حسن روحانی در نخستین روز‌های تبلیغات انتخاباتی خود اظهار نظرهایی در مورد فضای دانشگاهها٬ وضعیت «آزادی بیان» در ایران و نیز بهبود وضعیت آلودگی هوا در استان فارس ارائه کرد.
اظهار نظرهایی که در این گزارش میزان تطابق آنها با واقعیت‌های موجود را زیر ذره‌بین قرار داده‌ایم.
آقای روحانی به عنوان یکی از نامزد‌های دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری از روز یکشنبه سوم اردیبهشت، فعالیت‌های انتخاباتی خود را با وعده ادامه «آزادی بیان» و امنیتی نشدن جو «دانشگاهها» در صورت پیروزی در انتحابات، آغاز کرد.
رئیس‌جمهور ایران روز یکشنبه با سفر به قزوین چند طرح صنعتی را افتتاح کرد -که به عقیده رقبای محافظه‌کارش٬ پیشتر افتتاح شده بود- و بعد در جمع هوادارانش در یک سخنرانی تبلیغاتی به دفاع از بخشی از عملکرد دولت خود پرداخت.
محور سخنرانی این نامزد انتخابات ریاست جمهوری٬ دو محور کلانِ وجود «آزادی بیان» در جامعه ایران و امنیتی نبودن «دانشگاهها» در دولت یازدهم بود.
آقای روحانی در جمع حامیان خود گفت محور رقابت‌های پیش‌رو٬ انتخاب رئیس‌جمهور نیست٬ بلکه بحث بر سر ادامه مسیر «آزادی بیان» در کشور و «امنیتی نبودن» دانشگاه‌های ایران است.
هر یک از این اظهار نظرها چه نسبتی با واقعیت کنونی جامعه ایران دارد؟
ادامه فضای امنیتی دانشگاهها
تأکید حسن روحانی بر «امنیتی» نبودن دانشگاهها، تنها یک هفته پس از بیانیه ۷۲ انجمن اسلامی دانشجویان مبنی بر احضار ۵۰ فعال دانشجویی به مراجع قضایی و تعلیق هفت انجمن اسلامی در سال‌های اخیر بیان شده است.
در این بیانیه٬ از تعلیق فعالیت هفت انجمن اسلامی در چند ماه اخیر از سوی هیئت‌های نظارت بر تشکل‌های دانشجویی سخن به میان آمده است.
ترکیب هیئت نظارت را رئیس دانشگاه (به عنوان رئیس هیئت)٬ مسئول نهاد نمایندگی آیت‌الله علی خامنه‌ای در دانشگاه٬ و نماینده وزارت فرهنگ و آموزش عالی یا بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل می‌دهند.
این ترکیب نشان می‌دهد که اکثریت اعضای هیئت‌های نظارت بر تشکل‌های دانشجویی در دانشگاهها٬ منصوب و یا نزدیک به دولت هستند و احضار ۵۰ دانشجو و تعلیق هفت انجمن با نظر مساعد اعضای این هیئت‌ها صورت گرفته است.
در بیانیه این تشکل‌های دانشجویی همچنین آمده که هیئت‌های یادشده «با «چینش سخنرانان مراسم‌ها یا دخالت‌های فراقانونی در روند برگزاری برنامه‌های انجمن‌ها به صورت سیستماتیک به نقض آشکار قانون روی آورده‌اند».
در بیانیه این تشکل‌ها همچنین اعلام شده که انجمن‌های اسلامی برای فعالیت‌های خود با ۲۲ مانع و مشکل مواجه هستند که یکی از این موارد ««تهدید و احضار فعالین به نهادهای امنیتی و عدم حمایت از آنها از سوی دانشگاه و وزارتخانه‌های علوم و بهداشت» است.
«عدم اعطای مجوز به برنامه‌های انجمن‌ها بدون کوچکترین توضیح»، «لغو ناگهانی مجوز صادر شده برای برنامه‌ها در دقایق آخر، بدون توضیح»، «دخالت نهادهای مختلف دانشگاه از جمله حراست در امور داخلی انجمن‌ها» و «نظارت پیش از چاپ بر نشریات و پوسترهای مربوطه» از دیگر موانع فعالیت‌های تشکل‌های دانشجویی در دولت حسن روحانی اعلام شده است.
مرداد ماه سال گذشته نیز ۹۲ تشکل دانشجویی در نامه‌ای به حسن روحانی ضمن انتقاد از ادامه «جَوّ ارعاب و تهدید» و فضای «امنیتی» در دانشگاه‌های ایران، به لغو برنامه‌های تشکل‌های دانشجویی اعتراض کرده بودند.
بهمن ماه ۹۴ هم ۸۱۳ فعال نشریات دانشجویی در نامه‌ای از رئیس جمهوری ایران خواسته بودند با «دستور قاطع» به مدیران آموزش عالی، مانع «روند رو به رشد برخوردهای غیرقانونی» با این نشریات شود.
ادامه ممنوعیت ورود بهائیان به دانشگاهها از دیگر موارد نقض حقوق بشر در ایران است که در دولت حسن روحانی نیز ادامه داشته و از جمله گزارش شد که در دی ماه سال ۹۵، هشت دانشجویی بهایی به دلیل باورهای دینی خود از دانشگاه اخراج شده‌اند.
نقض آزادی بیان و فشار علیه اقلیت‌ها
تشدید فشار‌ها آن هم به صورت «پنهانی» علیه جامعه بهائیان ایران یکی دیگر از شاخصه‌های میزان «آزادی بیان» و آزادی‌های اجتماعی و فرهنگی و مدنی اقلیت‌ها در دولت چهارساله حسن روحانی به شمار می‌رود.
