انعقاد قرارداد جدید اس-۳۰۰ بین روسیه و ایران با مخالفت آمریکا و اعتراض اسرائیل روبرو شد اما گنگ و ضدونقیض بودن پیام‌های مقامات روس و ایرانی پیرامون این معامله بار دیگر دربارهٔ آن سئوال‌هایی برمی‌انگیزد.
وزیر دفاع ایران روز سه‌شنبه ابراز امیدواری کرد که اس-۳۰۰ تا دو ماه دیگر به دست ایران برسد. اما رئیس روس‌تک که دوشنبه برای نخستین بار از انعقاد قرارداد جدید با ایران خبر داد، اعلام کرد که این قرارداد از دو بخش تشکیل شده و پس از اجرای بخش اول ایران باید شکایت خود را از دادگاه بین‌المللی پس بگیرد تا بخش دوم قرارداد عملیاتی شود. در این میان، روس‌ابارون‌اکسپرت تنها نهاد دولتی در روسیه که می‌تواند امضاکنندهٔ قرارداد تسلیحاتی با کشورهای خارجی باشد، از هرگونه واکنش سرباز زد.
در حالی‌که هیچ یک از مقامات رسمی مشخص نکرده‌اند چه سامانه‌ای، در چه تاریخی و تحت چه شرایطی در اختیار ایران قرار خواهد گرفت، روزنامهٔ روسی کامرسانت از منابعی که هویت‌شان فاش نشده، جویای پاسخ این سوال‌ها شد. رادیو فردا از ایوان سافرونوف (Ivan Safronov) خبرنگار کامرسانت می‌پرسد آیا تحقیق‌اش موفقیت‌آمیز بوده و آیا مشخص شد چه سامانه‌ای به ایران تحویل داده می‌شود؟
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگوی آنا رایسکایا با الگ سافرونوف درباره سرنوشت قرارداد اس-۳۰۰
ایوان سافرونوف: در اصل گزینه‌ها بسیار محدود بود زیرا تولید سامانهٔ دفاع ضدموشکی اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو-۱ که موضوع قرارداد سال ۲۰۰۷ بود، در روسیه متوقف شده. شمار اندکی از این سامانه‌ها در زاغه‌های وزارت دفاع روسیه وجود دارد اما این سامانه‌ها برای فروش نیست ضمن این‌که خود ایران نیز علاقمند بود سامانه‌های پیشرفته‌تری بخرد.
زمستان گذشته روس‌ابارون‌اکسپرت به ایران پیشنهاد داد مشتری اس-۳۰۰ وی‌ام یا همان آنتی-۲۵۰۰ شود. در حال حاضر روسیه بسیار فعالانه این سامانه‌ها را صادر می‌کند. اما ایران مدتی فکر کرد و سرانجام این پیشنهاد را نپذیرفت. هرچند اس-۳۰۰ وی‌ام بسیار پیشرفته‌تر از اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو-۱ است اما قیمت آن نیز به مراتب بالاتر است و خرید چهار-پنج سامانه‌ای از این نوع تا ۲ میلیارد دلار هزینه دارد. این در حالی است که ایران می‌خواهد که هزینه‌ها در حد قرارداد پیشین باشد و طبق قرارداد جدید چهار سامانهٔ اس-۳۰۰ پی‌ام یو-۲ به مبلغ حدود ۱ میلیارد دلار از روسیه خریداری خواهد کرد.
این سامانه‌ها همان سامانه‌هایی است که روسیه قرار بود به سوریه تحویل دهد اما تحت فشار اسرائیل این معامله را برهم زد. اکنون مقرر شده که این سامانه‌های موشکی پس از تغییرات لازم برای تحویل به ایران آماده شود. ظاهراً به‌روز کردن این سامانه‌ها حدود ۱۸ ماه طول خواهد کشید پس اگر تاریخ امضای قرارداد را اوایل نوامبر حساب کنیم، مشخص است که ایران زودتر از نیمهٔ دوم سال ۲۰۱۷ اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو-۲ را دریافت نخواهد کرد.
