این بار هم چون پنج دوره قبل، قرعه دبیری شورای نگهبان به نام آیت الله احمد جنتی خورد، روحانی ۹۰ سالهای که از سال ۱۳۵۹ و بدو تاسیس شورای نگهبان در آن عضو است و در ۲۴ سال گذشته دبیری آن را نیز برعهده دارد. با این که براساس قانون، اعضای شورای نگهبان هر شش سال یک بار انتخاب میشوند اما آیت الله جنتی توانسته جایگاه خود را در این مدت حفظ کند.
ریاست مجلس خبرگان رهبری، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی و امامت جمعه موقت تهران نیز از دیگر مشاغل این آیتالله ۹۰ ساله، به شمار میرود، مشاغلی که جز عضویت در مجلس خبرگان رهبری، باقی با حکم مستقیم آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، به وی محول شده است. با این همه دبیری شورای نگهبان را میتوان مهمترین سمت انتصابی آیتالله جنتی دانست.
Your browser doesn’t support HTML5
محمد جواد اکبرین، تحلیلگر سیاسی در فرانسه در مورد اهمیت نهاد شورای نگهبان و دبیری آیت الله جنتی میگوید: «در ادوار قدرت در ایران همواره رهبری، قدرتمندترین نهاد را تعیین کردهاست. به همین دلیل هرگاه در یک نهاد انتخابی، مردم کسی را انتخاب میکردند که با آرا و جهتگیریهای رهبری سازگار نبود، او مرکز قدرت را به نهاد نزدیکتر به خود منتقل میکرد. به این ترتیب گاهی قدرتمندترین نهاد قوه قضاییه بوده و گاهی شورای نگهبان. اهمیت انتخاب مجدد آقای جنتی این است که بار دیگر مثل دهههای گذشته پس از رهبری آیتالله خامنهای، بار دیگر کسی به دبیری شورای نگهبان انتخاب شد که میتواند به راحتی نهادهای انتخاباتی را مهارکند و اجازه ندهد انتخاب مردم به سویی پیش برود که با جهتگیریهای رهبری در تضاد باشد.»
سابقه عضویت احمد جنتی در شورای نگهبان اما به دوران رهبری آیت الله خمینی باز میگردد، بنیانگذار جمهوری اسلامی که برخلاف گرایش عمومی خود، فقهای شورای نگهبان را از میان روحانیون مشهور به جناح راست برمیگزید، جناحی که احمد جنتی نیز متعلق به آن بود. به گفته تحلیلگران، آن زمان روحانیون جناح راست به دقت نظر علمی در مسایل اسلامی شهرت داشتند به همین دلیل تطبیق قوانین کشوری با قوانین اسلامی را آیتالله خمینی به این گروه میسپرد.
رضا علیجانی، تحلیل گر سیاسی ساکن فرانسه اما می گوید پس از به قدرت رسیدن آیتالله خامنهای، نظارت استصوابی و فیلتر کردن و حذف رقبای سیاسی، به عنوان وظایف جدید به شورای نگهبان اضافه شده است: «آقای جنتی با استفاده از اعتباری که از زمان آیتالله خمینی و اعتبار حوزوی اش به عنوان مدیر مدرسه حقانی، مسئولیت دبیری شورای نگهبان را برعهده گرفت. به نظر میرسد که جنبه مذهبی و سیاسی، هر دو، در آیتالله جنتی جمع شده است. به علاوه روحیات و ویژگیهای شخصیای دارد؛ معمولا انعطافپذیر نیست و قاطع است و سماجتی هم در رای و نظرش وجود دارد که این مجموعه کاملا با وظیفه دبیری شورای نگهبان هماهنگ شدهاست.»
بازگشت کدخدایی به سخنگویی شورای نگهبان
پس از دبیر شورای نگهبان، چالشبرانگیزترین سمت در این شورا، برعهده سخنگوی شورای نگهبان است، وظیفهای که روز چهارشنبه، پس از وقفهای سه ساله، بار دیگر به عباسعلی کدخدایی، از حقوقدانان این شورا سپرده شد. سال ۱۳۹۲، عباسعلی کدخدایی، پس از ده سال سخنگویی شورای نگهبان، نتوانست آرای نمایندگان مجلس را به دست آورد و از ورود به شورای نگهبان باز ماند. اما این بار او نه تنها از سد مجلس دهم گذشت بلکه توانست بار دیگر سمت سخنگویی شورای نگهبان را به دست آورد. محمد جواد اکبرین در مورد حضور دوباره آقای کدخدایی در سمت سخنگوی شورای نگهبان میگوید: «مردم هم در انتخابات اخیر و هم در انتخابات پیشین، در برابر کوچک شدن دایره انتخابشان میان بد و بدتر همواره اعتراض داشتهاند. به نظر میرسد که این وضعیت به مجلس شورای اسلامی هم سرایت کرده و نمایندگان موظفند بین کسانی که به آنها به عنوان حقوقدانان شورای نگهبان معرفی شدهاند، مناسبترین فردی را که بتوانند بیشتر از بقیه تحمل کنند، انتخاب کنند. آقای کدخدایی با تمام اختلافی که میان دیدگاههای او و اصلاحطلبان وجود دارد، لااقل این وجه مشترک را با نمایندگان دارد که در سالهای پایانی دولت احمدینژاد، در حد ممکن در برابر دولت او ایستاد و اجازه نداد آنها آنچه را توقع داشتند برآورده کنند. آقای کدخدایی کسی بود که برای اولین بار در مجموعه شورای نگهبان جرات کرد و دولت احمدینژاد را بیکاران سیاسی خواند که در کارهایی که تخصص ندارند اظهارنظر میکنند. به نظر میرسد که به همین دلیل هم باقیماندههای مجلس اصولگرای پیشین با او تصفیه حساب کردند، جبهه پایداری او را تنبیه کرد و به او رای نداد.»
روز چهارشنبه هفتمین دوره از شورای نگهبان، با دبیری آیت الله جنتی و سخنگویی عباسعلی کدخدایی، برای یک دوره شش ساله، تا سال ۱۴۰۱ شمسی کار خود را آغاز کرد.