«بزرگنمایی» در صادرات غیرنفتی

رادیو فردا - حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز چهارشنبه گفت در سال ۱۳۹۳ ایران با صدور پنجاه میلیارد دلار کالای غیر نفتی به رکورد تازه‌ای در این زمینه دست یافته است. میرعلی حسینی از فریدون خاوند اقتصاددان پرسیده است که اگر صادرات غیرنفتی کشور واقعا به این سطح رسیده باشد، آیا می‌توانیم از آغاز فصلی تازه در بازرگانی ایران صحبت کنیم؟

فریدون خاوند در گفت‌وگو با میرعلی حسینی از صادرات غیرنفتی می‌گوید

فریدون خاوند: رقم صادرات غیر نفتی ایران، که از سوی آقای روحانی برای سال ۱۳۹۳ اعلام شده، محصول بزرگنمایی یا اشتباه آماری است که در دوران آقای احمدی‌نژاد مدام از سوی گمرک جمهوری اسلامی انجام می‌گرفت و صاحبنظران و دست‌اندرکاران هم بر نادرست بودن آن تاکید می‌کردند. امروز رئیس جمهوری اسلامی ایران‌‌ همان اشتباه را تکرار می‌کند.

در واقع در آمار گمرک جمهوری اسلامی، در کنار فرش و پسته و محصولات غذایی و وسایل خانگی، که کالاهای غیرنفتی واقعی هستند، دو دسته کالای دیگر جا زده می‌شود: یکی میعانات گازی و دوم فرآورده‌های پتروشیمی اغلب با فرآوری پایین که در غیرنفتی بودن آنها تردید زیادی وجود دارد.

گمرک جمهوری اسلامی می‌گوید در یازده ماه نخست سال ۹۳ ایران ۴۳ میلیارد دلار کالای غیر نفتی صادر کرده. وقتی به آمار گمرک دقیق‌تر نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در فهرست این به اصطلاح صادرات غیر نفتی، «پروپان مایع شده» به ارزش بیش از دو میلیارد دلار در راس قرار گرفته و بعد نوبت می‌رسد به «بوتان مایع شده» و بعد «متانول» و غیره. اینگونه کالا‌ها با چه تعریفی غیر نفتی به حساب آمده‌اند؟

اگر ارقام اعلام شده از سوی گمرک جمهوری اسلامی را نادرست می‌دانید، حجم صادرات غیر نفتی ایران را، به معنای واقعی کلمه، چقدر ارزیابی می‌کنید؟

برای داشتن ارزیابی درست درباره حجم واقعی صادرات غیر نفتی ایران، به مسئولان گمرک توصیه می‌شود به گزارشی مراجعه کنند که آذر ماه گذشته از سوی «مرکز پژوهش‌های مجلس» منتشر شده زیر عنوان: «تحلیل اجمالی آمار تجارت خارجی در شش ماهه نخست سال ۱۳۹۳».

در این گزارش می‌بینیم که از ۲۳ میلیارد دلار کالای به اصطلاح غیرنفتی، اگر حجم فرآورده‌های پتروشیمی و میعانات گازی را کم کنیم، حدود ده میلیارد دلار باقی می‌ماند که از صدور کالا‌های غیرنفتی واقعی به دست آمده است.

مرکز پژوهش‌ها در نتیجه‌گیری خودش از این آمار، میعانات گازی و فرآورده‌های پتروشیمی را مربوط به بخش نفت می‌داند. با این حساب می‌توان گفت که صادرات غیرنفتی واقعی ایران در سال ۱۳۹۳ حدود بیست میلیارد دلار است، نه پنجاه میلیارد دلاری که آقای روحانی اعلام کرده.

در رابطه با کشور‌های مشابه، صادرات واقعی غیر نفتی ایران در چه وضعیتی است؟

صادرات غیر نفتی واقعی ایران معادل یک‌یازدهم تایلند یا مالزی، یک‌هشتم ترکیه و یک‌ششم ویتنام است.