به رغم اعتراض ايران و روسيه به ساخت خط لوله «ترانس خزر» که قرار است گاز ترکمنستان را از بستر دريای خزر به آذربايجان منتقل کند، اتحاديه اروپا مذاکرات پيرامون راه اندازی اين پروژه را با نمايندگان آذربايجان و ترکمنستان شروع کرد.
محمود محمدقلی يف، معاون وزير خارجه آذربايجان اعلام کرده است مذاکرات پيرامون «ترانس خزر» در نيمه دوم ماه جاری ميلادی (اکتبر) در بروکسل پايتخت بلژيک برگزار شده است.
ماه گذشته کميسيون اتحاديه اروپا ماموريت يافت که در چهارچوب راه اندازی خط لوله ترانس خزر، مذاکرات با مقامات آذربايجان و ترکمنستان را آغاز کند.
خط لوله ترانس خزر، گاز ترکمنستان را به آذربايجان و از آنجا توسط خط لوله نابوکو به اروپا صادر خواهد کرد. پروژه نابوکو که مخارج آن تا ۸ ميليارد يورو تخمين زده می شود، قرار است از سال ۲۰۱۷، سالانه ۳۱ ميليارد متر مکعب گاز کشورهای حاشيه دريای خزر (و احتمالاً عراق) را به اتحاديه اروپا برساند تا انحصار صادرات گاز روسيه به اين اتحاديه تا حدی شکسته شود.
روسيه و ايران به شدت مخالف عملياتی شدن پروژه ترانس خزر هستند. در ۱۳ سپتامبر، سرگئی لاوروف، وزير خارجه روسيه هشدار داد که ساخت اين خط لوله قبل از تعيين رژيم حقوقی دريای خزر غيرممکن است.
مقامات ايران و روسيه همچنين بيشتر بر روی صدماتی که خط لوله ترانس خزر بر محيط زيست دريا خواهد زد، پافشاری می کنند، موضوعی که اساس کنوانسيون حفاظت از محيط زيست خزر (کنوانسيون تهران) را، که در سال ۲۰۰۳ ميان کشورهای ساحلی به امضا رسيد، تشکيل می دهد. بر اساس این کنوانسیون، کشورهای ساحلی بايستی جنبه های زيست محيطی دريای خزر را در پروژه های خود رعايت کنند.
پروژه های مشابه روسيه در آبهای منطقه
ترکيه يکی از مشتريان عمده گاز روسيه است، کشوری که توسط خط لوله «جريان آبی» از بستر دريای سياه، سالانه ۱۶ ميليارد متر مکعب گاز روسيه را دريافت می کند.
روسيه همچنين در حال حاضر از طريق خط لوله «جريان شمالی» به اتحاديه اروپا گاز صادر می کند که اين خط لوله از دريای بالتيک می گذرد و روسيه را به آلمان متصل ميکند. دو خط لوله موازی جريان شمالی، قرار است به طور همزمان هر کدام با ظرفيت ۲۷ ميليارد و ۵۰۰ ميليون متر مکعب قدرت انتقال گاز، روسيه را به آلمان متصل کند.
روسيه همچنين در نظر دارد با ساخت خط لوله «جريان جنوبی» با ظرفيت انتقال ۶۶ ميليارد متر مکعب گاز که از دريای سياه خواهد گذشت، گاز مورد نیاز بلغارستان، کرواسی، اسلوونی، صربستان و مجارستان را تامین کند.
ايران و پروژه ترانس خزر
مقامات ايران تا کنون چندين بار به ساخت خط لوله از بستر دريای خزر اعتراض کرده اند. اسفندماه سال گذشته، همايش بين‌المللی بررسی ابعاد مختلف زيست محيطی احداث خط لوله گاز ترانس خزر با حضور ۳۰۰ مهمان خارجی در عشق‌آباد پايتخت ترکمنستان آغاز به کار کرد، همايشی که نمايندگان ايران نيز در آن شرکت داشتند.
رئيس جمهور ترکمنستان در پيامی که در اين همايش از سوی معاون رئيس جمهور ترکمنستان قرائت شد، تاکيد کرد که «حوزه دريای خزر، منطقه راهبردی برای توسعه همکاری‌های همه جانبه، هم‌‌آهنگ و حساب شده در اين منطقه، و پاسخگوی منافع بلند‌مدت همه کشورهای ساحلی دريای خزر است.»
ايران در کنار مخالف با پروژه ترانس خزر، حتی وعده داده است که حاضر است گاز ترکمنستان را خود به اروپا صادر کند. هفته گذشته، حسين بيدارمغز سرپرست شرکت صادرات گاز ايران اعلام کرد که ايران حاضر است گاز ترکمنستان را به اروپا صادر کند، اما به نحوه انجام اين کار اشاره ای نکرد. هم اکنون هيچ خط لوله ای ميان ايران و اروپا وجود ندارد.
سفارت جمهوری اسلامی ايران در مسکو نیز در شهريور ماه با صدور اطلاعيه ای مخالفت خود را با طرح «خط لوله خزر» يا ترانس خزر اعلام کرد.
اين اطلاعيه بعد از ديدار سرگئی اشماتکو وزير انرژی روسيه و علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران در تهران صادر شد، اطلاعيه ای که بر پافشاری روسيه و ايران برای جلوگيری از ساخت خط لوله از بستر خزر تاکيد داشت.
در ۲۷ مهرماه سال جاری، وزارت امورخارجه ترکمنستان اعلام کرد که برای ساخت خط لوله ترانس خزر به «اجازه» (کشورهای ديگر) نيازی نيست. بنا بر اطلاعيه وزارت خارجه ترکمنستان «کشورهای ديگر»، از عدم حل و فصل رژيم حقوقی دريای خزر به عنوان «برهانی برای ابجاد شک در قانونيت ساخت خط لوله ترانس خزر استفاده می کنند.»
