چرا تفاهم لوزان پول ملی ایران را تقویت نکرد؟

رادیو فرداـ فعالان بازار ارز و حتی شماری از تحلیگران اقتصادی انتظار داشتند بعد از تفاهم لوزان قیمت دلار در ایران به شکل محسوسی کاهش یابد. رضا ولی‌زاده از فریدون خاوند اقتصاددان پرسیده است که چرا این اتفاق نیفتاد و ثبات در بازار ارز کم و بیش ادامه یافت؟

چرا تفاهم لوزان پول ملی ایران را تقویت نکرد؟ گفت‌وگوی رضا ولی‌زاده با فریدون خاوند

فریدون خاوند: کم نبودند کسانی که نوسان‌های آتی بازار ارز به فرجام گفت‌وگو‌های مربوط به پرونده هسته‌ای ایران در لوزان را گره می‌زدند. البته در اولین روز کاری بعد از امضای تفاهم هسته‌ای، نوسان‌هایی در نرخ دلار پیدا شد، ولی طولی نکشید که قیمت اسکناس سبز آمریکا به بالای سه هزار و دویست تومان بازگشت.

در وضعیت فعلی با اطمینان می‌شود گفت که اگر کار به بن‌بست کامل می‌رسید و هیات‌های درگیر گفت‌وگو های لوزان با دست خالی به پایتخت‌های خودشان برمی‌گشتند، نرخ دلار در بازار ارز ایران به شدت اوج می‌گرفت. ولی پرسش این است که چرا بعد از تفاهم هسته‌ای، عکس این حرکت اتفاق نیفتاد، و با توجه به چشم‌انداز رفع تحریم‌ها، قیمت ارز فرو نریخت،؛ مشابه آن چیزی که بعد از قبول قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت از سوی ایران در پایان جنگ با عراق اتفاق افتاد؟

با مطالعه رسانه‌های تهران و شنیدن و خواندن حرف‌های صاحبنظران در خود ایران به این نتیجه می‌رسیم که یکی از عوامل بسیار مهم عدم کاهش چشمگیر بهای ارز، نهایی نبودن تفاهم لوزان است. این تفاهم فعلا در یک بیانیه پیاده شده که تازه روایت ایرانی و آمریکایی آن یکی نیست و باید حدود سه ماه دیگر تبدیل به یک متن واحد حقوقی نهایی بشود.

در این شرایط بازیگران بازار ارز به احتمال زیاد تصمیم گرفته‌اند منتظر پایان کار بمانند و عجولانه تصمیم نگیرند.

به جز نهایی نبودن بیانیه لوزان، چه عوامل دیگری به حفظ آرامش در بازار ارز تهران کمک کردند؟

عامل دیگری که احتمالا در این ثبات نقش داشته، این است که طی هفته‌های پیش از تفاهم لوزان، با توجه به فضای مثبت حاکم بر گفت‌وگوهای ایران و پنج به علاوه یک، قیمت دلار در بازار ارز تهران مقداری پایین آمده بود و در واقع معامله‌گران ارز قبلا این تفاهم را تا اندازه‌ای در معاملات منظور کرده بودند.

از طرف دیگر اگر قرار باشد روابط ایران با غرب بهتر بشود، نیاز به وارد کردن تجهیزات و وسایل تولید، بعد از چند سال سخت تحریم، تقاضای ارز را بالا خواهد برد.

و سر انجام این که به نظر می‌رسد مسئولان ارشد اقتصادی ایران چندان هوادار کاهش نرخ ارز نیستند.

ولی مقام‌های بانک مرکزی گفته‌اند جلوی کاهش نرخ ارز را نخواهند گرفت.

به رغم این گفته، به نظر می‌رسد که سکانداران اصلی اقتصاد ایران مایلند بازار ارز نه گرفتار تب دلار بشود و نه از شوک ناشی از سقوط شدید قیمت دلار آسیب ببیند.

وضعیت مطلوب، از نظر آنها، حفظ ثبات بازار ارز است. سقوط قیمت ارز همین مقدار صادرات غیرنفتی را هم با مشکل روبرو می‌کند.

البته اگر تفاهم لوزان جنبه نهایی به خودش بگیرد و راه برای برگشت دارایی‌های ارزی ایران و صدور نفت بیشتر هموار بشود، تلاش دولت برای جلوگیری از کاهش قیمت ارز سخت‌تر خواهد شد.