تحریم‌ها و بازار داغ اپل در ایران

مجتمع کامپیوتر پایتخت:عکس از وبسایت پایتخت

خبرگزاری رویترز در گزارشی به محبوبیت محصولات شرکت آمریکایی اپل در ایران پرداخته و پس از صحبت با فروشندگان و مصرف‌کنندگان ایرانی «آی فون»، «آی پد» و رایانه‌های «مک» نتیجه‌گیری کرده که به رغم تحریم‌های وضع شده و منع فروش محصولات آمریکایی به ایران، طرفداران ایرانی «اپل» راه دور زدن تحریم‌ها را پیدا کرده‌اند و از تولیدات سخت افزاری و نرم افزاری اپل به شکل گسترده استفاده می‌کنند.

چکیده گزارش رویترز در ادامه آمده است:

فروشگاه «رادان مک» مانند دیگر فروشگاه‌های اپل مشتریان و بازدیدکنندگان زیادی را به خود جلب می‌کند، اما یک تفاوت اساسی میان «رادان مک» و «اپل استور»‌های سراسر جهان وجود دارد و آنهم اینکه این فروشگاه در تهران قرار دارد؛ پایتخت ایران، هدف تحریم‌های اقتصادی ایالات متحده آمریکا، جایی که سال‌هاست فروش محصولات رایانه‌ای ساخت آمریکا به دلیل محدودیت‌های قانونی ناشی از تحریم‌ها ممنوع است.

با این همه «رادان مک» تنها یکی از حدود ۱۰۰ فروشگاهی است که در پایتخت ایران آشکارا به فروش محصولات تولیدی شرکت «اپل» می‌پردازند، اغلب با قیمتی کمی بیشتر از قیمت‌های عرضه شده در ایالات متحده.

مجید توسلی، مالک «رادان مک»، در مصاحبه‌ای تلفنی با رویترز می‌گوید، «کسب و کار ما در طول سه سال گذشته شرایط رضایت بخشی داشته است»؛‌ وی می‌افزاید که مجموعه تحت مدیریت او بیش از ۲۰ کارمند را در استخدام دارد و از سال ۱۹۹۵ محصولات اپل مورد نیاز کل ایران را تأمین می‌کرده است. شرکت «رادان مک» بخش خدمات پس از فروش هم دارد و واحد فروشی که در میان مشتریانش امثال بانک مرکزی ایران، کانال‌های تلویزیون دولتی، روزنامه‌های مختلف و طراحان ایرانی به چشم می‌خورند.

شاید بازار پرطرفدار محصولات اپل در ایران به نوعی ناشی از تحریم‌های اقتصادی وضع شده توسط ایالات متحده نیز باشد. واشنگتن و متحدانش در تلاش برای محدود ساختن برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های اقتصادی همه جانبه‌ای را علیه ایران وضع کرده‌اند؛ تهران همواره تأکید کرده که برنامه اتمی خود را با مقاصد صلح آمیز دنبال می‌کند. به همین ترتیب شرکت‌های آمریکایی نیز از فروش هرگونه محصول یا ارائه هرنوع خدماتی به ایران منع شده‌اند مگرآنکه مجوز خاص چنین معامله‌ای را دریافت کرده باشند.

با این همه، به رغم تحریم‌ها، به ظاهر بازار محصولات مصرفی ساخت آمریکا و تجهیزات رایانه‌ای در ایران داستان دیگری دارند، اگرچه محصولات فوق در فهرست کالاهای ممنوع تحریم‌ها قرار دارند، بازرگانان ایرانی همچنان تولیدات شرکت‌های آمریکایی را از طریق گریزراه‌های تجاری در خاورمیانه و دیگر نقاط تأمین می‌کنند.

در مورد بخصوص محصولات اپل، فروش دیجیتال موسیقی، فیلم و نرم افزارهای ویژه رایانه‌های «مک» به طور مستقیم از طریق شرکت مادر در ایالت کالیفرنیای آمریکا و خدمات آنلاین فروشگاه «آی تیونز» انجام می‌شود. فروشندگان اپل در تهران می‌گویند بازار خرید نرم افزارهای اپل نیز به موازات فروش محصولات سخت افزاری این شرکت در ایران شاهد رشد چشمگیری بوده است: کاربران ایرانی حساب‌های کاربری خود را از طریق استفاده از نشانی‌های خارج از کشور –که به صورت تصادفی انتخاب می‌شوند– و شیوه پرداخت به کمک کارت‌های هدیه خارجی به ثبت می‌رسانند.

یک سخنگوی اپل در پاسخ به پرسش رویترز درباره فروش محصولات این شرکت در ایران اظهار داشت که بر اساس سیاست کنترل صادرات ایالات متحده، شرکت اپل یا هرکدام از شرکای تجاری این شرکت در صادرات کالا به ایران محدودیت دارند.

«آی فون» و «آی پد» که زمانی در ایران نایاب بودند، امروز در زمره ملزومات اشخاصی به شمار می‌روند که توانایی مالی خرید آنها را دارند. «لانه زنبور» معاملات اپل در ایران هم مرکز خرید بزرگ محصولات رایانه‌ای تهران یعنی «مجتمع کامپیو‌تر پایتخت» است؛ جایی که ۳۵۰ فروشگاه محصولات مورد نیاز جمعیت رو به رشد آشنا به فن آوری روز کشور را تأمین می‌کنند.

یکی از رقبای «رادان مک»، شرکت کوچکتری به نام «اپل ایران» است. وب سایت این شرکت نمونه‌ای شبیه سازی شده از سایت رسمی اپل است، تنها تفاوت مشهود زبان فارسی مورد استفاده در نسخه ایرانی سایت اپل است و این جمله که «کلیه حقوق این وب سایت محفوظ و متعلق به اپل ایران می‌باشد. شرکت اپل هیچ نمایندگی رسمی در ایران ندارد.»

در گزارش رویترز به نقل از یک منبع آگاه که نامش اعلام نشده تصریح شده که شرکت اپل در تلاش است که فعالیت سایت مذکور را از طریق قانونی متوقف کند.

از این سو علی افغان، سخنگوی شرکت «اپل ایران» که خود از طرفداران اپل هست و کتابی هم درباره تاریخچه شرکت اپل به زبان فارسی نوشته می‌گوید، «ما واقعاً به کار خود افتخار می‌کنیم.» وی می‌افزاید، «در حال حاضر حداقل ۱۰۰۰ سردبیر در ایران از رایانه‌های مک استفاده می‌کنند.»

نویسنده رویترز توضیح می‌دهد که هیچ مقام رسمی یا سردبیر ایرانی به تماس‌های وی برای انجام مصاحبه و اظهار نظر پاسخ مثبت نداده است.

در همین حال فروش محصولات اپل در ایران همچنان رشد نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد سرمایه گذاری و سخت کوشی مجید توسلی به ثمر رسیده است؛ با این وجود عدم امکان تماس و همکاری با شرکتی که توسلی زندگی حرفه‌ای خود را وقفش کرده همچنان برای او تلخ و ناراحت کننده است. مؤسس «رادان مک» می‌گوید، «در طول این سال‌ها شخصاً بیش از ۴۰۰۰ دستگاه مک را نصب و راه اندازی کرده‌ام، اپل باید به من افتخار کند اما حتی نامم را هم نمی‌داند.» حقیقتی که به گفته وی «دردناک است، خیلی دردناک است.»