انتخاب فیلم «فروشنده» ساخته اصغر فرهادی به عنوان نماینده ایران برای شرکت در بخش بهترین فیلم خارجی زبان اسکار ۲۰۱۷، پایان‌دهنده گمانه‌زنی‌هایی بود که در هفته‌های اخیر پیرامون نماینده مناسب امسال سینمای ایران مطرح می‌شد.
هفته گذشته هیئت انتخاب تشکیل شده از سوی بنیاد سینمایی فارابی بر خلاف سال‌های گذشته یک هفته زودتر از مهلت نهایی، تصمیمش را اعلام کرد و باوجود انتشار برخی نظرات درباره لزوم معرفی فیلم‌های دیگری جز فروشنده، همچنان ترجیح داد تا بار دیگر تنها کارگردان اسکار گرفته سینمای ایران پا به میدان پرتوجه اسکار بگذارد.
Your browser doesn’t support HTML5
آیا «فروشنده» بهترین انتخاب ایران برای معرفی به اسکار بود؟؛ مجله صحنه از بابک غفوری‌آذر
این هیئت متشکل از پوران درخشنده، محمد بزرگ‌نیا، محمد حیدری، سعید عقیقی، امیرحسین علم الهدی، شهرام مکری، تورج منصوری، اکبر نبوی و امیر اسفندیاری یک روز پیش از اعلام تصمیم نهایی، از فیلم‌های «لانتوری» ساخته رضا درمیشیان، «ایستاده در غبار» ساخته محمدحسین مهدویان، «ناهید» ساخته ایدا پناهنده و «دختر» کار رضا میرکریمی در کنار فروشنده به عنوان گزینه‌های نهایی نام برد. از میان این فیلم‌ها، «ایستاده در عبار» که زندگی احمد متوسلیان از فرماندهان جنگ ایران و عراق را روایت می‌کند، از گزینه‌های موردحمایت برخی رسانه‌ها و چهره‌های نزدیک به حاکمیت محسوب می‌شد و حتی علی جنتی وزیر ارشاد نیز آن را فیلم مناسبی برای معرفی به اسکار دانسته بود. با این همه هیئت معرفی فیلم ایرانی به اسکار، در نهایت فروشنده را انتخاب کرد.
دریافت اسکار از سوی فرهادی
فروشنده به دلیل سابقه سازنده و حضور موفقیت‌آمیزش در دوره اخیر جشنواره فیلم کن و همچنین پخش آن در آمریکا توسط کمپانی آمازون حتی پیش از معرفی رسمی به عنوان نماینده ایران، از سوی ناظران و رسانه‌های جهانی به عنوان یکی از جدی‌ترین رقبای بخش بهترین فیلم خارجی زبان نام برده می‌شد. هومن داودی نویسنده و منتقد سینمایی با اشاره به این موارد، فروشنده را بهترین انتخاب برای شرکت در اسکار ۲۰۱۷ می‌داند:
«معیاری که برای انتخاب یک فیلم برای اسکار وجود دارد، در بسیاری از موارد ربطی به کیفیت خود فیلم‌ها ندارد. اسکار جنبه مسابقه‌ای دارد و شبیه یک میدان جنگ است و هر نامزدی که معرفی می‌شود، هدفش فقط پیروزی است. برای فیلم‌های کاملا گمنام سد بزرگی برای قانع کردن ارزیاب‌ها و رای‌دهندگان اسکار وجود دارد. ولی فیلم فروشنده به خودی خود به خاطر سابقه سازنده‌اش قسمت اعظم این راه را رفته و همه اصلا مشتاق هستند برای دیدن و تماشای آن. یعنی آن کسانی که در اسکار رای می‌دهند و کیفیت فیلم‌ها را ارزیابی می‌کنند درباره فیلم فروشنده یک جور گاردشان باز است و پذیرای فیلم هستند. به نوعی آن پیش‌زمینه ذهنی مثبت برایشان شکل گرفته. مساله مهم دیگر این است که همین فیلم در جشنواره کن بسیار مورد تشویق قرار گرفته است و این هم امتیاز بزرگی محسوب می‌شود. حتی امکان دارد به جز کاندیدا شدن در بخش بهترین فیلم خارجی زبان، در بخش بهترین فیلمنامه هم مورد توجه قرار بگیرد. اتفاقی که می‌دانیم تابه حال برای اولین و آخرین بار فقط برای خود آقای فرهادی رخ داده است.»
