افزایش بی‌سابقه تعداد پناهجویان و مهاجرانی که از راه‌های دشوار و خطرناک سعی می‌کنند خود را به اروپای غربی برسانند باعث شده که در کشورهای عضو اتحادیه اروپا مباحث تازه‌ای در مورد شرایط پذیرش آنها به‌راه بیافتد.
آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در سخنان اخیر خود بحران اخیر مهاجرت را آزمایش مهمی از «تعهد اروپا به اصول جهانشمول حقوق مدنی و یک چالش ملی بزرگ» توصیف کرد. همزمان تعداد زیادی از مهاجران و پناهجویان وارد آلمان شده و انتظار می‌رود که طی سال میلادی جاری این رقم به ۸۰۰ هزار نفر برسد.
این پنج نکته مهمترین مسائل مربوط به کسب پناهندگی سیاسی از آلمان است.
چه کسانی پناهندگی سیاسی دریافت می‌کنند؟
موج پرشمار پناهجویانی که وارد آلمان می‌شوند شامل اتباع کشورهایی مثل سوریه، افغانستان، عراق، اریتره و حتی تعدادی از کشورهای غرب ناحیه بالکان است. اما برخی از آنها به نسبت سایرین برای دریافت پناهندگی سیاسی بخت بیشتری دارند.
شهروندان سوریه بیش از همه شانس دارند. در سال ۲۰۱۴ از مجموع ۲۶ هزار سوری متقاضی پناهندگی فقط درخواست یک درصد آنها رد شد. آلمان بیش از هر کشور دیگر اتحادیه اروپا پناهندگان سوری را پذیرفته و دولت این کشور در هفته اخیر امکان پذیرش پناهجویان سوری را تسهیل کرد. براساس تصمیم اداره فدرال مهاجرت و پناهندگی آلمان، از این پس پناهجویان سوری که از طریق خاک کشور اروپایی دیگری به آلمان رسیده‌اند به آن کشور بازگردانده نخواهند شد. این تصمیم یک استثناء مهم در قوانین مشترک کشورهای عضو اتحادیه اروپاست که فقط در مورد اتباع سوریه اجرا خواهد شد.
در میان مهاجران اخیر، اتباع کشورهای غرب ناحیه بالکان کمتر از سایرین شانس دریافت پناهندگی سیاسی را خواهند داشت چون از نگاه حکومت آلمان تمام کشورهای ناحیه بالکان امن و باثبات تلقی می‌شوند.
در سال گذشته پس از اتباع سوریه اهالی صربستان بالاترین رقم متقاضیان پناهندگی در آلمان را تشکیل می‌دادند اما ۶۳ درصد از تقاضاهای پناهندگی آنها رد شد.
پس از سوری‌ها و صرب‌ها اتباع مقدونیه پرشمارترین مهاجران به آلمان هستند ولی ۶۵ درصد از تقاضای پناهندگی آنها رد شده است. به همین ترتیب حدود ۵۰ درصد از تقاضای پناهندگی اتباع کوزوو، ۶۰ درصد از تقاضای پناهندگی اتباع بوسنی و ۸۲ درصد از تقاضای پناهندگی اتباع آلبانی رد شده است.
درصد پذیرش تقاضای پناهندگی اتباع کشورهای دیگر جهان نیز اساساً به امنیت و صلح یا جنگ آن کشورها بستگی دارد.
افغان‌ها از نظر تعداد در سال گذشته چهارمین گروه متقاضی پناهندگی در آلمان بودند و ۲۱ درصد از تقاضای پناهندگی آنها رد شد. عراقی‌ها ازنظر تعداد در رتبه ششم بودند و ۹ درصد از تقاضای پناهندگی آنها رد شد. این دو کشور مناطق ناامن و جنگ‌زده دارند ولی درعین حال قسمت‌هایی از آنها کاملاً امن است.
دریافت پناهندگی سیاسی چه مدتی طول می‌کشد؟
معمولاً بررسی تقاضای پناهندگی و صدور حکم نهایی در آلمان حدود هفت ماه طول می‌کشد ولی تقاضای پناهندگی اتباع کشورهای مختلف یکسان بررسی نمی‌شود.
دولت آلمان پرونده افرادی را که اهل کشورهای باثبات هستند خیلی سریع‌تر بررسی می‌کند. به‌عنوان مثال دولت آلمان در فوریه سال جاری اعلام کرد که تقاضای پناهندگی اتباع کوزوو طی دو هفته بررسی خواهد شد. در مورد اتباع بوسنی، صربستان و مقدونیه نیز روش مشابهی به اجرا گذاشته شد.
