مروری بر وقایع پرطرفدارترین ورزش ایران در سال ۱۳۹۱ نشان می‌دهد مصاحبه‌های واکنشی قبل و بعد از بازی‌ها از حیث بازتاب و قرار گرفتن در کانون توجهات، حرف اول فوتبال ایران را زده است.
باز هم جنجال‌سازی از احداث و توسعه زیرساخت‌ها پیشی گرفت، داعیه‌ها به مراتب از موفقیت‌ها افزون بود و حاشیه در سطوح مختلف، کاملاً بر متن فوتبال ایران چیرگی داشت.
در این بین، تیم ملی فوتبال ایران در مقاطعی کوتاه در صدر اخبار قرار می‌گرفت. با این امید که رخوت حاکم بر لیگ ایران را بشکند، تماشاگران را با ورزشگاه، آشتی بدهد و به جای اسامی تکراری و بازیکنان متمولی که کم انگیزه شده‌اند، بازیکنان جوانی را بسازد.
کارلوس کی‌روش گاهی در تحقق بخشی از این رویا موفق بود. توانست با سربازانش، ۱۰ نفره کره جنوبی را در تهران شکست دهد اما در روی دیگر، تیم او با آرایشی متفاوت در بیروت مغلوب لبنان شد.
سرمربی پرتغالی تیم ملی ایران بارها در مصاحبه‌هایش، امکان معجزه را نفی کرد و بروز تحول در فوتبال ایران را منوط به سه کلمه دانست: کار، کار، کار! کی‌روش و منتقدانش اختلافات چشمگیری با هم پیدا کردند. او می‌گفت توافقات اولیه فراموش شده، منتقدان اما می‌گفتند هرچه کی‌روش خواسته مهیا شده.
کارلوس کی‌روش
یگانه تغییر بزرگ کی‌روش در ساختار اجرایی فوتبال ایران، ۱۶ تیمی شدن لیگ برتر در فصل آینده بود که آن‌هم در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و با وعده برخی کاندیداها به استان‌های مختلف، در آستانه لغو شدن است!
یکی از مهم‌ترین اتفاقات فوتبال ایران در سال ۱۳۹۱ که چه بسا در ۱۰ سال آینده به عنوان یکی از ماندگارترین وقایع دهه ۹۰ فوتبال ایران هم به ثبت برسد و از اقدامات مثبت کارلوس کی‌روش است، عضویت اشکان دژآگه و رضا قوچان‌نژاد در ترکیب تیم ملی فوتبال ایران بود.
این ماجرا قبل از این که عملی شود منتقدانی داشت و حتی مهدی مناجاتی سرمربی پیشین تیم ملی گفت در زمین‌های خاکی، صدهانفر بهتر از اشکان دژآگه داریم. اما بعد از حضورشان در تیم ملی و نمایش متفاوتی که نسبت به بازیکنان شاغل در لیگ برتر ایران ارائه کردند، دیگر هیچ کارشناسی در فوتبال ایران از اینکه کی‌روش از این دو برای حضور در تیم ملی دعوت کرده است، اعلام نارضایتی نکرد.
حتی در نظرسنجی برنامه تلویزیونی ۹۰ که همواره گزینه‌های پرسپولیسی و استقلالی به عنوان برترین‌ها انتخاب می شوند، این بار اشکان دژآگه بدعت‌شکنی کرد و با اکثریت آرا به عنوان مرد سال فوتبال ایران برگزیده شد.
در خصوص میدان دادن به جوانان نیز، کی‌روش در رقابت‌های غرب آسیا به جوانانی که کمتر در میادین بین‌المللی حضور داشتند فرصت داد اما موقعیت تیم ملی ایران در جدول مسابقات مقدماتی جام جهانی به نحوی است که امکان ریسک و تحول ناگهانی در ترکیب تیم ملی وجود ندارد.
نگاهی به ترکیب تیم‌های لیگ برتری نیز حاکی از آن است که در سال ۱۳۹۱ نسیم جوانگرایی از سوی آن‌ها به سمت تیم ملی وزیده نشد. سهراب بختیاری‌زاده ۳۸ ساله در صبا قم از کلیدی‌ترین مهره‌های تیمش است.
