حسن روحانی در سومین همایش بین‌المللی صنعت خودرو ابتدا از خودرو ساینا از جدید‌ترین ساخته‌های شرکت سایپا رونمایی کرد و سپس سوار بر این خودرو شد.
اما خودرو ساینا چگونه خودرویی است؟
ساینا یک طراحی بدنه جدید بر روی پلتفرم خودرو تیبا است. خودروی تیبا در زمان محمود احمدی‌نژاد رونمایی شده بود و محمود احمدی‌نژاد، ایران را کشوری دانسته بود که با تیبا بدون نیاز به شرکت‌های خارجی می‌تواند با خودروسازان بزرگ جهان رقابت کند.
با وجود این خودروی تیبا خودرویی است که با ترکیب دو پلتفرم پراید و کیا ریو و با کمک طراحان ایتالیایی ساخته شده است.
تکنولوژی پراید به ۳۰ سال قبل و تکنولوژی ریو به حدود ۱۸ سال قبل باز می‌گردد. در بهترین حالت ساینا که توسط حسن روحانی رونمایی شده را می‌توان خودرویی دانست که تکنولوژی آن به ۱۵ سال قبل باز می‌گردد.
شاید به همین دلیل بود که حسن روحانی در سخنرانی‌اش در این همایش گفت: «راه میانبر این است که با شرکت‌های خارجی مشارکت کنیم. ما می‌توانیم از تحقیق، ابتکار و جوان‌های خودمان استفاده کرده و در خودرو ملی و طراحی نو حرکت کنیم ضمن اینکه در صنعت خودرو با شرکت‌های خودروساز مطرح جهانی نیز مشارکت داشته باشیم. به این ترتیب از لحاظ توانمندی فناوری، محیط زیست، شدت انرژی و امنیت جان مردم به نقطه مطلوب می‌رسیم. امنیت جان مردم، سلامت مردم و سلامت محیط زیست و نوع مصرف انرژی نیز نکته‌ای است که به عامه مردم مربوط است و برایمان بسیار حائز اهمیت به حساب می‌آید»
ایران طی ۱۸ سال اخیر برای کاهش مصرف سوخت برنامه‌های درازمدتی را اجرا کرده است این برنامه‌ها البته در زمان دولت محمود احمدی‌نژاد با چالش و کندی روبرو شدند.
در دوره سید محمد خاتمی وزارت نفت با همکاری مرکز تحقیقات موتور ایران خودرو و با کمک چند شرکت آلمانی شروع به طراحی موتورهای جدیدی کردند که دارای مصرف پایین سوخت و آلایندگی کم باشند.
در این طرح قرار شد سه موتور طراحی شود اولین موتور یک موتور ۱۷۰۰ سی‌سی دوگانه‌سوز بود. این موتور توانایی کار بر روی سوخت گاز طبیعی و بنزین را داشت و می‌توانست ۱۱۰ اسب بخار قدرت تولید کند. موتور بعدی با حجم ۱۷۰۰ سی‌سی و به کمک توربوشارژ می‌توانست ۱۵۰ اسب بخار قدرت تولید کند و موتور آخر یک موتور ۱۴۰۰ سی‌سی با قدرت ۹۵ اسب بخار برای خودروهای کوچک بود.
تا سال ۸۴ طراحی اولین موتور پایان یافت اما با تغییر دولت روند اجرای پروژه کند شد. بحران بین روابط ایران و آلمان در آن سال‌ها، اجرای پروژه را سخت‌تر می‌کرد با این همه تولید موتور اول از سال ۸۹ آغاز شد. ولی تولید دو موتور دیگر امکان‌پذیر نشد.
به تازگی ایران‌خودرو تولید موتور دوم که مجهز به قطعه توربو شارژ است را شروع کرده و بر روی موتور سوم ۱۴۰۰ سی‌سی هم قطعه توربو شارژ را نصب کرده است.
ایران خودرو می‌گوید این موتور ۱۷۰۰ سی‌سی با توربو ۱۵۰ اسب بخار و موتور ۱۴۰۰ سی‌سی با توربو که اکو توربو نامیده می‌شود ۱۲۵ اسب بخار قدرت دارند موتور اول و دوم ۱۷۰۰ سی‌سی معمولی و توربو شارژ دار، استاندارد یورو ۴ و موتور ۱۴۰۰ سی‌سی با توربو استاندارد یورو ۵ دارند.
