سالمندان ایرانی دوباره روانه بازار کار می‌شوند

رادیو فردا - خبرگزاری مهر از موج بازگشت سالمندان ایرانی به بازار کار خبر می‌دهد. رضا ولی‌زاده از فریدون خاوندف اقتصاددان، پرسیده است که چه عواملی، از دیدگاه‌های جمعیتی، اجتماعی و اقتصادی زمینه بازگشت سالمندان را به بازار کار ایران ایجاد کرده؟

سالمندان ایرانی دوباره روانه بازار کار می‌شوند؛ گفت‌وگوی رضا ولی‌زاده با فریدون خاوند

فریدون خاوند: خبر مربوط به افزایش شمار سالمندان در بازار کار ایران را خبرگزاری مهر و چند رسانه دیگر به نقل از یک گزارش تحلیلی منتشر کرده‌اند که از سوی وزارت کار و تعاون و امور اجتماعی تهیه شده است.

در چکیده‌هایی از این گزارش، که در رسانه‌ها منتشر شده، حضور روزافزون سالمندان (کسانی که بیش از شصت و پنج سال سن دارند) در بازار کار به چند عامل نسبت داده شده از جمله شرایط نامطلوب اقتصادی، نبود نظام جامع تامین اجتماعی و نواقص سازمان‌های بازنشستگی.

تاکید بر این نکته ضروری است که اصولا در مناطق روستایی، بخش بسیار بزرگی از روستاییان زیرپوشش نظام تامین اجتماعی نیستند و آنها تا وقتی توانایی داشته باشند، کار می‌کنند.

ولی سالمندان برخوردار از حقوق بازنشستگی هم به بازار کار بر می‌گردند، چون امروز در سنین بالا از سلامت و توانایی برای کار کردن برخوردارند و، مهم‌تر از آن، طی چند سال گذشته، بازنشستگان به دلایل گوناگون بخش بزرگی از قدرت خرید خود را از دست داده‌اند و مجبور شده‌اند به بازار کار برگردند.

در گزارش وزارت کار با تکیه بر داده‌های به دست آمده در سال ۱۳۹۰ گفته شده که ۲۱ در صد سالمندان از لحاظ اقتصادی فعال بوده‌اند. به هر حال با توجه به پیر شدن تدریجی جمعیت ایران، تردیدی نیست که حضور سالمندان در بازار کار ایران چشمگیر‌تر خواهد شد.

در گزارش خبرگزاری مهر از خطر ایجاد تضاد بین سالمندان و جوانان در زمینه اشتغال صحبت شده. آیا این وضعیت به درگیری نسل‌های جوان و سالمند بر سر فرصت‌های شغلی منجر نخواهد شد؟

طی چندین دهه، در بسیاری از کشور‌های پیشرفته این تصور وجود داشت که با پایین آوردن سن بازنشستگی می‌توان فرصت‌های شغلی برای جوان‌ها به وجود آورد. امروز این فکر کنار گذاشته شده و از جمله در اروپای غربی سن لازم برای برخورداری از حقوق کامل بازنشستگی را تا ۶۸ سالگی بالا برده‌اند.

در ایران میانگین سن بازنشستگی، در فاصله زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲، پنجاه و دو سال و سه ماه بوده که به شکل شگفت‌آوری پایین است. با این همه می‌بینیم که بیکاری در ایران درسطح بالایی است، به خصوص برای جوانان.

در کشوری مثل سوئد، هفتاد در صد شهروندان در فاصله سنی ۵۵ تا ۶۴ سال کار می‌کنند. دانمارک و انگلستان هم از این لحاظ در سطح بالایی هستند. این باعث نشده که جوانان آنها بیکار بمانند. یک اقتصاد سالم برای همه فرصت‌های شغلی به وجود می‌آورد. تضاد میان سالمندان و جوانان در بازار کار بی‌معنا است.

آیا افزایش حقوق بازنشستگی می‌تواند جلوی بازگشت سالمندان را به بازار کار بگیرد؟

شمار زیادی از سالمندان به دلیل نیاز به حفظ قدرت خریدشان و یا برای حفظ سلامت خود ترجیح می‌دهند تا آنجا که می‌توانند فعال بمانند. به علاوه در کشوری مثل ایران، که صندوق‌های بازنشستگی عملا ورشکسته‌اند، چطور می‌شود حقوق بازنشستگان را بالا برد.