رضا عنایتی ۳۶ساله در مس کرمان هم از اصلی‌ترین سوژه‌های نقل و انتقالات در نیم‌فصل. فرهاد مجیدی ۳۷ساله شکار بزرگ استقلال در نیم‌فصل بود و محبوب‌ترین بازیکن این تیم. در تیم پرسپولیس، بهترین بازیکن نیم‌فصل اول از نگاه هواداران، مهدی مهدوی‌کیای ۳۵ساله بود. محبوب‌ترین بازیکن این تیم نیز علی کریمی ۳۴ساله است.
مهدی رحمتی در یکی از دیدارهای استقلال در مقابل ذوب‌آهن
در راه‌آهن فرشید کریمی ۳۶ساله و محمد محمدی ۳۵ساله هستند. در تراکتورسازی مهدی ثابتی ۳۷ساله است. در گهر دورود فرید عابدی ۳۵ساله است. در ذوب‌آهن مهدی رجب‌زاده ۳۴ساله است و سایر تیم‌ها نیز ستاره‌هایی با همین سنین دارند که به خاطر درخششی که داشتند، در پایان فصل در بورس نقل و انتقالات قرار خواهند گرفت. کی‌روش در چنین فضایی بارها تاکید کرد که معجزه‌گر نیست.
خداحافظی مهدی رحمتی دروازه‌بان شماره یک تیم ملی و ترک ناگهانی اردو از سوی هادی عقیلی نیز از حاشیه‌های سال بود. به صورت غیر رسمی، عنوان شد که او با جواد نکونام اختلاف داشته. بحثی که بین این دو بر سر موضوع بازوبند کاپیتانی در استقلال هم حاشیه ساز شد.
کی‌روش با شنیدن این خبر، زمینه حضور دانیال داوری بهترین دروازه‌بان حاضر در لیگ دسته دوم آلمان که در تیم برانشویک بازی می‌کند را مهیا کرد. داوری قرار است در آغاز سال نو مقابل تیم ملی کویت در رقابت‌های مقدماتی جام ملت‌های آسیا، نخستین بازی رسمی خود برای تیم ملی فوتبال ایران را انجام دهد.
رفتار هادی عقیلی هم از سوی اهالی فوتبال محکوم شد و به گمان پیشکسوتان فوتبال، باید همه مربیان بیش از قبل با نشانه‌های بازیکن سالاری در فوتبال ایران مبارزه کنند.
ماجراهای کفاشیان و فدراسیون فوتبال
در مراسم معرفی برترین‌های سال ۲۰۱۲ فوتبال آسیا در کوالالامپور، فدراسیون فوتبال ایران برای دومین بار در پنج سال اخیر جایزه بر‌ترین فدراسیون را نصیب خود کرد و علی کفاشیان، جام ویژه را دریافت کرد.
ایران در رقابت با ژاپن، کره جنوبی و قطر این عنوان را به خود اختصاص داد. این انتخاب، با انتقادات و حتی تمسخر برخی رسانه‌ها و برنامه‌های ورزشی صداوسیما در ایران مواجه شد. به نظر می‌رسید افکار عمومی هم انتخاب کنفدراسیون فوتبال آسیا را جدی نگرفته. ژاپن اغلب جوایز در هر دو رده مردان و زنان را درو کردند که خود به معنای موفقیت کامل فدراسیون فوتبال این کشور بود.
علی کفاشیان
به میدان فرستادن بازیکن محروم در مسابقات مقدماتی المپیک، پاشیدن رنگ سبز روی کچلی‌های زمین برای فریفتن ناظران AFC، حذف جوانان، تیم ملی امید و هر چهار باشگاه از لیگ قهرمانان آسیا، محرومیت باشگاه لیگ برتری از میزبانی به خاطر نداشتن ورزشگاه، نور غیراستاندارد در اکثر ورزشگاه‌های ایران، شش هزار تماشاگر برای صدرنشین لیگ برتر در بازی خانگی و نکاتی مانند شکایت و موفقیت بازیکنان و مربیان خارجی در دعواهای دعوای حقوقی علیه فوتبال ایران، فقط بخشی از نکات تاریک فوتبال ایران در سال گذشته بود.
