نزدیک به دو ماه ونیم است که از آغاز عملیات نظامی روسیه در سوریه می‌گذرد و طی این مدت استفاده از توان هوایی و موشک‌های کروز علیه مواضع گروه‌های مخالف اسد در مرکز توجه ارتش روسیه قرار داشته است. به گفته وزارت دفاع روسیه، هواپیماهای این کشور تنها در عرض یک هفته، از ۵ تا ۱۲ آذر، با ۴۳۱ سورتی پرواز ۱۴۵۸ بار مواضع «گروه‌های تروریست» را در استان‌های حلب، ادلب، لاذقیه، حما، حمص، رقه و دیرالزور بمباران کردند.
روسیه در اجرای عملیات هوایی‌اش در سوریه از پیشرفته‌ترین هواپیما‌ها و هلیکوپترهای خود بهره گرفته است، از جمله سوخوی ۳۰ (اسم ناتو فلانکر سی)، سوخوی ۳۴ (فول بک)، سوخوی ۳۵ (فلانکر ئی)، بمب‌افکن‌های استراتژیک توپولف ۱۶۰ (بلاک جک) و توپولف ۹۵ (خرس)، و هلیکوپترهای تهاجمی می-۲۵ و می۲۸.
شرکت در عملیات زمینی
مقام‌های روسی همواره اعلام کرده‌اند که نیروی‌های روسیه در سوریه فقط درعملیات هوایی شرکت دارند. اما رویدادهای اخیر در سوریه توام با شواهد و گزارش‌ها نشان می‌دهد که روسیه استراتژی خود را تغییر داده و جدا از پشتیبانی هوایی و کمک به نیروهای اسد در اجرای عملیات زمینی، پا را فرا‌تر گذاشته و مستقیماً در برخی عملیات زمینی شرکت می‌کند.
بی‌شک ورود روسیه به جنگ داخلی سوریه و پشتیبانی از نیروهای اسد باعث شده است که این نیرو‌ها در دو ماه و نیم گذشته با پس زدن برخی از گروه‌های مخالف، موقعیت خود را تقویت کنند. اما به گزارش «الحدث نیوز» لبنان، پایگاه خبری هوادار حزب‌الله، نیروهای اسد در اجرای برخی از عملیات، علاوه بر پشتیبانی هوایی نزدیک روسیه، از حمایت آتش توپخانه و خمپاره یگان‌های روسی نیز بهره می‌گیرند.
ویکتوریا نولند، معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور آسیا و اوراسیا، ۱۳ آبان خطاب به کمیته روابط خارجی کنگره گفت اکنون روسیه از واحد‌های زمینی و توپخانه خود در اطراف حما و حمص استفاده می‌کند و از این جهت آسیب‌پذیری نظامیانش در مقابل پاتک‌های گروه‌های مخالف افزایش یافته است. او در ادامه اظهار داشت اکنون شمار نظامیان روسیه در سوریه نزدیک به ۴۰۰۰ نفر است و اینکه مسکو برای اجرای عملیات هواسی‌اش در سوریه، روزانه بین ۲ تا ۴ میلیون دلار هزینه می‌کند.
متعاقب این اظهارات، خبرگزاری رویترز، چهارشنبه ۲۰ آبان، گزارش کرد که روسیه دستکم یک تیپ توپخانه بین شهر‌های حما و حمص مستقر کرده است. در همین روز تلویزیون دولتی روسیه یک کلیپ ویدیویی از حضور ولادیمیر پوتین را در یک جلسه توجیهی در وزارت دفاع روسیه به نمایش گذاشت که در آن گسترش عملیات نظامی یگان‌های روسیه در سوریه در یک نقشه علامت‌گذاری شده بود. این نقشه نشان می‌داد که «تیپ ۱۲۰ توپخانه» روسیه در شهر «صَدَد» در ۶۰ کیلومتری جنوب حمص (۱۰۱ کیلومتری شمال دمشق) استقرار دارد.
به رغم این، دیمیتری پسکف، سخنگوی کرملین، در ارتباط با این کلیپ ویدیویی گفت پیرو تاکید‌های پیشین ولادیمیر پوتین، یگان‌های زمینی روسیه در عملیات شرکت ندارند و روسیه فقط تیم‌های فنی در سوریه دارد که ماموریتشان حمایت از عملیات هوایی است.
تحویل سلاح‌های پیشرفته
سوریه قبل از ورود روسیه به جنگ داخلی، صد‌ها قبضه توپ روسی در اختیار داشت و در چند ماه گذشته سلاح‌های پیشرفته بیشتری را از روسیه دریافت کرده است از جمله توپ‌های «اِم اِس تی آ» (توپ کششی ۱۵۲ میلیمتری با حداکثر برد ۲۸.۹ کیلومتر)، راکت‌انداز «بی‌اِم ۲۷» (سیستم راکت‌انداز خود کششی، موسوم به اُراگان، با ۱۶ لوله پرتاب به قطر۲۲۰ میلیم‌تر و برد ۳۵ کیلومتر)، و راکت‌انداز «بی‌اِم ۳۰» (سیستم راکت انداز خود کششی سنگین با ۱۲ لوله پرتاب به قطر ۳۰۰ میلیم‌تر با برد ۹۰ کیلومتر).
تحویل توپ و راکت‌انداز‌های مدرن به سوریه و پشتیبانی زمینی از یگان‌های سوریه نشان از افزایش نقش افسران روسی در برنامه ریزی و اجرای عملیات و همچنین بازسازماندهی ارتش سوریه دارد. دکترین عملیاتی ارتش روسیه در مقایسه با ارتش‌های غربی تکیه بیشتری به استفاده از توپخانه دارد.
