ایران اعلام کرد که برای ترانزیت گاز ترکمنستان به ترکیه و انتقال بخشی از گاز صادراتی ایران توسط ترکیه به اتحادیه اروپا توافق حاصل شده است.
جواد اوجی روز شنبه، ۱۸ شهریورماه، در گفتگو با خبرگزاری مهر گفته است که در مذاکراتی که اخیرا با ترکیه انجام شده است، دو کشور به توافق جدیدی برای ترانزیت گاز طبیعی به اروپا دست یافته‌اند، بدین صورت که متناسب با گازی که ایران از خاک ترکیه (به اروپا) ترانزیت می‌کند، به همین میزان ایران گاز ترکمنستان را به ترکیه ترانزیت کند.
هنوز هیچ مقام رسمی ترکمنستان، ترکیه و اتحادیه اروپا توافق ادعایی ایران را تایید نکرده‌اند.
یک هقته قبل، ۱۱ شهریورماه نیز رستم قاسمی وزیر نفت ایران اعلام کرد که در دیدار با جودت ییلماز وزیر توسعه ترکیه که برای شرکت در شانزدهمین اجلاس کشورهای عضو جنبش عدم تعهد‌ها به تهران رفته بود مذاکراتی پیرامون افزایش صادرات گاز ایران به ترکیه و صدور گاز ایران از مسیر ترکیه به اروپا انجام شده و نتایج این گفتگو‌ها «مثبت» بوده است، موضوعی که نه رسانه‌های ترکیه اشاره‌ای به گفتگوهای گازی ایران داشتند و نه مقامات ترکیه اظهاراتی درباره این موضوع کردند.
ایران و ترکیه نوامبر سال ۲۰۰۸ تفاهمنامه‌ای برای صادرات گاز ایران از مسیر ترکیه به اتحادیه اروپا امضا کردند. بنا به گزارش رسانه‌های ایران در چهارچوب همین تفاهمنامه قرار شد پروژه خط لوله گاز طبیعی موسوم به «ایران- ترکیه- اروپا» توسط شرکت خصوصی تورنگ ترانزیت ترکیه به ارزش ۱۲ میلیارد دلار راه اندازی شود.
اواخر دسامبر سال ۲۰۱۰ نیز در جریان سفر رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، قراردادی میان شرکت نفتی «تی پی‌ای او» ترکیه با ایران برای ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق ایران به ترکیه و همچنین انتقال گاز ایران از طریق ترکیه به اروپا امضا شد، اما به گفته تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه، تعیین شرایط قرارداد و قیمت گاز به آینده موکول شد.
اما آنچه که در ماههای اخیر از زبان آقای ییلدیز درباره معاملات گازی با ایران در رسانه‌های ترکیه مطرح شده، نه افزایش حجم قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه یا ترانزیت گاز ایران توسط ترکیه به اتحادیه اروپا، بلکه درباره دو موضوع «شکایت ترکیه از ایران به دیوان دادرسی بین المللی بخاطر عدم توانایی ایران برای صادرات سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه بر اساس قرارداد ۱۹۹۶» و موضوع نارضایتی ترکیه از قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه بوده است.
بر اساس آمار «بی‌پی» ایران در سال ۲۰۱۱ تنها ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب به ترکیه صادر کرده است.
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا نیز در گفتگو با رادیو فردا می‌گوید که هیاتی از ایران طی یک و نیم سال گذشته چند دور مذاکرات با شرکتهای اسپانیا، قبرس، یونان و سوئیس، همچنین شعبه اروپایی شرکت «لوک اویل روسیه» پیرامون صادرات گاز انجام داده که همگی با شکست مواجه شده است و هم اکنون هیچ شرکت اروپایی قصد واردات گاز از ایران را ندارد. وی گفت که مذاکرات اخیر ترکیه، ایران و ترکمنستان حول جبران کسری صادرات گاز ایران به ترکیه از گاز ترکمنستان بوده، نه ترانزیت گاز ترکمنستان از مسیر ایران و ترکیه به اروپا.
قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه ۵۰۰ دلار برای هر هزار متر مکعب است. قیمت صادراتی گاز روسیه و جمهوری آذربایجان به ترکیه نیز به ترتیب ۴۰۰ و ۳۰۰ دلار برای هر هزار متر مکعب است.
