محمدجواد ظریف، اولین رئیس دستگاه دیپلماسی ایران است که پس از ۱۲ سال به لندن رفت. برنامه اصلی سفر او معطوف به موضوع سوریه و اوضاع خاورمیانه بود.
روز پنجشنبه محمدجواد ظریف در کنفرانس بین‌المللی کمک به سوریه شرکت کرد، دیدارهای دوجانبه‌ای از جمله با وزیر خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس انجام داد، و همچنین در نشستی در بنیاد چتم هاوس شرکت کرد و پس از سخنرانی به پرسش‌های حاضران پاسخ گفت.
آقای ظریف اما روز جمعه پی‌گیر روابط ایران و بریتانیا بود و در این راستا با همتای خود فیلیپ هامونددیدار کرد. آقای هامونددر رابطه با سفر همتای ایرانی خود در سفر توئیترش نوشت که این سفر نشانه گرم شدن روابط ایران و بریتانیا است.
Your browser doesn’t support HTML5
چالش‌های ایران و بریتانیا برای شروع فصلی تازه در روابط
محمدجواد ظریف هم در میان خبرنگاران درباره موضوعات مورد بحث دو طرف گفت:
«در این دیدارها علاوه بر مسائل منطقه‌ای درباره نحوه اجرای برجام و موضوع همکاری‌های بانکی و اقتصادی و سرمایه‌گذاری صحبت کردیم و همین طور توافق کردیم که تا چند هفته دیگر دو کشور صدور ویزا برای شهروندان عادی و گذرنامه‌های عادی را شروع کنند. و به نظر ما این یک حرکت مثبتی است در جهت تبادل بیشتر بین مردم دو کشور که امیدواریم به درک بهتر از یکدیگر منجر شود.»
تسهیل دوباره صدور ویزای بریتانیا در تهران که از زمان حمله به سفارت این کشور در سال ۱۳۹۰ متوقف شده بود، با استقبال برخی ایرانیان مقیم بریتانیا مواجه شده است. از جمله مریم، شهروند ایرانی بریتانیایی در لندن، که در این باره به رادیو فردا می‌گوید:
«خب حداقل ماهایی که الان اینجا بچه داریم چه اروپا خانواده‌هایمان دوست دارند بیایند رابطه‌ها بیشتر باشد، این رفتن به ترکیه یا دوبی و گرفتن ویزا، علافی آن و دوباره برگشتنش همه اینها مراحل خیلی سختی بود و بعد هم هرچقدر سن خانواده‌ها بالاتر بود آن کارها سخت‌تر بود.»
با وجود اینکه تا چند هفته دیگر ایرانی‌ها می‌توانند بار دیگر در تهران برای سفر به بریتانیا درخواست ویزا بدهند روابط تهران و بریتانیا هنوز به سطح سفیر نرسیده و تحلیل‌گران روابط این دو کشور معتقدند که اگرچه فصل تازه‌ای در روابط دوجانبه آغاز شده اما تا زمان معرفی سفیر روند آغاز فصلی نو در روابط کامل نشده است.
شهران طبری، عضو حزب کارگر بریتانیا و تحلیل‌گر سیاسی ساکن لندن معتقد است هر دو کشور در آغاز این روابط محتاطانه عمل می‌کنند:
«من فکر می‌کنم که دوران جدید شروع شده. منتها بریتانیا با احتیاط شروع می‌شود. همانطور که می‌دانید آقای روحانی به فرانسه رفتند، به ایتالیا رفتند و قراردادهای مهمی با چین، روسیه و کشورهای اروپایی بستند. ولی با بریتانیا خیلی محتاطانه عمل می‌کنند و به درستی. بریتانیا هم همین طور، خیلی محتاط رفتار می‌کند. برای اینکه به خاطر سابقه‌ای که وجود داشته و حمله‌ای که به سفارت شده.»
ایران در حالی روند تازه‌ای از تعامل با کشورهای غربی خصوصا‌ً اروپایی را آغاز کرده که منطقه خاورمیانه درگیر تنش‌ها و جنگ‌های متعددی است. شهران طبری بر این باور است که برای دو کشور ایران و بریتانیا بهبود روابط دوجانبه از اهمیت بسزایی برخوردار است. شهران طبری:
«ارتش بریتانیا خیلی کوچک است و دخالت نظامی بریتانیا خیلی ناچیز است. ولی وزنه سیاسی بریتانیا در منطقه بسیار مهم است. برای اینکه بریتانیا بهتر از هر کشور دیگری با این منطقه آشناست و یکی از پاهای صحبت است. ایران به دلیل اینکه با آمریکا هم رابطه ندارد خیلی مهم است که رابطه‌اش را با بریتانیا عادی کند و رابطه خوبی داشته باشد. یک رابطه خوب و تعامل بین دو کشور برای هر دو کشور مهم است و برای صلح منطقه مهم است. به علاوه بریتانیا در خلیج فارس در بحرین در حال درست کردن یک پایگاه نظامی است که خب برای ایران خیلی مهم است که رابطه‌اش با بریتانیا خوب باشد و آنجا خطری برای ایران نباشد.»
بریتانیا در منطقه خاورمیانه روابط استراتژیک با اهمیتی با بسیاری از کشورها از جمله با عربستان سعودی و اسرائیل دارد. روابطی که الزاما‌ً در توازن با موقعیت ایران در منطقه خاورمیانه نیست. اما حسین رسام، تحلیل‌گر روابط ایران و بریتانیا در لندن معتقد است که یک تغییر رویکرد به هر دو کشور ایران و بریتانیا در مواجهه با یکی از بحران‌های اصلی خاورمیانه یعنی جنگ داخلی سوریه کمک می‌کند:
«اتفاق مهمی که اینجا افتاده که در واقع شکل نزدیک شدن دیدگاه‌های دو کشور به مسائل سوریه فکر می‌کنم در این نکته طلایی است که یک رویکرد تازه در نگرش دیپلماتیک ایران یا نگرش ایران در سیاست خارجی در دوره دولت آقای روحانی اتفاق افتاده و آن این است که از جهت ایران جمهوری اسلامی به عنوان مشکل در منطقه خاورمیانه باشد یا به هر حال آن چیزی که در گذشته بوده در دولت احمدی‌نژاد که سیاست خارجی طلبکارانه یا تهاجمی باشد، رفته به سمت اینکه ایران خودش را به عنوان راه حل ارائه دهد و عرضه کند و از این دید در واقع وارد تعامل باشد و به عنوان یک بازیگر اصلی بتواند راه حل ارائه دهد و خودش بخشی از این راه حل باشد. از سمت بریتانیا هم تا اندازه‌ای همین اتفاق افتاده و نگرش به ایران از اینکه مشکل خاورمیانه است تغییر پیدا کرده به اینکه خب می‌شود با ایران تعامل سازنده‌ای داشت و می‌شود ایران را به عنوان یک راه حل یا بخشی از راه حل منطقه خاورمیانه انتخاب کرد.»
ایران و بریتانیا هر دو از اعضای گروه بین‌المللی حمایت از سوریه هستند. اگرچه بریتانیا از زمان آغاز بحران در سوریه خواستار برکناری بشار اسد رئیس‌جمهور این کشور بوده و ایران یکی از مهم‌ترین حامیان بشار اسد محسوب می‌شود.