سنت دعوت از رهبران کشورهای خارجی برای سخنرانی در مجالس قانونگذاری آمریکا به سال ۱۸۴۲ باز می‌گردد اما کمتر دعوتی به اندازه دعوت اخیر از بنیامین نتانیاهو خبرساز شده است. این سومین بار است که نخست‌وزیر اسرائیل در مجالس قانونگذاری آمریکا سخنرانی می کند. او دومین رهبر جهان است که چنین رکوردی را در اختیار دارد اما این سخنرانی نیست که مسئله‌ساز شده است. مخالفت دولت آمریکا، که هم‌اکنون در حال مذاکره با ایران بر سر برنامه اتمی‌اش است، این سخنرانی را بیش از پیش مهم کرده است. بنیامین نتانیاهو گفته که می‌خواهد درباره خطر توافق با ایران، با قانونگذاران آمریکایی سخن بگوید.
درباره این سخنرانی ، رادیوفردا با یوسی مکلبرگ، رئیس گروه روابط بین‌الملل در دانشگاه ریجِنت در لندن گفت‌وگو کرده است.
Your browser doesn’t support HTML5
گفت‌وگوی هانا کاویانی با یوسی مکلبرگ درباره سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا
پیش از آنکه سخنرانی نخست وزیر اسرائیل در واشنگتن انجام شود، حرف و حدیث‌های بسیاری درباره آن مطرح شده است. ارزیابی شما از قبول این دعوت توسط بنیامین نتانیاهو چیست؟
یوسی مکلبرگ: راستش من در خاطر ندارم که یک سخنرانی پیش از آنکه انجام شود، اینچنین سروصدا کند و این میزان تحلیل و اظهارنظر درباره آن مطرح شود. به نظرم دلیل این مسئله این است که یک موضوع بسیار مهم بین‌المللی در مرکز این سخنرانی است و آن برنامه هسته‌ای ایران و احتمال نظامی شدن آن است. این سخنرانی همچنین روابط آمریکا و اسرائیل را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و در نهایت هم به سیاست داخلی آمریکا به آن مربوط می‌شود. در نتیجه ترکیب این موضوع‌ها موجب جذابیت این سخنرانی شده که ببینیم، آقای نتانیاهو دقیقا چه موضوعی را می‌خواهد مطرح کند. به نظر می‌آید او می‌خواهد درباره جزییات توافقی صحبت کند که هنوز کسی آن را ندیده، و او می‌گوید که هیچ توافقی خوب نیست، چرا که معتقد است جامعه بین‌المللی نمی‌تواند به ایران اعتماد کند که به تعهداتش پایبند باشد.
توجیه آمریکا درباره این موضوع این است که ایران در دوران توافق اولیه ژنو، نشان داده که به تعهداتش پایبند است. اما موضوع اینجاست که آمریکا روز دوشنبه به نخست‌وزیر اسرائیل هشدار داده که درباره جزییات توافق، سخن نگوید. به نظرتان تا چه حد آقای نتانیاهو وارد جزییات این موضوع خواهد شد؟
من هم به همین فکر می‌کنم که واقعا تا چه حد وارد جزییاتی خواهد شد که از آن اطلاع دارد. اما موضوع اینجاست که هر چه بیشتر او به جزییات بپردازد، یعنی بیشتر می‌خواهد یک توافق را هدف قرار دهد. هدف این است که با این کار، کنگره آمریکا تحریم‌های بیشتری را علیه ایران تصویب کند، و شاید این روند به یک عملیات نظامی علیه ایران منجر شود. این یک امکان است. اما این را باید در نظر داشت که توافق اولیه ژنو، بندهای متعددی داشت که اسرائیل باید از آن حمایت می کرد، به این معنی که ایران سلاح اتمی تولید نخواهد کرد و غنی‌سازی اورانیوم در سطحی که می‌تواند برای تولید سلاح استفاده شود را انجام ندهد. و تا اینجای کار بازرسان می‌گویند که ایران به آنچه که یک سال پیش بر سر آن توافق کرده، متعهد است. ایران می‌خواهد که به توافق دست یابد تا از آن نفع ببرد. می‌خواهد بار دیگر عضوی از جامعه بین‌المللی باشد. نه اینکه بخواهد از برنامه هسته‌ای‌اش دست بکشد، اما احتیاج دارد که تحریم‌های بین‌المللی رفع شوند.