فرهادی در کن
اصغر فرهادی پس از اسکاری که ۵ سال پیش برای فیلم «جدایی نادر از سیمین» گرفت، سال ۱۳۹۲ نیز با فیلم «گذشته» در رقابت اسکار شرکت کرد اما توفیقی نداشت. او حالا برای سومین بار است که پا به میدان اسکار می‌گذرد اما برخی شانس او را زیاد نمی‌دانند. محمد حقیقت، فیلمساز و منتقد سینمایی ساکن فرانسه از جمله این کارشناسان است که می‌گوید ایران باتوجه به جایزه اسکاری که در سال‌های اخیر گرفته، شانس کمی برای کسب دوباره این جایزه دارد:
«طبیعتا فیلمی که در آمریکا پخش کننده داشته باشد و از طرف دیگر در فستیوال‌های بین‌المللی در این یک سال مطرح شده باشد توجه بیشتری را در اسکار جلب می‌کند. اما جدا از آن، به نظر من چون در همین سال‌های اخیر، ایران یک جایزه اسکار برده بعید می‌دانم که یک فیلم دیگر ایرانی بتواند به این سرعت دومرتبه اسکار بگیرد. خیلی کم پیش می‌آید که از کشورهایی شبیه ایران یک فیلمساز به فاصله چند سال دوبار اسکار بگیرد. ولی خب اگر بشود که فبه‌المراد. ولی به نظر من خیلی خیلی بعید است همانطور که من سال‌ها پیش به آقای کیارستمی گفتم به نظر من ایران به این زودی‌ها نخل طلا نخواهد گرفت و الان بیست سال از آخرین نخل طلای ایران گذشته است.»
آقای حقیقت بر مبنای این استدلال می‌گوید بهتر بود فیلم‌هایی از میان ساخته‌های فیلمسازان جوان به آکادمی اسکار معرفی می‌شد. او در این زمینه به فیلم «لانتوری» ساخته رضا درمیشیان اشاره می‌کند.
با معرفی فیلم فارسی زبان «زیر سایه» ساخته بابک انوری از بریتانیا برای حضور در اسکار بهترین فیلم خارجی زبان، امسال سه فیلمساز ایرانی تبار برای دریافت جایزه اسکار این بخش با یکدیگر رقابت خواهند کرد. به غیر از اصغر فرهادی و بابک انوری، نوید محمودی نیز با فیلم «رفتن» به عنوان نماینده سینمای افغانستان در بخش بهترین فیلم خارجی زبان حضور دارد.
فروشنده که این روزها اکرانش با استقبال بسیار خوب تماشاگران در ایران ادامه دارد، از ۹ نوامبر (۱۹ آبان) نمایش‌های عمومی‌اش در کشورهای مختلف جهان را با اکران گسترده در فرانسه آغاز خواهد کرد. کمپانی آمازون قصد دارد نمایش عمومی فیلم در آمریکا را در فصل نمایش فیلم‌های پرامید برای اسکار در روزهای پایانی سال آغاز کند.
بر اساس تقویم امسال آکادمی اسکار پس از معرفی فیلم‌ها توسط کشورهای مختلف، روز ۲۸ دی (۱۷ ژانویه) فهرست اولیه ۹ فیلم و یک هفته بعد ۵ نامزد نهایی برای رقابت دریافت اسکار بهترین فیلم خارجی زبان معرفی خواهند شد. مراسم اعطای جوایز هشتادونهمین دوره جوایز سینمایی اسکار هم روز ۲۶ فوریه ۲۰۱۷ (بامداد دوشنبه ۹ اسفندماه به وقت ایران) در لس‌آنجلس برگزار می‌شود.