با وجود آنکه آمار حوادث ِ رانندگی و تصادفات ِ جاده ایدر ایران ، در سالهای اخیر کمی روبه کاهش گذارده اما در حال حاضر در میان ۱۹۰ کشور ِجهان، دومین کشور با بالاترین آمار مرگ و میر در جاده‌هاست.
گزارشی که خبرگزاری مهر آن را بازتاب داده است حاکی از آمار بالای تصادفات در ایران و پرمرگ و میر بودن آنهاست. آمار بالا به این معنا است که پژوهشکده بیمه مرکزی ایران اعلام کرده است که در میان ۱۹۰ کشور جهان پس از سیرالئون که بالاترین مقام را دارد، ایران در رتبه صد و هشتاد و نهم است.
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگوی الهه روانشاد با همایون ذرقانی درباره سوانح رانندگی در ایران
در گزارش آمده است که میزان تلفات آنچنان بالا است که با تلفات یک زلزله شدید و یا یک جنگ تمام عیار برابری می‌کند. بانک جهانی نیز در پژوهشی در ارتباط با میزان خسارات و بیمه‌ها، وضعیت حوادث در جاده‌های ایران را بحرانی خوانده است.
اما در سوانح رانندگی بر سر مصدومان سرپایی و همچنین مصدومان مادام‌العمر چه خواهد آمد، بیمه‌ها چه نقشی ایفا می‌کنند و خسارت‌ها چگونه جبران می‌شوند؟ بنا بر این گزارش سوانح رانندگی خسارات فراوان اقتصادی نیز برای کشور دارد. رادیو فردا در این باره دیدگاه همایون ذرقانی سردبیر مجله صنعت حمل و نقل در تهران را جویا شده است:
همایون ذرقانی: «پیش‌بینی سازمان ملل این است که تا سال ۲۰۲۰ آمار تلفات جاده‌ای در کشورهایی که در حال توسعه هستند بین ۶۵ تا ۸۰ درصد افزایش پیدا می‌کند. البته این آمار تا این سال برای کشورهای توسعه یافته و کشورهای صنعتی رو به کاهش خواهد بود. این پیش‌بینی است. در ایران وضعیت متفاوت است. ایران کشوری است که ترانزیتی و شبکه گسترده‌ای از جاده‌ها و راه‌های روستایی در آن هست و تصادفات جاده‌ای اینطور که آمار پژوهشکده به نقل اعلام کرده سالانه حدود ۱۹ هزار میلیارد تومان زیان می‌زند به اقتصاد ملی ایران و چیزی در حدود ۴ درصد از درآمد ناخالص ملی را این حجم از تصادفات می‌بلعد .
در سوانح رانندگی چه چیزهایی نقش دارند؟ عامل انسانی، جاده‌ها، وسایط نقلیه مستهلک و بازبینی نشده، ضعف بدنه در یک تصادف و شاید حتی عدم کنترل دقیق پلیس راهنمایی و رانندگی.
همایون ذرقانی سردبیر مجله صنعت حمل و نقل در تهران: «عمده‌ترین دلیل تصادفات در جاده‌های ایران سرعت بالا است. هر حادثه‌ای در یک زنجیره اتفاق می‌افتد. حلقه‌های زنجیره اگر به درستی شناسایی نشود آن حادثه تکرار می‌شود. اگر جاده‌ای در حال ترمیم است یا اگر علایم هشداردهنده به اندازه کافی در جاده نباشد و راننده آموزش لازم را ندیده باشد و سرعتش هم بالا باشد، این احتمال تصادف را خیلی بالا می‌برد. یکی دیگر از عوامل خودروها هستند. خیلی از خودروها از ایمنی کافی برخوردار نیستند و به دلیل نداشتن ایربگ یا نداشتن ترمز ای بی اس این اتفاق می‌افتد. خطا اجتناب ناپذیر است. اما فنآوریها به کمک آمده اند که این خطا را به حداقل ممکن برسانند. این فنآوریها در خودرو نمود ویژه‌ای پیدا کرده‌اند و همینطور در جاده‌ها که می‌تواند مجهز بشود به تکنولوژی‌های جدید که ما از آن با نام تکنولوژی‌های آی تی اس نام می‌بریم. سیستم‌های حمل و نقل هوشمند. این سیستم‌ها در دوربین‌های تخلف هستند. این دوربین‌ها می‌توانند تخلف راننده را در طول مسیر سرعت و رفتار ترافیکی‌اش را آنالیز کنند.»
در برخی از کشورهای غربی تعداد خودروها بیشتر از ایران است اما میزان تصادفات تا یک صدم میزان آن در ایران برآورده شده است. کم نیستند تصادفاتی که بر اثر تحت تاثیر بودن راننده یا سکته و دیگر مشکلات به وجود می‌آیند.
همایون ذرقانی: «۹۰ درصد از رانندگان همیشه خودشان را آدم‌های ماهری می‌دانند که قادرند در تمام شرایط خودرو را کنترل کنند. این باوری است که در تمام رانندگان هست. اما یک عامل بازدارنده هست که جلوی شما را می‌گیرد و آن خودرو خوب است. آسیب‌شناسی تاریخی ما داریم، از زمانی که خودرو وارد ایران شد فرهنگش نیامد. چقدر طول کشید تا جا باز کند. این قابل مدیریت است. بحثی داریم به نام آموزش ترافیک همگانی. یک بحثی است که استانداردهایی دارد. سازمان ملل تعریف کرده. الان هم بحث مدیریت تصادفات و ایمنی را بر عهده سازمان بهداشت جهانی گذاشته. سازمان بهداشت جهانی دستورالعمل خیلی مشخصی دارد. این آموزش رفتار ترافیکی است. اگر ما این را جا بیاندازیم می‌تواند در تصادفات کنترل شود. زمانی که تونل توحید افتتاح شد تصادفات وحشتناکی اتفاق می‌افتاد. به رفتارهای بد ترافیکی رانندگان برمی‌گشت. اما زمانی که اینجا دوربین گذاشتند و سرعت تعیین کردند تصادفات کاهش پیدا کرد. زمانی که پل صدر که پل دو طبقه است در تهران بار ترافیک را به دوش دارد از همان ابتدا دوربین‌های نسل سوم را گذاشتند. از همان ابتدا یک دانه تصادف اتفاق نیافتاد. یعنی هیچ ماشینی از پل به پایین پرت نشد. ما باید با آی تی اس یا حمل و نقل هوشمند رفتار رانندگان را کنترل کنیم. الان تکنولوژی‌هایی آمده که به نوعی خودرو با جاده ارتباط دارد. یعنی خودش می‌تواند خطای راننده را کم کند.»
بر اساس آمار پزشکی قانونی در هفت ماهه نخست سال ۹۲ بیش از ۱۱ هزار نفر در حوادث جاده‌ای جان باخته‌اند. دقیق‌تر آنکه هر روز حدود ۵۴ نفر. ۲۰۴ هزار و ۷۴۱ نفر نیز در همین مدت در تصادفات مجروح شده‌اند.