زندگی مملو از انتخاب و تصمیم است و برخی از این تصمیمها دشوارند. هدف اصلی آمریکا و متحدانش در حال حاضر باید این باشد که ایران را به اتخاذ یک تصمیم دشوار مجبور کنند. هر چند هنوز برای پيشگيری از احتمال تولید سلاح هستهای در ايران راه طولانی در پیش است ولی به نسبت یک سال پیش نشانههای بهتری از پیشرفت در حل این بحران دیده میشود.
روزنامه وال استریت جورنال با اشاره به احتمال برگزاری دور جدیدی از مذاکرات بين ایران و گروه پنج به علاوه یک که قرار است پنجم ماه دسامبر در سوئیس برگزار شود، مینویسد مسلماً هدف آمریکا و متحدانش خارج ساختن ایران از مسیر توسعه برنامههای هستهای است.
در مقابل ایران میگوید از برنامههای هستهای که هدف نظامی ندارد دست برنخواهد داشت ولی علاقهمند است که در مورد خلع سلاح هستهای اسرائیل گفتوگو کند. این نشان میدهد که شکاف بین دو طرف تا چه حد عمیق است.
با این همه یکی از مشاوران ارشد محمود احمدینژاد، رئیس جمهور ایران، چند روز پیش گفت که دولت آن کشور هنوز آماده است تا طرح پیشنهادی آمریکا برای معاوضه اورانیوم غنیشده ایران با سوخت هستهای آماده برای رآکتور اتمی آن کشور را به بحث بگذارد. بنابراین شاید انجام این مذاکرات چندان هم بیفایده نباشد.
وال استریت جورنال میافزاید که کسی به حل بحران هستهای از طریق یک دور مذاکره امید ندارد ولی یک مقام ارشد دولت آمریکا میگوید که هدف از این گفتوگوها «دادن یک امکان دیگر به ایران برای یافتن راهی جهت خروج از بحران هستهای است.»
شاید بهترین چیزی که آمریکا میتواند انتظار داشته باشد این است که از یک طرف سرعت پیشرفت برنامههای هستهای ایران را کاهش داده و از طرف دیگر به آن کشور نشان دهند که ادامه این فعالیتها هزینه بسیار گزافی در برخواهد داشت.
وال استریت جورنال با تکیه به گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی مینویسد که طی ماه جاری فعالیت غنیسازی در ایران به خاطر مشکلات فنی دچار توقف شده است. بعید نیست که بخشی از این مشکلات فنی ناشی از هجوم کرم رایانهای (بد افزار) استاکس نت به سیستم کنترل مراکز هستهای ایران باشد. به احتمال زیاد این کار مراکز وابسته به دولتهایی است که از هر وسیلهای برای خرابکاری در فعالیت هستهای ایران استفاده میکنند.
این اختلالها فرصت بیشتری فراهم خواهد کرد تا تحریمهای اقتصادی هزینههای ناشی از ادامه فعالیت هستهای در ایران را افزایش دهند. حتی ناباوران و منتقدان روش تحریم نیز اکنون پذیرفتهاند که مصوبات شورای امنیت و سپس تحریمهای آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی علیه ایران بیش از آنکه انتظار میرفت تأثیرگذار بودهاند.
وال استریت جورنال با یادآوری پیامدهای این تحریمها برای معاملات بانکی ایران و دشواریهای مربوط به واردات بنزین میافزاید که همزمان با وخامت اوضاع اقتصادی دولت در حال اجرای حذف یارانههاست. مجموعه این عوامل دولت را تحت فشار قرار داده و مدیریت محمود احمدینژاد را حتی از سوی مجلس ایران زیر سؤال برده است.
مجموعه این شرایط باعث شده که حتی رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، هفته گذشته در گفتوگو با وال استریت جورنال پیشبینی کند که تنش و اختلاف بین محمود احمدینژاد و آیتالله خامنهای رهبر ایران ممکن است افزایش یابد چون رئیسجمهور در مورد ابعاد مشکلات و فشار اقتصادی تصویر صادقانهای به مقامات رهبری ایران ارائه نداده است.
تمامی این عوامل مقامات دولت آمریکا را به این نتیجهگیری رسانده که حداقل ایران دارد به هزینه گزاف ناشی از ادامه غنیسازی در آن کشور پی میبرد. یک مقام ارشد آمریکابه وال استریت جورنال گفت: «آنها مجبور شدهاند این نکته را بپذیرند که بر سر یک دوراهی بزرگ قرار گرفته و باید تصمیم خود را بگیرند و اگر تصمیم درستی نگیرند هزینه و پیامدهای آن بسیار سرنوشتساز خواهد بود.»
بنابراین به نظر میرسد که یکی از اهداف دور آتی مذاکرات یادآوری این نکته به دولت ایران است که در صورت تغییر استراتژی هستهای، راهی برای خروج از این بحران به روی او بازخواهد بود.
اما شانس موفقیت تا چه حدی است؟ هیچکس برای این سؤال پاسخ دقیقی ندارد. کریم سجادپور کارشناس امور ایران در مرکز پژوهشهای استراتژیک «کارنگی» بعید میداند که موقعیت محمود احمدینژاد در داخل کشور چندان لرزان باشد و به همین خاطر به موفقیت مذاکرات ماه آینده خوشبین نیست.
در پایان این تحلیل روزنامه وال استریت جورنال از قول کریم سجادپور مینویسد: «مذاکرات بعید است که اختلاف آمریکا و غرب با ایران راحل کند ولی کمک خواهد کرد تا تنش با ایران تا حدی کنترل شده و از تشدید آن جلوگیری خواهد کرد.»