محمود محمدقلی يف، معاون وزير خارجه آذربايجان اعلام کرده است مذاکرات پيرامون «ترانس خزر» در نيمه دوم ماه جاری ميلادی (اکتبر) در بروکسل پايتخت بلژيک برگزار شده است.
ماه گذشته کميسيون اتحاديه اروپا ماموريت يافت که در چهارچوب راه اندازی خط لوله ترانس خزر، مذاکرات با مقامات آذربايجان و ترکمنستان را آغاز کند.
خط لوله ترانس خزر، گاز ترکمنستان را به آذربايجان و از آنجا توسط خط لوله نابوکو به اروپا صادر خواهد کرد. پروژه نابوکو که مخارج آن تا ۸ ميليارد يورو تخمين زده می شود، قرار است از سال ۲۰۱۷، سالانه ۳۱ ميليارد متر مکعب گاز کشورهای حاشيه دريای خزر (و احتمالاً عراق) را به اتحاديه اروپا برساند تا انحصار صادرات گاز روسيه به اين اتحاديه تا حدی شکسته شود.
روسيه و ايران به شدت مخالف عملياتی شدن پروژه ترانس خزر هستند. در ۱۳ سپتامبر، سرگئی لاوروف، وزير خارجه روسيه هشدار داد که ساخت اين خط لوله قبل از تعيين رژيم حقوقی دريای خزر غيرممکن است.
مقامات ايران و روسيه همچنين بيشتر بر روی صدماتی که خط لوله ترانس خزر بر محيط زيست دريا خواهد زد، پافشاری می کنند، موضوعی که اساس کنوانسيون حفاظت از محيط زيست خزر (کنوانسيون تهران) را، که در سال ۲۰۰۳ ميان کشورهای ساحلی به امضا رسيد، تشکيل می دهد. بر اساس این کنوانسیون، کشورهای ساحلی بايستی جنبه های زيست محيطی دريای خزر را در پروژه های خود رعايت کنند.
پروژه های مشابه روسيه در آبهای منطقه
ترکيه يکی از مشتريان عمده گاز روسيه است، کشوری که توسط خط لوله «جريان آبی» از بستر دريای سياه، سالانه ۱۶ ميليارد متر مکعب گاز روسيه را دريافت می کند.
روسيه همچنين در حال حاضر از طريق خط لوله «جريان شمالی» به اتحاديه اروپا گاز صادر می کند که اين خط لوله از دريای بالتيک می گذرد و روسيه را به آلمان متصل ميکند. دو خط لوله موازی جريان شمالی، قرار است به طور همزمان هر کدام با ظرفيت ۲۷ ميليارد و ۵۰۰ ميليون متر مکعب قدرت انتقال گاز، روسيه را به آلمان متصل کند.
روسيه همچنين در نظر دارد با ساخت خط لوله «جريان جنوبی» با ظرفيت انتقال ۶۶ ميليارد متر مکعب گاز که از دريای سياه خواهد گذشت، گاز مورد نیاز بلغارستان، کرواسی، اسلوونی، صربستان و مجارستان را تامین کند.
ايران و پروژه ترانس خزر
مقامات ايران تا کنون چندين بار به ساخت خط لوله از بستر دريای خزر اعتراض کرده اند. اسفندماه سال گذشته، همايش بين‌المللی بررسی ابعاد مختلف زيست محيطی احداث خط لوله گاز ترانس خزر با حضور ۳۰۰ مهمان خارجی در عشق‌آباد پايتخت ترکمنستان آغاز به کار کرد، همايشی که نمايندگان ايران نيز در آن شرکت داشتند.
رئيس جمهور ترکمنستان در پيامی که در اين همايش از سوی معاون رئيس جمهور ترکمنستان قرائت شد، تاکيد کرد که «حوزه دريای خزر، منطقه راهبردی برای توسعه همکاری‌های همه جانبه، هم‌‌آهنگ و حساب شده در اين منطقه، و پاسخگوی منافع بلند‌مدت همه کشورهای ساحلی دريای خزر است.»
ايران در کنار مخالف با پروژه ترانس خزر، حتی وعده داده است که حاضر است گاز ترکمنستان را خود به اروپا صادر کند. هفته گذشته، حسين بيدارمغز سرپرست شرکت صادرات گاز ايران اعلام کرد که ايران حاضر است گاز ترکمنستان را به اروپا صادر کند، اما به نحوه انجام اين کار اشاره ای نکرد. هم اکنون هيچ خط لوله ای ميان ايران و اروپا وجود ندارد.
سفارت جمهوری اسلامی ايران در مسکو نیز در شهريور ماه با صدور اطلاعيه ای مخالفت خود را با طرح «خط لوله خزر» يا ترانس خزر اعلام کرد.
اين اطلاعيه بعد از ديدار سرگئی اشماتکو وزير انرژی روسيه و علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران در تهران صادر شد، اطلاعيه ای که بر پافشاری روسيه و ايران برای جلوگيری از ساخت خط لوله از بستر خزر تاکيد داشت.
در ۲۷ مهرماه سال جاری، وزارت امورخارجه ترکمنستان اعلام کرد که برای ساخت خط لوله ترانس خزر به «اجازه» (کشورهای ديگر) نيازی نيست. بنا بر اطلاعيه وزارت خارجه ترکمنستان «کشورهای ديگر»، از عدم حل و فصل رژيم حقوقی دريای خزر به عنوان «برهانی برای ابجاد شک در قانونيت ساخت خط لوله ترانس خزر استفاده می کنند.»