هم‌اکنون استاندارد یورو ۵ در اتحادیه اروپا برای آلایندگی خودرو‌ها اجباری است.
یکی از مواردی که در بازدید حسن روحانی رئیس جمهور ایران در نمایشگاه توانمندی‌های صنعت خودرو ایران مورد توجه وی قرار گرفت همین موتورهای طراحی شده توسط ایران‌خودرو بودند. این چند موتور طراحی شده را می‌توان فعلا بزرگترین دستاورد دانش فنی در صنعت خودرو ایران دانست.
یکی دیگر از موارد مورد بحث طی چند روز اخیر در همایش صنعت خودرو کاهش احتمالی تعرفه واردات خودرو است حسن روحانی در این باره نیز گفت «از جمله حمایت‌ها از صنعت خودرو ممنوعیت واردات و در بعضی موارد تعرفه‌های سنگین بوده است، اما این حمایت دولت نمی‌تواند دایمی باشد.
حمایت دولت از یک صنعت در برابر صنعت‌های بیرون کشور دورانی دارد که نمی‌تواند نامحدود باشد. برای ما مهم این است که صنعت ما باید از کیفیت لازم و قدرت رقابت برخوردار باشد. حمایت بی‌حد و حصر یعنی خارج کردن یک صنعت از رقابت جهان که این خروج از رقابت پایین آمدن کیفیت و بالا بردن قیمت را به همراه دارد.»
حدود بیش از ۳۰ سال است که صنعت خودروی ایران دولتی شده است با وجود اینکه چندین بار سعی شده است سهم دولت در صنعت خودروسازی ایران به زیر ۲۰ درصد برسد ولی این تلاش‌ها تاکنون موفق نبوده است.
حتی با واگذاری بخشی از سهام صنایع خودروسازی طی چند سال اخیر به بخش‌های شبه‌دولتی غیر متخصص مانند تامین اجتماعی وضعیت مدیریت این صنعت دچار بحران شده است. در دو سال گذشته دولت دوباره سعی کرده تاثیر و نقش وزارت صنعت معدن و تجارت را در مدیریت صنعت خودرو بیشتر کند حتی طی چند هفته اخیر فشار برای تغییر هیات مدیره در شرکت سایپا هم افزایش یافته است با این همه حسن روحانی در سخنرانی‌اش بر خصوصی‌سازی در صنعت خودرو تاکید کرد.
وی گفت: «سیاست دولت یازدهم آن است که صنعت خودرو خصوصی و در اختیار مردم باشد. دولت هیچ‌گاه مدیر خوبی در صنعت و از جمله در صنعت خودرو و در کل اقتصاد نخواهد بود. صنعت خودرو باید به طور کامل خصوصی سازی و رقابتی شود اینکه یکی دو بنگاه صنعتی درست کنیم و آن را به ملتی تحمیل کنیم که اگر می‌خواهید، بخواهید و اگر نمی‌خواهید، نخواهید و دروازه‌ها را ببندیم که همین است و دیگر هیچ، دولت ابدا نمی‌پذیرد. برای دولت خواست و منافع مردم به عنوان اولویت اول و وظیفه قانونی است. البته روشن است که ما باید صحنه رقابت را به وجود بیاوریم و بخشی از خودرو ما باید صادر شود. خصوصی کردن، رقابتی کردن و صادراتی کردن اصول ما در خودروست که تا حاصل نشود ما به اهدافمان نخواهیم رسید.»
برخلاف کاهش نقش دولت در شرکت‌های خودرو سازی که عملا طی چند سال اخیر موفق نبوده دولت سعی دارد تا سرمایه‌گذاران خارجی را برای همکاری با شرکت‌ها داخلی تشویق کند سیاستی که بعد از توافق هسته‌ای تاکنون موفق بوده و در قراردادهای جدید نسبت به قرار داد‌های پیشین تغییرات جدی دیده می‌شود.
حسن روحانی در این باره هم در همایش صنعت خودرو گفت: «ما با شرکت‌های خارجی مشارکت می‌کنیم به شرطی که قطعه‌سازهای ما نیز در سطح جهانی حضور پیدا کنند. برای این کار ما از شرکت‌های خودروسازی برای حضور در ایران استقبال می‌کنیم. استقبال ما به این معنی نیست که خودروسازان خارجی فقط برای مصرف در یک جامعه ۸۰ میلیونی بیایند، بلکه به خاطر مشارکت با خودروسازان داخلی و برای آن است که بخشی از بازار داخلی و خارجی را با مشارکت یکدیگرکسب کنیم.»
محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت معدن و تجارت، هم در همایش بین‌المللی صنعت خودرو ایران به ارائه توضیحاتی در مورد برنامه راهبردی صنعت خودرو پرداخت و گفت: «در این برنامه ۱۰ ساله ایران باید در منطقه رتبه اول، در آسیا رتبه پنجم و در جهان رتبه یازدهم را در بخش خودرو به دست آورد. در این برنامه تولید سه میلیون دستگاه خودروی سبک و ۱۲۰ هزار دستگاه خودروی تجاری و سنگین پیش‌بینی شده است که در بخش خودروهای سبک باید یک سوم سهم تولید به بخش صادرات و در خودروهای تجاری و سنگین یک چهارم تولیدات صادر شود. ۵۰ درصد خودروهای تولیدی باید برمبنای طراحی و ساخت داخل باشد و ۵۰ درصد مابقی نیز با برند خارجی راهی بازار می‌شوند.»
در سومین همایش بین‌المللی صنعت خودرو حضور شرکت‌های خارجی برای حضور در بازار ایران افزایش یافته است.
هنریک هنریکسون مدیر عامل اسکانیا در سومین همایش بین‌المللی صنعت خودروی ایران اظهار کرد: «در نظر داریم ایران را به عنوان مرکزی برای صادرات محصولات خود در منطقه قرار دهیم.»
استفان گوشنر از مدیران ارشد شرکت مرسدس بنز نیز در این همایش گفته است: «در عرضه محصولات سنگین بنز در ایران محصولات جدید با تکنولوژی روز عرضه خواهد شد که دارای حداقل آلایندگی بوده و انتشار گاز‌های مضر را کاهش خواهد داد. متعهد می‌شویم تولید محصولات خود در ایران را بومی‌سازی کرده و نسبت به انتقال تکنولوژی اقدام کنیم.»
برنارد کامبیه، معاون آفریقا و خاورمیانه شرکت رنو، هم در سومین همایش بین‌المللی صنعت خودروی ایران تاکید کرد: «ایران قرار است به مرکز تولید محصولات رنو در خاورمیانه تبدیل شود.»
ژان کریستف، کمار مدیر بخش خاورمیانه شرکت پژو، نیز در این همایش گفته است: «قرارداد فعلی با قراردادهای قبلی امضا شده میان این شرکت و شرکای ایرانی کاملا متفاوت است چراکه هم‌اکنون همکاری به‌صورت سرمایه‌گذاری مشترک است و از مزایای سرمایه‌گذاری مشترک به‌صورت متقابل استفاده می‌کنند و ازاین‌رو آینده هر دو طرف به همدیگر گره خورده است. اما درگذشته همکاری ما فقط از طریق فروش قطعات و اعطای لیسانس بود.»
هم‌اکنون رقابت شرکت‌های خارجی برای حضور در بازار ایران افزایش یافته است و یکی از بیشترین رقابت‌ها برای همکاری با شرکت ایران خودرو است.
هاشم یکه‌زارع،مدیر عامل گروه صنعتی ایران خودرو، در این همایش گفته است: «پژو، رنو، سوزوکی و بنز شرکای خارجی ایران خودرو هستند مذاکره با شریک خارجی پنجم نیز تقریبا نهایی شده و یک شریک ششم نیز در آینده به جمع شرکای فعلی اضافه خواهد شد.»
با وجود این سخنان محصولاتی که در نمایشگاه این همایش حضور پیدا کرده‌اند بیشتر شامل محصولات شرکت‌های چینی هستند. با اینکه شرکت ایران خودرو همکاری گسترده‌ای را برای یافتن شرکایی در ژاپن و اروپا پیگیری می‌کند شرکت سایپا دیگر شرکت بزرگ خودروسازی ایران بیشتر به سمت همکاری با شرکت‌های چینی رفته است.
البته مهدی جمالی مدیر عامل سایپا در این همایش گفته است: «هم‌اکنون دو پلتفرم در مرکز تحقیقات سایپا در حال طراحی است که ۲۰ محصول بر پایه آنها تولید و وارد بازار خواهد شد.»
با وجود چنین سخنانی منابع آگاه می‌گویند این پلتفرم‌ها نیز با کمک شرکت‌های چینی در جال طراحی هستند حتی در چند نمونه خودروهای شرکت‌های چینی با برند سایپا و با نام ایرانی عرضه می‌شوند یا خواهند شد.