یعنی نخواستند اس-۳۰۰ پی‌ام‌یو-۱ دست دوم را بفروشند اما پی‌ام‌یو-۲ یی که سفارش یکی دیگر بود اما از دریافتش محروم شد را به ایران تحویل می‌دهند؟
هر سیستم پیشرفته‌ای از جمله سامانه‌های دفاع ضدموشکی اس-۳۰۰ با در نظر گرفتن تقاضاهای مشتریان خاص‌شان ساخته می‌شود. طبعاً این سامانه‌ها نیز با رعایت نظرات ایران مجهز خواهد شد. البته برای این کار زمان نیاز است و مطمئناً شرکت آلمازآنتی تولیدکنندهٔ سامانه‌های پدافند هوایی در روسیه این توانایی را دارد که بدون مشکل این سامانه‌ها را با خواسته‌های ایران تطابق دهد.
آیا برای این روند هجده ماه زیاد نیست؟
هر سامانه پس از تکمیل‌اش باید چند بار در رزمایش شرکت کند وگرنه کارخانه کیفیت آن را تضمین نخواهد کرد. حساب کنید اگر هر سیستم قاعدتاً بین ۶ تا ۸ موشک داشته باشد، تکمیل و آزمایش آنها کار یکی‌دو روز نیست. ۱۸ ماه مدت‌زمان کاملاً سنجیده و واقع‌بینانه‌ای است، به‌ویژه اگر فشار کار در آلمازآنتی که به‌غیر از اجرای قراردادهای بین‌المللی‌اش، برنامهٔ فشردهٔ تجهیز نیروهای مسلح روسیه را نیز دارد در نظر بگیریم، مشخص است که زودتر از این مدت قرارداد با ایران اجرا نخواهد شد.
تابستان گذشته مقامات روس و ایرانی بارها از قریب‌الوقوع بودن امضای قرارداد جدید اس-۳۰۰ خبر می‌دادند و هیات بلندپایهٔ ایرانی نیز به روسیه سفر کرد اما این قرارداد امضا نشد. روزنامهٔ شما آن زمان گزارش داد که اختلاف بر سر نوع سامانه‌ها و شرایط پس گرفتن شکایت ایران از دادگاه مانع انعقاد قرارداد شد. اما این بار قرارداد بدون هیچ سروصدایی امضا شد. آیا شما دربارهٔ شرایط امضای آن اطلاعی دارید؟
هفتهٔ گذشته رئیس روس‌ابارون‌اکسپرت گفته بود که قرارداد با ایران در مرحلهٔ نهایی است پس می‌توان استنباط کرد که این قرارداد در همین چند روز گذشته امضا شده. خبر داریم که در این روزها هیاتی از ایران از آلمازآنتی دیدار کرد و بعید نیست سامانه‌هایی که قرار است برای ایران تهیه شود را بررسی کرده باشد. اما نمی‌دانیم آیا مقامی بلندپایه که می‌تواند قراردادی بدین مهمی را امضا کند در بین آنها بود یا نه. بیش از این اطلاعی ندارم.
در آخر می‌خواهم شما توضیح دهید ماجرای بخش اول قرارداد جدید که رئیس روس‌تک به آن اشاره کرد، چیست؟
بخش اول یعنی پیش‌پرداخت چندصد میلیون دلاری که مرحلهٔ عملیاتی را به جریان می‌اندازد. هر موقع ایران این مبلغ را واریز کند، آلمازآنتی تجهیز سامانه‌ها را آغاز خواهد کرد. در این مرحله روسیه انتظار دارد ایران شکایت خود را از دادگاه بین‌المللی پس بگیرد. البته طی این مدت کار متوقف نخواهد شد مگر این‌که شرایط اضطراری بار دیگر از این روند ممانعت کند.