در این بازی که به بحران هستهای ایران معروف شده است خریدن زمان برای حل معضل و کنترل بحران خود نوعی پیشرفت محسوب میشود.
روزنامه وال استریت جورنال با اشاره به احتمال برگزاری دور جدیدی از مذاکرات بين ایران و گروه پنج به علاوه یک که قرار است پنجم ماه دسامبر در سوئیس برگزار شود، مینویسد مسلماً هدف آمریکا و متحدانش خارج ساختن ایران از مسیر توسعه برنامههای هستهای است.
در مقابل ایران میگوید از برنامههای هستهای که هدف نظامی ندارد دست برنخواهد داشت ولی علاقهمند است که در مورد خلع سلاح هستهای اسرائیل گفتوگو کند. این نشان میدهد که شکاف بین دو طرف تا چه حد عمیق است.
با این همه یکی از مشاوران ارشد محمود احمدینژاد، رئیس جمهور ایران، چند روز پیش گفت که دولت آن کشور هنوز آماده است تا طرح پیشنهادی آمریکا برای معاوضه اورانیوم غنیشده ایران با سوخت هستهای آماده برای رآکتور اتمی آن کشور را به بحث بگذارد. بنابراین شاید انجام این مذاکرات چندان هم بیفایده نباشد.
وال استریت جورنال میافزاید که کسی به حل بحران هستهای از طریق یک دور مذاکره امید ندارد ولی یک مقام ارشد دولت آمریکا میگوید که هدف از این گفتوگوها «دادن یک امکان دیگر به ایران برای یافتن راهی جهت خروج از بحران هستهای است.»
شاید بهترین چیزی که آمریکا میتواند انتظار داشته باشد این است که از یک طرف سرعت پیشرفت برنامههای هستهای ایران را کاهش داده و از طرف دیگر به آن کشور نشان دهند که ادامه این فعالیتها هزینه بسیار گزافی در برخواهد داشت.
وال استریت جورنال با تکیه به گزارش اخیر آژانس بینالمللی انرژی اتمی مینویسد که طی ماه جاری فعالیت غنیسازی در ایران به خاطر مشکلات فنی دچار توقف شده است. بعید نیست که بخشی از این مشکلات فنی ناشی از هجوم کرم رایانهای (بد افزار) استاکس نت به سیستم کنترل مراکز هستهای ایران باشد. به احتمال زیاد این کار مراکز وابسته به دولتهایی است که از هر وسیلهای برای خرابکاری در فعالیت هستهای ایران استفاده میکنند.
این اختلالها فرصت بیشتری فراهم خواهد کرد تا تحریمهای اقتصادی هزینههای ناشی از ادامه فعالیت هستهای در ایران را افزایش دهند. حتی ناباوران و منتقدان روش تحریم نیز اکنون پذیرفتهاند که مصوبات شورای امنیت و سپس تحریمهای آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی علیه ایران بیش از آنکه انتظار میرفت تأثیرگذار بودهاند.
وال استریت جورنال با یادآوری پیامدهای این تحریمها برای معاملات بانکی ایران و دشواریهای مربوط به واردات بنزین میافزاید که همزمان با وخامت اوضاع اقتصادی دولت در حال اجرای حذف یارانههاست. مجموعه این عوامل دولت را تحت فشار قرار داده و مدیریت محمود احمدینژاد را حتی از سوی مجلس ایران زیر سؤال برده است.
مجموعه این شرایط باعث شده که حتی رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا، هفته گذشته در گفتوگو با وال استریت جورنال پیشبینی کند که تنش و اختلاف بین محمود احمدینژاد و آیتالله خامنهای رهبر ایران ممکن است افزایش یابد چون رئیسجمهور در مورد ابعاد مشکلات و فشار اقتصادی تصویر صادقانهای به مقامات رهبری ایران ارائه نداده است.
تمامی این عوامل مقامات دولت آمریکا را به این نتیجهگیری رسانده که حداقل ایران دارد به هزینه گزاف ناشی از ادامه غنیسازی در آن کشور پی میبرد. یک مقام ارشد آمریکابه وال استریت جورنال گفت: «آنها مجبور شدهاند این نکته را بپذیرند که بر سر یک دوراهی بزرگ قرار گرفته و باید تصمیم خود را بگیرند و اگر تصمیم درستی نگیرند هزینه و پیامدهای آن بسیار سرنوشتساز خواهد بود.»
بنابراین به نظر میرسد که یکی از اهداف دور آتی مذاکرات یادآوری این نکته به دولت ایران است که در صورت تغییر استراتژی هستهای، راهی برای خروج از این بحران به روی او بازخواهد بود.
اما شانس موفقیت تا چه حدی است؟ هیچکس برای این سؤال پاسخ دقیقی ندارد. کریم سجادپور کارشناس امور ایران در مرکز پژوهشهای استراتژیک «کارنگی» بعید میداند که موقعیت محمود احمدینژاد در داخل کشور چندان لرزان باشد و به همین خاطر به موفقیت مذاکرات ماه آینده خوشبین نیست.
در پایان این تحلیل روزنامه وال استریت جورنال از قول کریم سجادپور مینویسد: «مذاکرات بعید است که اختلاف آمریکا و غرب با ایران راحل کند ولی کمک خواهد کرد تا تنش با ایران تا حدی کنترل شده و از تشدید آن جلوگیری خواهد کرد.»
در این بازی که به بحران هستهای ایران معروف شده است خریدن زمان برای حل معضل و کنترل بحران خود نوعی پیشرفت محسوب میشود.