در خود ایران هم می‌بینیم که این روند اختلافاتی را ایجاد کرده و همه نظام سیاسی از این روند گفت‌وگو حمایت نمی‌کنند. اما به نظر می‌آید که تغییری رخ داده است. دخالت اسرائیل که می‌تواند به این تعبیر شود که ۱+۵ به نمایندگی از اسرائیل مذاکره می‌کند، چیزی نیست که ۱+۵ هم‌اکنون به آن احتیاج داشته باشد. این نه تنها به خود اسرائیل ضربه می‌زند بلکه منافع جامعه بین‌الملل را هم تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
از منافع اسرائیل گفتید. در یکی از مطالبی که درباره این سخنرانی منتشر شده، آسوشیتدپرس نوشته است که از زمان جنگ جهانی دوم، چنین سخنرانی‌هایی از سوی رهبران کشورها در کنگره آمریکا، بیشتر فرصتی به آنها می‌دهد که با مردم خود سخن بگویند. به نظرتان مردم اسرائیل که در آستانه برگزاری یک انتخابات هستند، چگونه به این سخنرانی واکنش نشان خواهند داد؟
باید گفت شکی نیست که اقدام نتانیاهو یک عدم توازن دیپلماتیک ایجاد کرده است. دو هفته پیش از انتخابات او آمریکا را به داخل صحنه سیاسی داخل اسرائیل می‌کشاند. به نظرم کنگره آمریکا که در این زمینه بسیار بد عمل کرده، در یک روند دموکراتیک در اسرائیل دخالت کرده و چنین فرصتی را برای یک کاندیدا در انتخابات درست کرده است. نتانیاهو می‌خواهد مردم اسرائیل ببینند که اگرچه اشتباهاتی داشته و اتهامات فساد متوجه او شده و کارنامه درخشانی ندارد، اما رهبری است که از منافع مردم اسرائیل در عرصه جهانی دفاع می‌کند. در همین حال مقام‌های ارشد امنیتی اسرائیل گفته‌اند که این سخنرانی به اسرائیل و روابطش با آمریکا ضربه خواهد زد. و اگر مردم اسرائیل این را اقدامی فرصت‌طلبانه در آستانه انتخابات ببینند می‌تواند به ضرر نتانیاهو تمام شود.
اما اگر این سخنرانی به آقای نتانیاهو کمک کند، که بار دیگر نخست‌وزیر اسرائیل شود، او باید حدود دو سال دیگر، با دولت باراک اوباما کار کند. به نظرتان این روابط چه شکلی خواهد گرفت؟
روابط اوباما و نتانیاهو از یک رابطه ایده‌آل بسیار فاصله دارد. شکافی جدی بین این دو وجود دارد. اوباما گفته است که اگر نتانیاهو باز انتخاب شود با او کار خواهد کرد. اما به نظرم یک دشمنی شخصی بین این دو وجود دارد. حتی از نحوه حرکاتشان نیز می‌توان این نکته منفی را فهمید. این تنها بر سر موضوع ایران هم نیست. اوباما، نتانیاهو را مهمترین مانع بر سر صلح با فلسطینی‌ها و شکست مذاکرات می‌بیند. من فکر می‌کنم باید منتظر اقدام دولت آمریکا در پاسخ به این اقدام نتانیاهو برای سخنرانی بود، و حتی اتفاقات درباره مذاکرات صلح. برخی اوقات در دیپلماسی روابط دو جانبه می‌تواند تاثیر گذار باشد و در این مورد خاص به نظرم چنان شکافی وجود دارد، که برای مدتی بر روابط آمریکا و اسرائیل تاثیرگذار خواهد بود.