چند دستگی و اختلاف نظر در داخل مجموعه فدراسیون نیز وجود داشت. از جمله اعضای کمیته داوران در برنامه ۹۰ با شدید‌ترین لحن به هم اهانت کردند. ایده‌های غیرقانونی مثل طرح منشور اخلاقی، قانون سقف قرارداد، یا تاسیس کمیته تخلفات حرفه‌ای از دیگر اتفاقاتی است که در فدراسیون برتر آسیا رخ داد. افشای تقلب در انتخابات استان‌ها، بدهکاری دائمی به توپ جمع کن‌ها، چمن‌کار‌ها، کارگران، کارکنان و کارمندان نیز در رسانه‌ها بازتاب یافت.
ناتوانی در برگزاری بازی دوستانه با تیم‌های معتبر جهان و برباد رفتن عنوان قهرمانی فوتسال آسیا نیز پیرامون فدراسیونی رخ داد که از نگاه کنفدراسیون آسیا، موفق‌تر از کره جنوبی، ژاپن، استرالیا و کشورهای عربی بود. فقدان برنامه مدون برای توسعه سخت‌افزاری در مناطق فوتبال خیز نیز این شائبه که شاید کنفدراسیون آسیا به خاطر آینده‌نگری ایران دست به این انتخاب زده را منتفی کرد.
علی دایی گفت کنفدراسیون، انتخاب این بخش را بر مبنای گزارش ارسالی خود فدراسیون‌های ملی انجام داده. سایت گل نیز انتخاب ایران را شگفتی سال نامید و در گزارش خود نوشت: «بعد از افشای قیمت سه هزار دلاری نشان شوالیه برای علی فتح‌الله‌زاده، باید منتظر افشای قیمت بهترین فدراسیون سال آسیا هم باشیم».
علی دایی
هنوز چند روزی از این ماجرا نگذشته بود که عباس جعفری دولت‌آبادی دادستان تهران با اشاره به بازداشت رییس فدراسیون فوتبال گفت: «علی کفاشیان پس از بازداشت در دادسرای زندان اوین، با قرار تامین آزاد شده و تحقیقات از او ادامه خواهد داشت.»
این در حالی بود که کفاشيان پس از خروج از مجتمع قضايی اوين در مصاحبه‌های متعدد، خبر بازداشت را تکذیب کرده و گفته بود صرفاً پاسخگوی سوالاتی در رابطه با شهاب دادگرنژاد، مشاور زندانی‌اش بوده و با ارائه اسناد و مدارک، «رفع شبهه» کرده است.
اما رسانه‌ها از ضمانت عزیزمحمدی، رییس پیشین سازمان لیگ برای خروج کفاشیان از اوین خبر دادند. با توضیحات دادستان تهران، مشخص شد که گرچه کفاشیان چنانچه خود تاکید کرده به عنوان «مطلع» راهی اوین شده بود اما با توجه به صدور قرار تامین، خروجش از آن‌جا به عنوان «متهم» بوده.
احضار و بازداشت موقت علی کفاشیان در پی بازداشت مشاور پیشین او شهاب دادگرنژاد صورت گرفت. دادگرنژاد متهم به اختلاس هنگفت مالی در عرصه فوتبال، از جمله تبلیغات دور زمین و دخالت در واگذاری امتیازات باشگاهها شد. تخلفاتی که طبق گمانه زنی برخی رسانه ها از جمله سایت خبری بازتاب، بدون اطلاع و هماهنگی با مقامات بالاتر امکان پذیر نبوده.
پس از آن بود که شائبه برکناری زودهنگام کفاشیان قوت گرفت و مهدی تاج با پیشینه نظامی به عنوان گزینه وزارت ورزش و بدون طی شدن فرایند قانونی، وارد ساختمان فدراسیون فوتبال شد تا پست مسئولیت سازمان لیگ و نایب رییسی فدراسیون فوتبال را برعهده گرفت. تحولی که هیچ اعتراضی از سوی کفاشیان در پی نداشت.
یادداشت سردبیری: این گزارش در ۳۱ مرداد ۱۴۰۳ به‌روزرسانی شده است.
بر اساس اسناد و مدارکی که به‌دست رادیو فردا رسیده، آقای شهاب دادگرنژاد از اتهامات وارده تبرئه شده است.