لایحه بودجه ۲۸۳ هزار میلیارد تومانی کل کشور، که روز سه شنبه از سوی محمود احمدی‌نژاد، رییس‌جمهوری ایران، به دستگاه مقننه تقدیم شد، در شکل کنونی خود، بودجه‌ای انقباضی به نظر می‌رسد و این تصور را به وجود می‌آورد که دولت نهم، با توجه به بحران اقتصادی جهان و تاثیر آن بر درآمد های نفتی ایران ضرورت پذیرش ریاضت را برای مقابله با سختی‌های سال آینده پذیرفته است.
بیشتر بخوانید:
با این حال نگاهی عمیق‌تر به هزینه‌ها و درآمدهای پیش‌بینی شده در این لایحه نشان می‌دهد که مهم‌ترین ویژگی بودجه پیشنهادی دولت، غیر واقعی بودن آن است. از هزینه‌های جاری آغاز می‌کنیم که در لایحه دولت، ۴۹ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
در بودجه سال ۱۳۸۷، هزینه جاری مصوب مجلس ۴۶هزار میلیارد تومان بود که عملا به ۵۵ هزار میلیارد تومان رسید. اگر نرخ تورم سالانه ایران را، که بر پایه آمار رسمی حدود ۲۵ در صد است، در نظر بگیریم، حجم هزینه جاری دولت برای سال آینده، در صورت ثابت ماندن نسبت به امسال، باید به ۶۸ هزار میلیارد تومان برسد (۵۵ هزار میلیارد تومان به علاوه تورم بیست و پنج در صدی).
به بیان دیگر دولت احمدی نژاد، در لایحه بودجه ۱۳۸۸، سطح هزینه‌های جاری را نسبت به سال ۱۳۸۷ عملا نوزده هزار میلیارد تومان کاهش داده، بی آنکه توضیح دهد با چه معجزه‌ای به این هدف دست خواهد یافت.
برداشت دوباره از حساب ذخیره ارزی
اما در بخش درآمدها، لایحه دولت هزینه ارزی بودجه ۱۳۸۸ را ۳۷ میلیارد دلار محاسبه می‌کند که ۱۴ میلیارد دلار آن از موجودی حساب ذخیره ارزی برداشت خواهد شد و ۲۳ میلیارد دلار آن، بر پایه نفت بشکه ای ۳۷.۵ دلار، از محل صدور نفت به دست خواهد آمد.
نکته قابل توجه، سرنوشت حساب ذخیره ارزی است که حتی ته مانده آن، در پایان چهارمین سال زمامداری محمود احمدی نژاد، از دستبرد دولت برای پر کردن کسری بودجه در امان نخواهد ماند.
و اما دستیابی به ۲۳ میلیارد دلار در آمد از محل صادرات نفت، در وضعیت کنونی، امکان پذیر به نظر می‌رسد. با این حال سقوط باز هم بیشتر بهای نفت را، با توجه به احتمال شدت گرفتن بحران اقتصادی جهان، نمی توان نادیده گرفت. بسیاری از منابع معتبر، از وزارت انرژی آمریکا گرفته تا سازمان بین‌المللی انرژی و حتی «اوپک»، کاهش تقاضای نفت را در سال جاری میلادی حتمی می‌دانند.
در این صورت اگر سناریو های بدبینانه تحقق یابد و بهای نفت به زیر بشکه ای ۳۰دلار سقوط کند، بخش مهمی از در آمدهای مورد انتظار دولت، بر باد خواهد رفت.
در بخش در آمدها، رقمی که در لایحه بودجه دولت کاملا غیر واقعی به نظر می‌رسد، مربوط به مالیات‌ها است که قرار است حجم آنها سال آینده خورشیدی، نسبت به سال جاری، پنجاه و چهار درصد افزایش یابد.
این خوش‌باوری یکی از مهم‌ترین ضعف‌های لایحه بودجه ۱۳۸۸ کل کشور به شمار می‌رود، به ویژه از آن رو که در ایران، همانند بسیاری دیگر از کشورهای نفت زده، بخش مهمی از در آمدهای مالیاتی دولت نیز به نفت بستگی دارد و در صورت کاهش در آمد نفت، مالیات نیز کاهش می‌یابد.
کسری بودجه بیش از رقم اعلامی
محمود احمدی نژاد کسری بودجه سال آینده را پنج هزار و پانصد میلیارد تومان پیش بینی می‌کند، اما کسری واقعی در خوشبینانه‌ترین ارزیابی‌ها بین بیست تا سی هزار میلیارد تومان نوسان خواهد کرد.
باید دید مجلس به ارقام غیر واقعی لایحه بودجه ۱۳۸۸ چه واکنشی نشان خواهد داد، هر چند تصمیم مجلس و دستکاری‌های احتمالی آن در این لایحه، برای دولت احمدی‌نژاد چندان مهم نخواهد بود.
انتخابات آینده ریاست جمهوری به زودی برگزار خواهد شد. اگر محمود احمدی نژاد بار دیگر بر کرسی ریاست ریاست دستگاه اجرایی تکیه زند، بودجه را آنگونه که خود می خواهد باز نویسی خواهد کرد.
و اگر در رویارویی با رقیب احتمالی از صحنه خارج شود، بودجه‌ای را با ارقام غیر واقعی برای جانشین خود به ارث خواهد گذاشت.