مسیرهای انتقال گاز ایران به اروپا
هم اکنون کلا دو مسیر احتمالی صادرات گاز از ترکیه به اتحادیه اروپا، آنهم در قالب پروژه احتمالی که هنوز عملیات ساخت آن آغاز نشده است، وجود دارد. خط لوله «نابوکوی غربی» و «ترانس آدریاتیک» که یکی از این دو پروژه به خط لوله «ترانس آناتولی» که از مرز شرقی ترکیه با گرجستان تا مرز غربی ترکیه با بلغارستان کشیده خواهد شد، خواهد پیوست. ظرفیت اولیه پروژه «ترانس آناتولی» برای انتقال گاز آذربایجان به ترکیه و اتحادیه اروپا ۱۶ میلیارد متر مکعب است که تا سال ۲۰۱۸ راه اندازی خواهد شد که فقط تزریق گاز میدان شاه دنیز آذربایجان به این خط لوله در نظر گرفته شده است و تا سال ۲۰۲۶ نیز طی دو مرحله ظرفیت انتقال آن گسترش خواهد یافت و به ۳۱ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
سهامداران هر دو پروژه «ترانس آدریاتیک» و «نابوکوی غربی» به صراحت گفته‌اند که این پروژه‌ها به هیچ وجه حاضر به ترانزیت گاز ایران نیستند و این موضوع منتفی است.
به گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، ترکمنستان با ذخایر ۲۴ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد متر مکعبی (چهارمین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان) هم اکنون سالانه تا ۶۰ میلیارد متر مکعب گاز تولید می‌کند. به غیر از مصرف داخلی ۲۵ میلیارد متر مکعبی، این کشور سالانه ۱۰ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز به روسیه، ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون به ایران و حدود ۱۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب به چین گاز صادر می‌کند.
بر اساس این آمار کل صادرات گاز ایران در سال ۲۰۱۱ به کشورهای ترکیه و ارمنستان کمی بیش از ۹ میلیارد متر مکعب بوده است، به عبارتی تراز تجارت گازی ایران منفی بوده است.
ایران در سال گذشته در مجموع کمتر از ۱۵۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید کرده و بیشتر از ۱۵۳ میلیارد متر مکعب مصرف داخلی گاز طبیعی داشته است، موضوعی که ظاهرا دلیل اصلی عدم توانایی ایران برای عمل به تعهد فروش سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه شده است.
جواد اوجی روز شنبه، ۱۸ شهریورماه، در گفتگو با خبرگزاری مهر گفته است که در مذاکراتی که اخیرا با ترکیه انجام شده است، دو کشور به توافق جدیدی برای ترانزیت گاز طبیعی به اروپا دست یافته‌اند، بدین صورت که متناسب با گازی که ایران از خاک ترکیه (به اروپا) ترانزیت می‌کند، به همین میزان ایران گاز ترکمنستان را به ترکیه ترانزیت کند.
هنوز هیچ مقام رسمی ترکمنستان، ترکیه و اتحادیه اروپا توافق ادعایی ایران را تایید نکرده‌اند.
یک هقته قبل، ۱۱ شهریورماه نیز رستم قاسمی وزیر نفت ایران اعلام کرد که در دیدار با جودت ییلماز وزیر توسعه ترکیه که برای شرکت در شانزدهمین اجلاس کشورهای عضو جنبش عدم تعهد‌ها به تهران رفته بود مذاکراتی پیرامون افزایش صادرات گاز ایران به ترکیه و صدور گاز ایران از مسیر ترکیه به اروپا انجام شده و نتایج این گفتگو‌ها «مثبت» بوده است، موضوعی که نه رسانه‌های ترکیه اشاره‌ای به گفتگوهای گازی ایران داشتند و نه مقامات ترکیه اظهاراتی درباره این موضوع کردند.
ایران و ترکیه نوامبر سال ۲۰۰۸ تفاهمنامه‌ای برای صادرات گاز ایران از مسیر ترکیه به اتحادیه اروپا امضا کردند. بنا به گزارش رسانه‌های ایران در چهارچوب همین تفاهمنامه قرار شد پروژه خط لوله گاز طبیعی موسوم به «ایران- ترکیه- اروپا» توسط شرکت خصوصی تورنگ ترانزیت ترکیه به ارزش ۱۲ میلیارد دلار راه اندازی شود.
اواخر دسامبر سال ۲۰۱۰ نیز در جریان سفر رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه، قراردادی میان شرکت نفتی «تی پی‌ای او» ترکیه با ایران برای ترانزیت گاز ترکمنستان از طریق ایران به ترکیه و همچنین انتقال گاز ایران از طریق ترکیه به اروپا امضا شد، اما به گفته تانیر ییلدیز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه، تعیین شرایط قرارداد و قیمت گاز به آینده موکول شد.