آن‌طور که در گزارش آبان ماه سال ۱۳۹۵ کمیته بین‌المللی بهاییان آمده از زمان روی کار آمدن حسن روحانی در ایران، هزاران مطلب و نوشته علیه بهاییان منتشر، ۱۵۱ نفر بازداشت و نزدیک به ۴۰۰ مورد تبعیض اقتصادی و آموزشی علیه بهائیان اعلام شده است.
در این گزارش آمده با وجود تعهد به مقابله با برخوردهای نامناسب با گروه‌ها و اقلیت‌های مذهبی در ایران از سوی دولت حسن روحانی، وضعیت این دسته از شهروندان به مراتب «بدتر» شده است.
این کمیته همچنین اعلام کرده از زمانی که آقای روحانی هدایت دولت را در دست گرفته، بیش از ۲۰ هزار مطلب «تبلیغاتیِ آکنده از نفرت» علیه بهاییان، در رسانه‌های ملی منتشر شده است.
در این گزارش به بازداشت ۱۵۱ بهایی اشاره شده و گفته شده دست‌کم ۳۸۸ مورد تبعیض آموزشی و اقتصادی علیه باورمندان به این مذهب در ایران رخ داده است.
جامعه بین‌المللی بهاییان همچنین اعلام کرده در ایران همچنان از ورود هزاران باورمند بهایی به دانشگاهها جلوگیری شده و طی این سه سال دست‌کم ۳۸ نفر از آنها از دانشگاه اخراج شده‌اند.
بازداشت روزنامه‌نگاران، هنرمندان و فعالان سیاسی و مدنی، فعالان حقوق زنان، روند دادرسی‌ها، شرایط زندان‌ها، شکنجه و مجازات‌های بدنی از دیگر موارد نقض حقوق بشر در ایران است که برخلاف وعده‌های سال ۱۳۹۲ حسن روحانی در دوران ریاست جمهوری او کماکان در ایران روی داده است.
در این زمینه سازمان‌های ناظر بین‌المللی در زمینه حقوق بشر، بارها گزارش داده‌اند که وضعیت ایران در زمینه نقض حقوق بشر و فشار بر فعالان مدنی و مطبوعاتی در دوره ریاست جمهوری آقای روحانی بهبود نیافته و در همین زمینه شیرین عبادی، حقوقدان و برنده ایرانی جایزه صلح نوبل هم کارنامه آقای روحانی در مورد آزادی‌های قانون را «بسیار ضعیف» ارزیابی کرده است.
دولت روحانی در طول چهار سال استقرار خود همواره مقابل این انتقادها گفته که بخشی از این اتفاقات از کنترل دولت خارج است٬ اما هنگام رقابت‌های انتخاباتی دوباره به تبلیغ و شعار درباره موضوعاتی از این دست می‌پردازد که به گفته خودش دستگاه‌های دیگری نیز در آن دخیل هستند.
آمار متفاوت از تعداد روز‌های آلوده استان فارس
حسن روحانی روز یکشنبه در پنجمین اجلاس بین‌المللی مجمع جهانی شهرهای اسلامی یک سخنرانی داشت که بخشی از آن را به ارائه آماری از «موفقیت» دولتش در کاهش تعداد روز‌های آلوده در استان فارس اختصاص داده بود.
آقای روحانی در این سخنرانی با حمله به محمدباقر قالیباف شهردار تهران، به خاطر «تراکم‌فروشی» به منظور تأمین هزینه‌های اداره شهر تهران٬ «کاهش» تعداد روز‌های آلوده در استان فارس را یکی از نمونه‌های «موفق» اداره شهرها در دولت خود معرفی کرد.
او در این جلسه گفت که «امروز در بعضی از شهرها، توانسته‌ایم وضعیت [محیط زیست] را بهتر از قبل کنیم».
رئیس دولت یازدهم در این زمینه افزود که استان فارس در سال ۱۳۹۵ هیچ روز آلوده‌ای نداشته٬ در حالی که «در سال‌های قبل به طور متوسط بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ روز در سال هوای آلوده» داشته است.
این درحالی است که بر اساس گزارش‌های رسمی٬ منتشر شده در وب‌سایت اداره محیط زیست استان فارس، در سال ۹۵ گرچه شهر شیراز ۳۶۵ روز هوای پاک داشته٬ اما سایر شهرهای استان فارس درگیر آلودگی هوا بوده‌اند.
بر اساس جدولی که در وب‌سایت سازمان محیط زیست منتشر شده٬ شهر شیراز ۲۳ روز در سال ۱۳۹۲ دارای هوای خطرناک بوده که تعداد این روز‌ها در سال ۱۳۹۳ به ۵۸ روز و در سال ۱۳۹۴ هم به ۹ روز رسیده بود.
روزنامه «خبر جنوب» هم دی ماه سال ۱۳۹۵ در گزارشی نوشته بود که هوای شیراز در ۱۰ سال گذشته تنها ۳۱۴ روز ناسالم گزارش شده است.
این روزنامه یکی از علت‌های پاک بودن هوای شهر شیراز در این سال‌ها را «عقب‌ماندگی» این شهر نسبت به سایر کلانشهر‌های ایران اعلام کرده بود.
بررسی آمار‌های رسمی حکایت از آن دارد که حسن روحانی در سخنرانی خود پاک بودن هوای شهر شیراز در تمام روز‌های سال ۱۳۹۵ را به تمام شهرهای استان فارس تعمیم داده است.
اظهارات روحانی در مورد آلودگی ۱۵۰ تا ۲۰۰ روز در سال‌های قبل استان فارس٬ اگر تنها مربوط به شهر شیراز باشد هم متفاوت با آمار‌های رسمی است که مسئولان اداره محیط زیست این استان اعلام کرده‌اند.