در حالیکه ایران و شش قدرت جهانی برای دیداری دوباره در ژنو توافق کردند و طرفین گفت‌وگوهای هفته گذشته در ژنو را مثبت ارزیابی کردند، اسرائیل همچنان بر لزوم ادامه فشار بر ایران تاکید دارد. موضعی که تحلیلگران می‌گویند به فاصله‌ای میان تل آویو و واشنگتن دامن زده است.
در همین حال گروهی از اسرائیل راهی واشینگتن شده‌اند تا در جریان نتایج گفت‌وگوهای محرمانه هفته گذشته بین ایران و گروه پنج به علاوه یک در ژنو قرار گیرد. آنطور که خبرگزاری‌ها نوشته‌اند وزیر امور استراتژیک اسرائیل یووال اشتاینیتز و گروهی از مقام‌های امنیتی، دفاعی و سیاست خارجی اسرائیل پس از توقفی در کانادا، برای برگزاری مذاکرات دو سالانه استراتژیک با مقام‌های آمریکایی به واشنگتن می‌روند.
مذاکراتی که قرار است طی آن توضیحاتی درباره نشست ۱+۵ با ایران در ژنو دریافت کنند. روزنامه هاآرتص نوشته است که پیش از این دیدار در واشینگتن یک مقام آمریکایی، و یک هیئت بریتانیایی که به اسرائیل رفته بود، در این باره توضیحاتی را به دولت اسرائیل داده است. دولتی که پرچمدار مخالفت با برنامه هسته‌ای ایران است و تمایلی به ادامه این برنامه ندارد.
Your browser doesn’t support HTML5
آیا اسرائیل می‌تواند مانع از توافق اوباما با ایران شود؟
اسکات لوکاس، استاد دانشگاه بیرمنگام در بریتانیا درباره موضع نخست وزیر اسرائیل در قبال گفت‌وگوهای هسته‌ای با ایران می‌گوید: «این تقریبا آشکار است که برای نخست وزیر اسرائیل، ایران یک تهدید واقعی است. هیچ توافق احتمالی‌ای با تهران نمی‌تواند او را راضی کند. تنها چیزی که او قبول می‌کند، تسلیم شدن تمام و کمال ایران است. در واقع آن چیزی که نتانیاهو می‌خواهد ببینید، تغییر رژیم در ایران است، که آن هم اتفاق نخواهد افتاد.»
اسرائیل در سال‌های گذشته همانند آمریکا، ایران را متهم کرده است که برنامه هسته‌ای‌اش ابعاد غیر صلح‌آمیز دارد، و ایران در صدد تولید سلاح اتمی است. برنامه احتمالی‌ای که اسرائیل می‌گوید موجودیتش را تهدید می‌کند.
این روز‌ها تحلیلگران متعددی می‌نویسند که تل آویو از دستیابی طرفین مناقشه به یک توافق احتمالی با تهران راضی نیست. یوسی مکلبرگ، استاد روابط بین الملل در دانشگاه ریجِنت بریتانیا که هم اکنون در اسرائیل به سر می‌برد، از نگرانی‌های دولت اسرائیل می‌گوید: «ترس اسرائیل از این است که ایران با آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی به توافقی دست یابد، و این توافقی نخواهد بود که اسرائیل بتواند به آن اعتماد کند و ایران را از دستیابی به سلاح اتمی بازدارد. از همین روست که اسرائیل به فشار ادامه می‌دهد.»
اما اینکه این رویکرد تا چه حد در دولت اسرائیل و مقام‌های این کشور فراگیر است، نیز این روز‌ها از سوی برخی تحلیلگران زیر سوال رفته است. یکی از نشانه‌های چنین تردیدی را می‌توان انتشار مقاله‌ای در روزنامه وال استریت جورنال توسط ژنرال آموس یادلین رئیس سابق امنیت دفاعی اسرائیل، دید که ازچهار شکل توافق احتمالی با ایران سخن گفته و برخی از این گزینه‌ها را برای همگان قابل هضم دانسته است؛ از جمله توافق با ایران برای دست کشیدن از برنامه هسته ای‌اش یا توافق با ایران در راستای ایجاد برخی محدودیت‌ها برای برنامه هسته‌ای‌اش.