اما آنچه که در ماههای اخیر از زبان آقای ییلدیز درباره معاملات گازی با ایران در رسانه‌های ترکیه مطرح شده، نه افزایش حجم قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه یا ترانزیت گاز ایران توسط ترکیه به اتحادیه اروپا، بلکه درباره دو موضوع «شکایت ترکیه از ایران به دیوان دادرسی بین المللی بخاطر عدم توانایی ایران برای صادرات سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه بر اساس قرارداد ۱۹۹۶» و موضوع نارضایتی ترکیه از قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه بوده است.
بر اساس آمار «بی‌پی» ایران در سال ۲۰۱۱ تنها ۸ میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب به ترکیه صادر کرده است.
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا نیز در گفتگو با رادیو فردا می‌گوید که هیاتی از ایران طی یک و نیم سال گذشته چند دور مذاکرات با شرکتهای اسپانیا، قبرس، یونان و سوئیس، همچنین شعبه اروپایی شرکت «لوک اویل روسیه» پیرامون صادرات گاز انجام داده که همگی با شکست مواجه شده است و هم اکنون هیچ شرکت اروپایی قصد واردات گاز از ایران را ندارد. وی گفت که مذاکرات اخیر ترکیه، ایران و ترکمنستان حول جبران کسری صادرات گاز ایران به ترکیه از گاز ترکمنستان بوده، نه ترانزیت گاز ترکمنستان از مسیر ایران و ترکیه به اروپا.
قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه ۵۰۰ دلار برای هر هزار متر مکعب است. قیمت صادراتی گاز روسیه و جمهوری آذربایجان به ترکیه نیز به ترتیب ۴۰۰ و ۳۰۰ دلار برای هر هزار متر مکعب است.
مسیرهای انتقال گاز ایران به اروپا
هم اکنون کلا دو مسیر احتمالی صادرات گاز از ترکیه به اتحادیه اروپا، آنهم در قالب پروژه احتمالی که هنوز عملیات ساخت آن آغاز نشده است، وجود دارد. خط لوله «نابوکوی غربی» و «ترانس آدریاتیک» که یکی از این دو پروژه به خط لوله «ترانس آناتولی» که از مرز شرقی ترکیه با گرجستان تا مرز غربی ترکیه با بلغارستان کشیده خواهد شد، خواهد پیوست. ظرفیت اولیه پروژه «ترانس آناتولی» برای انتقال گاز آذربایجان به ترکیه و اتحادیه اروپا ۱۶ میلیارد متر مکعب است که تا سال ۲۰۱۸ راه اندازی خواهد شد که فقط تزریق گاز میدان شاه دنیز آذربایجان به این خط لوله در نظر گرفته شده است و تا سال ۲۰۲۶ نیز طی دو مرحله ظرفیت انتقال آن گسترش خواهد یافت و به ۳۱ میلیارد متر مکعب خواهد رسید.
سهامداران هر دو پروژه «ترانس آدریاتیک» و «نابوکوی غربی» به صراحت گفته‌اند که این پروژه‌ها به هیچ وجه حاضر به ترانزیت گاز ایران نیستند و این موضوع منتفی است.
به گزارش شرکت بریتیش پترولیوم، ترکمنستان با ذخایر ۲۴ تریلیون و ۳۰۰ میلیارد متر مکعبی (چهارمین دارنده بزرگ ذخایر گازی جهان) هم اکنون سالانه تا ۶۰ میلیارد متر مکعب گاز تولید می‌کند. به غیر از مصرف داخلی ۲۵ میلیارد متر مکعبی، این کشور سالانه ۱۰ میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز به روسیه، ۱۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون به ایران و حدود ۱۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون متر مکعب به چین گاز صادر می‌کند.
بر اساس این آمار کل صادرات گاز ایران در سال ۲۰۱۱ به کشورهای ترکیه و ارمنستان کمی بیش از ۹ میلیارد متر مکعب بوده است، به عبارتی تراز تجارت گازی ایران منفی بوده است.
ایران در سال گذشته در مجموع کمتر از ۱۵۲ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی تولید کرده و بیشتر از ۱۵۳ میلیارد متر مکعب مصرف داخلی گاز طبیعی داشته است، موضوعی که ظاهرا دلیل اصلی عدم توانایی ایران برای عمل به تعهد فروش سالانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه شده است.