دلار‌های نفتی بر باد رفته ایران؛ از حساب تا صندوق

رادیو فردا- در همایش ملی کار، که دوشنبه برگزار شد، اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری ایران، از بر باد رفتن حجم عظیمی از دلار‌های نفتی ایران سخن گفت و این رویداد را به عملکرد نادرست «حساب ذخیره ارزی» نسبت داد. میرعلی حسینی از فریدون خاوند درباره چند و چون ذخایر ارزی ایران پرسیده است.

فریدون خاوند در گفت‌وگو با میرعلی حسینی از دلارهای نفتی بربادرفته ایران می‌گوید

فریدون خاوند: «حساب ذخیره ارزی»، که آقای جهانگیری از آن صحبت می‌کند، در سال ۱۳۷۹، دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، به وجود آمد تا مازاد درآمد ارزی ایران از محل نفت در آن واریز شود.

این حساب در واقع می‌بایست نوعی «صندوق حاکمیتی» باشد که در خیلی از کشور‌ها به وجود آمده به منظور بیمه کردن دولت‌ها در برابر رویداد‌های غیرمترقبه. متاسفانه حساب ذخیره ارزی سرنوشت بدی پیدا کرد و در سال ۱۳۸۹ وظایفش منتقل شد به نهاد تازه‌ای به نام «صندوق توسعه ملی».

اسحاق جهانگیری در صحبت‌های روز دوشنبه به ناکام ماندن حساب ذخیره ارزی نظر دارد. او می‌گوید دولت خاتمی در سال ۱۳۸۴ این حساب را با حدود دوازده میلیارد دلار تحویل دولت احمدی‌نژاد داد و با توجه به رونق چشمگیری که در بازار جهانی نفت به وجود آمد، اگر مقررات پیش‌بینی شده در برنامه‌های سوم و چهارم به اجرا گذاشته شده بود، موجودی حساب ذخیره ارزی می‌بایست تا زمان ایجاد «صندوق توسعه ملی» در سال ۱۳۸۹ به ۱۷۰ میلیارد می‌رسید، ولی در عمل موجودی حساب صفر بود.

موجودی «صندوق توسعه ملی»، که وظایف «حساب ذخیره ارزی» را بر عهده گرفته، در حال حاضر چقدر است؟

آمار گوناگونی در این زمینه ارائه شده. سال گذشته به نقل از صفدر حسینی رئیس هیات عامل «صندوق توسعه ملی» گفته شده بود با توجه به تعهداتی که برای این صندوق به وجود آمده و برداشت‌هایی که از آن انجام می‌گیرد، موجودی آن منفی است. البته بعدا آقای حسینی این گفته‌ها را تکذیب کرد.

منابع مجلس هم بار‌ها از برداشت‌هایی صحبت می‌کنند که از سوی دولت روحانی از منابع «صندوق توسعه ملی» انجام گرفته و اگر این اتهام درست باشد، می‌توان گفت که این نهاد‌‌ همان سرنوشتی را پیدا کرده که «حساب ذخیره ارزی».

ولی از طرف دیگر بعضی دیگر از منابع داخلی موجودی صندوق را پنجاه تا هفتاد میلیارد دلار اعلام می‌کنند.

گویا قرار است هیاتی از ایران به نروژ برود برای آشنا شدن با چگونگی مدیریت منابع ارزی

نروژ بهترین صندوق حاکمیتی دنیا را دارد با حدود ۹۵۰ میلیارد دلار موجودی که عمدتا از محل صادرات نفت به دست آمده و سالانه شانزده درصد سود دارد.

برای کشور‌هایی چون ایران و ونزوئلا، که بخش بسیار بزرگی از منابع ارزی‌شان را بر باد داده‌اند، نروژ درس بزرگی است در زمینه چگونگی حفظ ثروت ملی و پاسداری از آن در خدمت نسل‌های امروز و فردای کشور.