رادیو فردا - خبرگزاری مهر با تکیه بر تازه‌ترین آمار منتشر شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی، از تداوم سقوط بازرگانی خارجی ایران خبر می‌دهد. میرعلی حسینی از فریدون خاوند پرسیده است که آیا استفاده از کلمه «سقوط» منعکس‌کننده واقعیت بازرگانی خارجی ایران است؟
Your browser doesn’t support HTML5
بازرگانی خارجی ایران: بازتاب یک اقتصاد زمینگیر شده؛ گفت‌وگوی میرعلی حسینی با فریدون خاوند
فریدون خاوند: آمار گمرک، که به واردات و صادرات غیرنفتی ایران در ۹ ماه اول امسال می‌پردازد، بیانگر کل وضعیت اقتصادی ایران است که در حال حاضر دوره بسیار سختی را از سر می‌گذراند.
در این آمار می‌بینیم که واردات ۳۰ میلیارد دلاری کشور طی این مدت ۹ ماه، ۲۲ درصد کمتر بوده از مدت مشابه سال ۹۳، و صادرات طی همان مدت ۱۱ درصد پایین‌تر بوده از ۹ ماه اول سال گذشته و رسیده به ۳۲ میلیارد دلار.
کاهش بیست و دو درصدی حجم واردات، برای اقتصادی با ابعاد ایران، رقم بسیار مهمی است که از وجود یک رکود شدید در اقتصاد خبر می‌دهد، هم در عرصه سرمایه‌گذاری و هم در زمینه مصرف.
ایران بخش بسیار بزرگی از تجهیزات و کالا‌های مصرفی خودش را از خارج وارد می‌کند. سقوط بیست و دو در صدی واردات به این معنی نیست که تولیدات داخلی در این دو زمینه جای واردات را گرفته. دلیلش این هست که واحد‌های تولیدی پول ندارند برای سرمایه‌گذاری و وارد کردن تجهیزات و مواد اولیه از خارج. از طرف دیگر، مصرف هم پایین رفته به دلیل سقوط قدرت خرید مردم.
ولی در آمار گمرک می‌بینیم که صادرات غیر نفتی دو میلیارد دلار بیشتر از واردات است. آیا مثبت شدن تراز بازرگانی خارجی ایران را نمی‌توان یک رویداد مثبت برای اقتصاد ایران تلقی کرد؟
اگر به آمار صادرات غیرنفتی دقیق‌تر نگاه کنیم، می‌بینیم اقلام عمده آن گاز‌های نفتی است و هیدروکربور‌های گازی شکل و پروپان و قیر نفت که در غیرنفتی بودن آنها تردید زیادی وجود دارد، ولی گمرک جمهوری اسلامی عادت کرده است آنها را غیرنفتی جا بزند.
از طرف دیگر شصت و پنج در صد همین صادرات به اصطلاح غیرنفتی روانه تنها پنج کشور می‌شود که عبارت باشند از چین و عراق و امارات و هند و افغانستان. این درجه از تمرکز شکنندگی زیادی ایجاد می‌کند برای بازرگانی خارجی کشور.
و سخن آخر اینکه البته تعادل بین واردات و صادرات چیز خوبی است، ولی به شرط اینکه این تعادل از پویایی یک اقتصاد منشا بگیرد نه از زمینگیر شدن آن.
تعادل فعلی در بازرگانی خارجی ایران متاسفانه ناشی از رکود شدیدی است که دامنگیر آن شده و این کشور، چون امکاناتش کم شده، به ناچار وارداتش را کم کرده، از جمله واردات کالا‌های سرمایه‌ای و واسطه‌ای را.
البته در شرایط فعلی همه منتظرند که با پایان تحریم‌ها بازرگانی خارجی ایران جان بگیرد...
این انتظاری است موجه، البته به شرط اینکه جان گرفتن بازرگانی خارجی ایران با تنوع بازار‌های صادراتی کشور همراه باشد و عمدتا در خدمت نوسازی واحد‌های تولیدی و دستیابی آنها به کالا‌های سرمایه‌ای انجام بگیرد.