اسکات لوکاس در بریتانیا درباره این موضوع می‌گوید: «آنچه که ما از پشت صحنه سیاست اسرائیل می‌شنویم این است که بخش بزرگی از سیاستمداران اسرائیلی و مقام‌های ارتش آن کشور، موافق رویکرد نتانیاهو در مواجهه با ایران نیستند. من تقریبا مطمئنم که او تابستان یا پاییز گذشته خواستار حمله به ایران بود، و تصمیمش به مخالفت جدی‌ای در میان مقام‌های آن کشور روبرو شد. حال سوال این است که چنین مخالفانی امروز در مقابل او آیا خواهند گفت که نه تنها ما مخالف حمله نظامی هستیم، بلکه فکر می‌کنیم توافق با ایران ممکن است؟ البته ما نمی‌دانیم که در افکار عمومی اسرائیل چنین رویکردی تا چه حد قوی است، جامعه‌ای که سال‌ها از تهدیدی به نام ایران شنیده است.»
یکی از تاثیراتی که مخالفت اسرائیل با دستیابی به توافق با ایران می‌تواند داشته باشد، ارتباط مقام‌های سیاسی این کشور، با تصمیمگیران آمریکایی خصوصا در کنگره آمریکاست.
در هفته‌های گذشته نیز نمونه‌هایی از چنین ارتباطی را می‌شد در نامه‌هایی که برخی اعضای کنگره آمریکا به باراک اوباما نوشتند دید.
اگرچه تحلیلگری چون اسکات لوکاس معتقد است، دولت اوباما در مراحل اولیه احتیاج به حمایت کامل کنگره ندارد و همچنین می‌تواند از طرقی این نارضایتی را کاهش دهد. اسکات لوکاس در این باره می‌گوید: «فکر می‌کنم تا زمانی که دولت اوباما دست پیش را در این مذاکرات داشته باشد و به گفت‌وگوهای فنی و دور بعدی مذاکرات در ژنو برود و نشان دهد که پیشرفتی در جریان است که برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند، می‌توانند به توافق دست یابند، چرا که احتیاجی به تصویب کنگره ندارد. زمانی به کنگره نیاز است که بخواهند تحریم‌ها را کم کنند. اما تا آن زمان آمریکا می‌تواند قدم‌های بزرگی چون تسهیل فروش نفت را بردارد یا اتحادیه اروپا تحریم‌هایی که سال گذشته اعمال شده را لغو کند. در نتیجه در حال حاضر احتیاج آنچنانی‌ای به مقابله با کنگره نیست، اما آنچه لازم است این است که اگر صداهایی از کنگره همانند اسرائیل با توافق مخالفت کنند، اوباما باید مقابل آن بایستد.»
البته روز دوشنبه وزیر خزانه‌داری آمریکا گفت که صحبت درباره کاستن از فشار‌ها و تحریم‌ها علیه ایران زود است. آنچه که تاکنون از مذاکرات ایران و گروه پنج به علاوه یک برداشت شده، این است که طرفین با رویکردی مثبت و در عین حال محتاطانه به مذاکرات ژنو نگاه می‌کنند، اگر چه هر دو سوی مذاکره بر دشواری راه هم تاکید دارند. راهی که ایران آن را مسیری یکساله تا دستیابی به توافقی با رویکرد برد-برد می‌بیند. توافقی که یوسی مکلبرگ در اسرائیل می‌گوید، تل آویو راهی جز پذیرش آن نخواهد داشت: «به نظرم توافق احتمالی هر شکلی که داشته باشد، اسرائیل نخواهد گفت که از آن راضی است. آنها ممکن است که توافق را کافی ندانند، اما در نهایت مجبور به قبول کردن آن خواهند شد. علاقه‌ای نخواهند داشت، اما می‌فهمند که این بهترین شکلی است که می‌توانست وضعیت پیش برود. مسیر دیگر آن خواهد بود که نتانیاهو در مجمع عمومی گفت که اگر دنیا اقدام نکند، اسرائیل به تنهایی اقدام خواهد کرد. به نظرم اگر توافقی باشد، برای اسرائیل خیلی سخت خواهد بود که در مقابل جامعه بین‌المللی بایستد.»
حال باید دید در اولین مرحله پس از دیدار تازه ایران و گروه پنج یک به علاوه کشورهای غربی چه توضیحاتی به اسرائیل درباره این مذاکرات خواهند داد. قرار است در روزهای پیش رو، وزیر خارجه آمریکا، جان کری طی دیداری در پایتخت ایتالیا توضیحاتی در این باره به نخست وزیر اسرائیل بدهد. مذاکرات هسته‌ای شش قدرت جهانی با ایران، در روزهای شانزدهم و هفدهم آبان ماه در ژنو ادامه می‌یابد.