به باور شماری از کار‌شناسان روسی تکیه بیشتر به واحد‌های توپخانه نتایج مثبتی را در مبارزه علیه گروه‌های مخالف به‌بار آورده است. به تازگی، کنستانتین سیوکف، کار‌شناس امور نظامی، در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «استقرار بیش از ۳۰۰ قبضه توپ در امتداد یک خط به طول نیم مایل در نزدیکی حما با ایجاد یک موج آتش کمک بسیار زیادی به عملیات تهاجمی نیروی‌های سوری کرده است... این شیوه کار مصرف مهمات را به شدت بالا می‌برد اما برای از بین بردن موانع و خاکریز‌ها بسیار موثر است.»
همچنین ماه گذشته ژنرال علی ایوب، رئیس ستاد مشترک ارتش سوریه، طی یک برنامه کوتاه تلویزیونی از اجرای عملیات گسترده تهاجمی علیه گروه‌های مخالف خبر داد که با هماهنگی و همکاری نیروی هوایی روسیه و با شرکت «لشکر چهارم» صورت خواهد گرفت. این لشکر جدید که روسیه سازماندهی، آموزش و مسلح کردن آن را بر عهده دارد به سلاح‌های پیشرفته از جمله توپ‌های ۱۵۲ میلیمتری دیجیتال مجهز است. ارتش روسیه همچنین به هر گردان لشکر یاد شده دو پهپاد اختصاص داد که به طور مستقیم با ماهواره نظامی روسیه در ارتباطند. ماموریت این لشکر، آزادسازی کامل استان ادلب و پیشروی به سلسله کوه‌های مشرف به سواحل سوریه تا مرز‌های ترکیه تعیین شده است. حومه شمالی استان حلب نیز در حوزه عملیات لشکر چهارم قرار دارد.
سلاح دوزخی «بوراتینو»
یکی از مخرب‌ترین سلاح‌هایی که روسیه وارد میدان نبرد کرده و به تازگی نحوه استفاده از آن در استان لاذقیه با انتشار یک کلیپ ویدیویی به نمایش در آمد، «توس ۱ - آ» یا «بوراتینو» نام دارد.
این سلاح که یک سیستم راکت‌انداز چند گانه ((MLRS است و در واقع آخرین مدل شعله‌افکن سنگین ارتش روسیه به‌شمار می‌رود، به «جهنم روسی» شهرت دارد. هر یک از این سیستم راکت‌انداز که روی شاسی یک تانک «تی-۷۲» نصب شده، ۳۰ لوله برای پرتاب راکت‌های ۲۲۰ میلیمتری دارد، راکت‌هایی که حداکثر برد آنها ۶۰۰۰ متر است و پرتاب همه آنها ظرف ۱۵ ثانیه انجام می‌گیرد.
ویژگی این سیستم به گونه‌ای است که راکت‌ها پس از پرتاب و برخورد به هدف، با تولید دمایی معادل ۱۰۰۰ درجه سانتیگراد، تا شعاع چند صد متری محل اصابت را تحت تاثیر امواج ویران‌کننده حرارتی و تخریبی خود قرار می‌دهند. این راکت‌انداز یک سلاح «گرما فشاری» یا «ترموباریک» است که ناحیه پیرامون محل اصابت راکت‌ها را به طور کامل می‌سوزاند و حتی پناه‌گاه‌های زیر زمینی نیز در مقابل آن امنیت ندارند.
از این سلاح عموماً علیه نفرات پیاده در محل‌های بسته و محدود مانند مناطق شهری، در کوهستان‌ها علیه افراد پنهان شده در غار‌ها و پناه گاه‌ها ودر مناطق باز علیه سنگر‌ها و خاکریز‌ها استفاده می‌شود. اینگونه سلاح‌ها، جدا از ویژگی «گرما فشاری» آن، سلاح‌های دقیقی نیستند و می‌توانند خسارات جانی و مالی شدیدی از خود بجا گذارند، به ویژه در مناطق شهری.
نیروهای شوروی اولین نمونه این شعله‌افکن سنگین را در دره پنجشیر افغانستان در زمان اشغال این کشور به‌کار بردند. متعاقباً نظامیان روسی در دهه ۹۰ در جریان جنگ چچن، در نبرد‌های خیابانی در شهر گروزنی (پایتخت چچن) از این سلاح بهره گرفتند که این شهر را به ویرانه‌ای تبدیل کرد.
سوریه میدان آزمون ارتش روسیه
نبرد در سوریه میدان مناسبی را برای روسیه ایجاد کرده است تا دکترین عملیاتی، تکنولوژی نظامی، کارآیی پرسنل و اثر بخشی سلاح‌ها و هواپیماهای گوناگون به‌کارگرفته را بیازماید، میدانی که در سه دهه گذشته در مقیاس حاضر برای روسیه سابقه نداشته است. پرتاب موشک‌های کروز دریاپایه و هواپایه، مانند «کالیبر» و «رادوگا ک اِچ ۱۰۱»، استفاده از بمب‌افکن‌های سنگین و درس‌هایی که خواهد آموخت، آنهم در زمانی که مسکو در میانه اجرای برنامه روزآمدن کردن ارتش خود است، برای روسیه مهم خواهد بود و به احتمال قوی شکاف توانایی میان ارتش روسیه و ارتش آمریکا و همپیمانش را در ناتو کاهش خواهد داد.