به گفته کارشناسان مهاجرت در آلمان، هدف از این روش سریع در بررسی تقاضای پناهندگی اتباع کشورهای باثبات این است که امکانات اداره مهاجرت آلمان به بررسی دقیق و سریع‌تر کسانی اختصاص پیدا کند که از کشورهای بحرانی و جنگ‌زده می‌آیند.
شرایط در دوره انتظار برای صدور حکم چگونه است؟
تمامی متقاضیان پناهندگی سه‌ماه اول را در مجموعه‌های مسکونی مشترک که شبیه اردوگاه و معمولاً دور از شهرهای بزرگ است، سپری می‌کنند. زندگی در این مراکز پناهجویی رایگان است، پناهجویان مراقبت‌های پزشکی و ماهانه ۱۴۰ یورو وجه نقد دریافت می‌کنند. ولی در این دوره حق کار ندارند.
مبلغ کمک‌هزینه‌ای که به متقاضیان پرداخت می‌شود همواره در آلمان موضوع بحث بوده است.
برخی معتقدند که پرداخت این مبلغ ممکن است به مشوقی برای مهاجرت بیشتر اتباع کشورهای ناحیه بالکان و جنوب اروپا بدل شود که درآمد متوسط خانواده‌های فقیر آنها ماهانه بین ۳۵۰ تا ۵۰۰ یورو است. به همین خاطر برخی از سیاستمداران آلمانی معتقدند که به جای پول نقد باید به این افراد کوپن داده شود تا از آن برای خرید مایحتاج خود استفاده کنند.
پس از طی این دوره سه‌ماهه متقاضیان پناهندگی به شهرها منتقل شده و در منازلی که برای آنها در نظر گرفته می‌شود اسکان می‌یابند. از این پس می‌توانند کار بکنند ولی کارفرمایی که این افراد را استخدام می‌کند باید به ادارات مسئول ثابت کند که این فرصت شغلی را نمی‌تواند به شهروندان آلمانی و یا اتباع سایر کشورهای عضو اتحادیه اروپا بدهد.
پس از دریافت پناهندگی سیاسی چه می‌شود؟
پس از دریافت پناهندگی سیاسی این افراد از نظر امکان کاریابی و اشتغال و برخورداری از خدمات اجتماعی با شهروندان آلمانی حق برابر خواهند داشت. آنها می‌توانند با شروط و حقوق برابر برای کسب فرصت‌های شغلی رقابت کنند و در دوره‌های بیکاری مثل آلمانی‌ها بیمه بیکاری دریافت خواهند کرد. درعین حال به طورکامل ازخدمات پزشکی عمومی برخوردار خواهند شد.
اما زندگی جدید آنها در آلمان هنوز کاملاً تثبیت نخواهد شد. تمام موارد پس از سه سال مجدداً بررسی خواهد شد و حق پناهندگی سیاسی آنها فقط در صورت تداوم بی‌ثباتی و ناامنی در کشور زادگاهشان تثبیت خواهد شد. اگر شرایط در کشور آنها تغییر محسوسی کرده باشد حق پناهندگی آنها لغو خواهد شد.
افرادی که تقاضای پناهندگی آنها در مرحله اول بررسی رد شده است حق فرجام دارند و این روند قانونی ممکن است چندین ماه طول بکشد. اگر در مرحله فرجام نیز تقاضای آنها رد شود از آلمان مسترد (اخراج) خواهند شد.
آیا آلمان در گذشته با چنین موج گسترده‌ای از پناهجویان روبرو بوده است؟
اگر آنطور که پیش‌بینی می‌شود رقم متقاضیان پناهندگی در آلمان امسال به رقم ۸۰۰ هزار نفر برسد این پرشمارترین موج مهاجرت به آلمان خواهد بود که تقریباً دو برابر بزرگترین موج مهاجرت قبلی است که در سال ۱۹۹۲ و به دنبال شروع جنگ در یوگسلاوی سابق اتفاق افتاد. در آن سال رقم مهاجرت و متقاضیان پناهندگی در آلمان حدود ۴۴۰ هزار نفر بود.
چه کسانی در آلمان پناهندگی سیاسی دریافت می‌کنند
پلیس آلمان و پناهجویانی که به مونیخ رسیده‌اند. یکم سپتامبر ۲۰۱۵