خلاصه کرده و گفته است در قرن ۱۱ ميلادی هم بودند متفکرانی مانند عمر خيام که با بنيادگرايی مذهبی مخالفت می‌کردند.

وی می افزايد: « تصويری که اروپايی‌ها از شرق دارند خيلی تحقيرآميز است و اين باعث شد ما به فکر بيفتم و نشان دهيم در قرن ۱۱ کسانی را داشتيم که منتقد افراط گرايی مذهبی بودند. خيلی از مسايلی که امروز کسی جرات نمی‌کند در مورد آنها حرف بزند، در آن زمان بودند کسانی که اين کار را می کردند از جمله عمرخيام.»
من بی می ناب زيستن نتوانم
بی باده کشيد بار تن نتوانم
من بنده آن دمم که ساقی گويد
يک جام دگر بگير و من نتوانم


جلال رستمی می گوید: «اين کتاب را به اين دليل منتشر کرديم که تصوير زيباتری از شرق ارائه دهيم و نشان دهيم در آن زمان کسانی بودند که در جهالت و تاريکی که بر قسمتی از شرق سايه افکنده بود و ايران هم قسمتی از آن محسوب می‌شد، می‌خواستند روشنايی بيفکنند و با مطرح کردن سوال‌های متعدد سعی می‌کردند اين افراط گرايی مذهبی را زير سوال ببرند.»