کتاب هفته: تبعیدی یمگان به روایت آتشی

هفته پیش و پس یک سال و چهار ماه بررسی، کتاب «ناصرخسرو، تبعيدی يمگان» نوشته‌ منوچهر آتشی، پس از مرگ مؤلف آن، مجوز انتشار گرفت و منتشر شد.
ناصر خسرو نه فقط از درخشان‌ترین شاعران سبک خراسانی قرن چهارم هجری قمری که حکیم و اندیشمندی خلاق بود و به دلیل مخالفت با مذهب رسمی و تعلق خاطر به اسماعیلیه، که به دوران او مذهبی ممنوع بود، روزگار خود را با سختی و بخش مهمی از زندگی خود را در تبعید سپری کرد اما به گفته خود «در زبان دری» را به «پای خوکان» قدرتمند نریخت و قلم و زبان به مدح قدرت‌های زمانه نیالود.
ناصر خسرو شاعری دشوار است و فهم شعر او بدون حدی از شناخت زبان و شعر کلاسیک فارسی و حکمت اسلامی ممکن نیست. تلاش برای معرفی شاعران کلاسیک به نسل‌های چند دهه اخیر، که اغلب آثارشان رد بیگانگی با ادب کلاسیک فارسی و ناآشنایی با امکانات و غنای زبان فارسی را بر خود دارد، کوششی است ارزشمند.
منوچهر آتشی، شاعر برجسته ایرانی، در کتاب «ناصر خسرو، تبعیدی یمگان»، شعرهایی از او را برگزیده و زندگی، عقاید و سبک و روال شعری ناصر خسرو را با قلمی شیوا معرفی و تحلیل می‌کند.
ابومعین ناصر بن خسرو بن حارث قبادیانی، در سال ۳۹۴ هجری قمری در قبادیان در ولایت بلخ افغانستان، که در آن روزگار بخشی از ایران بود، به دوران سلطنت سلطان محمود غزنوی، چشم به جهان گشود.
ناصرخسرو ریاضیات، نجوم ، طب، موسیقی، فلسفه و حکمت اسلامی را در جوانی فراگرفت و در دیوان شاهان غزنوی و سلجوقی دبیر بود اما جانی شیفته دانستن داشت و با نقد مذهب مسلط حکومتی به جست و جوی حقیقت برخاست.

منوچهر آتشی، در کتاب «ناصر خسرو، تبعیدی یمگان»، شعرهایی از او را برگزیده و زندگی، عقاید و سبک و روال شعری ناصر خسرو را با قلمی شیوا معرفی و تحلیل می‌کند.
در چهل سالگی به قصد زیارت مکه و سفر به مصر، که در آن روزگار خلفای فاطمی بر آن حکومت می‌کردند، پا در راه گذاشت و به ارمنستان، آسیای صغیر، حلب، طرابلس، شام، سوریه، فلسطین، جزیرة العرب، قیروان، تونس و سودان سفر و حدود ۳ سال در قاهره، پایتخت خلفای فاطمی، اقامت کرد. کتاب سفرنامه ناصر خسرو، از زیباترین کتاب‌های نثر کلاسیک فارسی، روایت این سفرها را تصویر می‌کند.

ناصر خسرو به مذهب اسماعیلیه گروید که در ایران آن روزگار ممنوع بود، و با مرتبت حجت خراسان، از بالاترین مقام‌های مذهبی اسماعیلیه، در سال ۴۴۴ هجری قمری به ایران بازگشت و در بلخ اقامت گزید.
درباریان، روحانیون و مردم متعصب عقاید ناصر خسرو را برنتابیدند. فتوای قتل او صادر شد و ناصر خسرو به ناچار به مازندران، نیشابور و بدخشان گریخت و حدود ۲۵ سال از عمر خود را در تبعیدگاه خود یمگان گذرانید و اغلب آثار درخشان خود را در تبعید خلق کرد.
از آثار ناصر خسرو، سفرنامه و دیوان اشعار او، دو مجموعه شعر سعادت‌نامه و روشنایی‌نامه،‌ جامع‌الحکمتین، در باره عقاید اسماعیلیه، خوان الاخوان در باره اخلاق و حکمت، وجه دین در باره کلام و زادالمسافرین و گشایش و رهایش برجای مانده‌اند.
منوچهر آتشی مؤلف کتاب «ناصر خسرو، تبعدی یمگان»، در ۱۳۱۰ در دشتستان بوشهر متولد و در ۱۳۸۴ در تهران درگذشت.
آتشی در دهه چهل با انتشار مجموعه شعر آهنگ دیگر، که شعر معروف «اسب سپید سرکش وحشی» او را نیز در بر دارد، به عنوان شاعری حماسی و صدایی متمایز در شعر نیمایی تثبیت شد.
شعر آتشی با زبان و تخیل غنی، توانایی خلاقانه تصویرسازی، عاطفه سرشار شعری و ساختارهای شعری بدیع مشخص می‌شود. آشتی پیش از انقلاب مجموعه شعرهای آواز خاک و دیدار در فلق و پس از انقلاب مجموعه شعرهای وصف گل سوری، گندم و گیلاس، زيباتر از شكل قديم جهان، چه تلخ است اين سيب و حادثه دربامداد را منتشر کرد.