بیشتر بخوانید:
برای مثال، حسن قشقاوی، سخنگوی وزارت خارجه ايران، در اظهارنظری ديپلماتيک درباره کنفرانس بين‌المللی افغانستان گفته است: «جمهوری اسلامی ايران همواره در هر گونه نشستی در جهت استقرار صلح، ثبات، امنيت و تقويت دولت و ارتش ملی افغانستان حضور فعالانه‌ای داشته است.»
وی روز جمعه پس از اعلام خبر قطعی شدن شرکت ايران در اين کنفرانس به خبرگزاری فارس گفت که اين اظهارات را صد درصد تکذيب می‌کند.
با اين همه سخنگوی وزارت امور خارجه سخنی از عدم شرکت ايران در اين کنفرانس به ميان نياورد.
از سوی ديگر دو اظهارنظر که در تهران و اتاوای کانادا از سوی اکبر هاشمی رفسنجانی و اسفنديار رحيم مشايی ابراز شد حکايت از رويکرد مثبت تهران به کنفرانس بين‌المللی افغانستان دارد.
آقای هاشمی رفسنجانی، رييس مجمع تشخيص مصلحت و مجلس خبرگان رهبری، روز جمعه در کنفرانس بين‌المللی وحدت اسلامی گفت که ايران حاضر است در امنيت افغانستان مشارکت کند.
آقای رحيم مشايی، معاون رئيس‌جمهوری و رئيس سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری، که در اتاوای کانادا به سر می‌برد گفت: «دولت ايران از مذاکرات چندجانبه با آمريکا و متحدانش در مورد افغانستان استقبال می‌کند، اما هنوز دعوت‌نامه رسمی از طرف دولت ايالات متحده دريافت نکرده است.»
سخنان مثبت مقام‌های عالی‌رتبه ايران در حالی مطرح شده است که هيلاری کلينتون، وزير امور خارجه آمريکا، هفته گذشته گفت ايران به اين کنفرانس بين‌المللی دعوت خواهد شد.
بحث در مورد شرکت ايران در کنفرانس بين‌المللی افغانستان اين پرسش را مطرح می‌کند که نقش تهران در ثبات و امنيت اين کشور تا چه اندازه است؟
سروان عصمت‌الله از راديو آزادی افغانستان در پراگ معتقد است: «ايران همواره در ۳۰ سال گذشته نقش مهمی در افغانستان داشته است. شماری از احزاب افغانی در داخل ايران تأسيس شده و از حمايت جمهوری اسلامی برخوردار بوده‌اند و برخی از اين احزاب در حال حاضر نقش بسيار مهمی در دولت افغانستان دارند. از سوی ديگر گزارش‌هايی وجود دارد مبنی بر اين که برخی مقام‌های دولت جمهوری اسلامی با طالبان همکاری می‌کنند و سلاح در اختيارشان قرار می‌دهند. اگرچه اين گزارش‌ها از طرف دولت افغانستان رسماً تأييد نشده است، مقامات پايين‌رتبه دولت افغانستان اين گزارشات را تأييد می‌کنند.»
به گفته مقام‌های ايرانی و آمريکايی در پی حملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ ميلادی، ايران که با افغانستان مرز مشترک دارد با آمريکا در زمينه سرنگونی طالبان همکاری کرد.
به باور بسياری از تحليل‌گران سياسی، پس از آن که جرج بوش، رييس جمهوری سابق آمريکا، ايران را در محور شرارت قرار داد ايران رويکرد خود را در اين زمينه تغيير داد.
برخی از اين تحليل‌گران پيش‌بينی کرده‌اند که گفت‌وگوی احتمالی ميان ايران و آمريکا با بحث پيرامون ثبات و امنيت افغانستان آغاز خواهد شد.
اشاره آنان به سخنان باراک اوباما، رئيس جمهوری آمريکا، است که گفته است در صدد است تا با ايران در مورد مسايل مختلف تعامل کند.
آقای عصمت‌الله به رغم تأييد اين موضوع که دعوت ايران به کنفرانس بين‌المللی افغانستان می‌تواند سرآغاز رويکرد جديدی بين تهران و واشینگتن باشد به برخی از موانع اشاره می‌کند.
وی می‌گوید: «قبل از اين که رژيم طالبان سرنگون شود، ايران و آمريکا در گروهی به نام گروه چهار با هم همکاری داشتند و تنها موردی که آمريکا و ايران مواضع مشترک در آن داشتند افغانستان بود. البته مساله افغانستان می‌تواند در روابط بين ايران و آمريکا مؤثر باشد، ولی مشکل دو کشور فراتر و عميق‌تر از آن است که سر مساله افغانستان به توافق برسند.»
در اين ميان يک پرسش مطرح می‌شود و آن اين که با توجه به ناتمام ماندن همکاری تهران و واشینگتن، در پی توصيف ايران به عنوان يکی از اعضای محور شرارت، تا چه اندازه می‌توان به احتمال موفقيت گفت‌وگوها و همکاری‌های بين دو کشور در مورد افغانستان خوش‌بين بود؟
گيو ميرفندرسکی، کارشناس امور بين‌الملل در بوستون آمريکا، با نگاهی مثبت به اين پرسش پاسخ می‌دهد: «هرگاه در همسايگی ايران جرياناتی اتفاق بيفتد که نياز به همکاری بين‌المللی در حل مساله داشته باشد، بهتر است ايران پای ميز مذاکره دعوت شود و امکان يابد در اين مسايل بازيگر صحنه باشد. نه تنها در مورد افغانستان، بلکه در روند صلح خاورميانه بين اعراب و اسرائيل هم می‌شود از اين فرمول استفاده کرد و همچنين در مورد عراق».
وی می‌افزايد: «به نظر من همکاری ايران در اين موارد هيچ نقطه منفی برای آمريکا و ايران ندارد. اگر سازندگی برای صلح بين‌المللی مطرح است، تمام کشورهای دنيا به ويژه کشورهايی که در همسايگی قرار دارند بايد مشارکت کنند.»
در اين حال آغاز همکاری ايران و آمريکا چه پيامدهايی در بر خواهد داشت؟
هوشنگ حسن‌ياری، استاد کالج سلطنتی کانادا، به اين پرسش چنين پاسخ می‌دهد: «آن چه در افغانستان خواهد گذشت، در صورت همکاری ايران با آمريکا و ناتو می‌تواند امکان جديدی را در روابط دوجانبه دو کشور به وجود بياورد که بر روند پرونده هسته‌ای ايران تأثيرگذار خواهد بود.»
بحث در مورد شرکت ايران در کنفرانس بين‌المللی افغانستان در حالی مطرح می‌شود که رنگين دادفر سپنتا، وزير امور خارجه افغانستان، جمعه گذشته از تهران و واشینگتن خواست برای حل مشکلات اين کشور همکاری کنند.