آیا با افزایش قیمت گندم دست سوداگران کوتاه خواهد شد؟

  • جواد کوروشی
قیمت گندم از روز پنجشنبه اول اردیبهشت ماه افزایش یافته است و پیش‌بینی می‌شود که افزایش بهای انواع نان هم به زودی اعلام شود. افزایش قیمت گندم در چارچوب ادامه اجرای قانون هدفمند سازی یارانه‌ها انجام می‌گیرد.

به گفته محمدرضا فرزین، دبیرستاد هدفمندی یارانه‌ها، قیمت گندم از اول اردیبهشت ماه تک نرخی شده است. برابر تصمیم ستاد هدفمندی یارانه‌ها، دولت گندم را، به قیمت تضمینی هر کیلو ۳۶۰ تومان از کشاورزان خریده و با همین قیمت به کارخانجات می‌فروشد.

قیمت جدید گندم در مقایسه با ۲۵۰ تومان قیمت هر کیلو در سال پیش، ۴۴ درصد رشد نشان می‌دهد. به گفته وزیر بازرگانی، تک نرخی شدن قیمت گندم در کشور و پرداخت معادل یارانه آن به مصرف‌کنندگان، ساختار‌ها در خرید و فروش گندم با هدف رانت‌زدایی و کوتاه شدن دست سودگران را اصلاح می‌کند.

پیش‌بینی می‌شود که احتمالاً قیمت هر قرص نان سنگگ با صد تومان افزایش به ۵۰۰ تومان و هر قرص نان تافتون از ۲۰۰ تومان به ۲۵۰ تومان، هر قرص نان بربری از ۳۰۰ تومان به ۴۰۰ تومان و قیمت هر قرص نان لواش از ۱۰۰ تومان به ۱۵۰ تومان افزایش یابد.

در مقابل این افزایش قیمت‌ها، دولت بابت هر قرص نان به ازای هر نفر در هر ماه، هزار تومان یارانه می‌پردازد.

با آغاز اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها از حدود چهارماه پیش، قیمت نان لواش ۱۰۰ تومان، نان تافتون ۲۰۰ تومان، نان بربری ۳۰۰ تومان، و نان سنگگ ۴۰۰ تومان تعیین شد.

شهنام پاکزاد، کار‌شناس اقتصادی درباره یارانه نان و آرد به رادیو فردا می‌گوید: «در مورد نان، وضعیت ایران یک وضعیت ویژه است. چون از دو طرف دولت یارانه می‌دهد. از یک طرف گندم‌هایی را که از خارج صادر می‌شود را با قیمت ارزان تبدیل به آرد کرده و آرد را به صورت سوبسیدی در اختیار نانوایی‌ها قرار می‌دهد و از سوی دیگر روی قیمت گازوئیلی که نانوایی‌ها برای پخت نان مصرف می‌کنند و یا انرژی که مصرف می‌کند، سوبسید می‌دهد.»

دولت امیدوار است که با آزادسازی قیمت آرد و نان هم به بالا رفتن کیفیت نان کمک کند و هم از هدر رفتن حدود یک سوم نان تولیدی جلوگیری نماید. ایرانی‌ها با مصرف سرانه ۱۶۰ کیلو نان در سال، یکی از بالا‌ترین حجم مصرف نان در دنیا را دارند.

تخمین‌های دولتی نشان می‌دهد که حدود ۳۰ درصد نان به عنوان ضایعات، عمدتاً به مصرف خوراک دام می‌رسد. ایران باری تأمین مصرف داخلی خود نیاز به حدود ۱۳ میلیون تن گندم در سال دارد.

میزان تولید داخلی گندم، در سال‌های گذشته بسیار متفاوت بوده است. حتی در سال‌هایی از گذشته ایران به حد خودکفایی رسید اما در برخی سال‌ها هم به یکی از مهم‌ترین واردکنندگان گندم در جهان تبدیل شد.

تفاوت در حجم تولید عمدتاً به میزان بارندگی یا خشکسالی برمی‌گردد. درباره کمبود آب کشاورزی و یا عدم سرمایه‌گذاری لازم برای مقابله با آن، عیسی کلانتری، وزیر پیشین کشاورزی سه سال پیش به رادیو فردا چنین گفت: «ایران در منطقه خشک و نیمه‌خشک دنیا قرار دارد. یعنی خشکسالی جزو پدیده‌های غیرمترقبه در ایران نیست. منتها با توجه به اینکه ما سرمایه‌گذاری لازم را برای تأمین آب، مصرف آب و حتی تقسیم‌بندی آب در کشور انجام نداده‌ایم، در سال‌هایی که میزان بارش کشور کمتر از متوسط بارندگی است، مشکل ایجاد خواهد شد.»

وی ادامه داد که «در پنجاه سال گذشته در کشور به جز یک برهه زمانی که آقای هاشمی رفسنجانی رئیس‌جمهور بودند، توجه لازم به مسئله آب نشد. در دوران آقای هاشمی رفسنجانی هم ما به اندازه کافی پول نداشتیم و مجبور بودیم بودجه کشور و بخش عمده‌ای از منابع درآمدی را صرف بازسازی مناطق جنگی کنیم. همچنین درآمد دیگری در کشور به جز نفت میسر نبود که نفت هم به طور متوسط بیشتر از حدود بشکه‌ای ۱۴ یا ۱۵ دلار در آن سال‌ها به فروش نرسید. هنوز هم در کشور باور ندارند که بدون سرمایه‌گذاری، چیزی عاید نمی‌شود.»

به گزارش خبرگزاری کار، ایلنا، طرح خودکفایی گندم در دولت هشتم کلید خورد و از سال ۱۳۸۳، ایران از فهرست فائو، سازمانی کشاورزی جهانی، از لیست واردکنندگان عمده گندم در جهان خارج شد و روند واردات این محصول کاهش یافت.

حتی کار به جایی رسید که در سال ۱۳۸۶، ایران گندم صادر کرد. اما در سال ۱۳۸۷ به دلیل خشکسالی ایران مجبور به واردات هفت میلیون تن گندم شد.