طی دو دیدار بسیار با اهمیت از جمهوری چک و کشور مسلمان ترکیه، باراک اوباما، رئوس برنامه بلند پروازانه سیاست خارجی خود را اعلام داشت. حرکت اوباما در عرصه سیاست خارجی، در شرایطی آغاز شد، که ظاهراً اولویت سایر کشورهای بزرگ جهان دست یافتن به را‌ه‌حل مشترک برای عبور از بحران شکننده‌ای است که اقتصاد آزاد را در برگرفته است.
حضور فعال رییس‌جمهوری آمریکا در کنفرانس گروه ۲۰ در لندن، دست یافتن به توافق‌های کلی با سایر رهبران کشورهای معتبر جهان، در جهت اصلاح ساختار نظام اقتصاد آزاد را امکان‌پذیر ساخت.
یکی از نتایج برگزاری کنفرانس ناتو، در استراسبورگ و بادن بادن، بازنگری مسئولیت‌های دفاعی آمریکا در قبال جامعه گسترش یافته اروپا بود. با استفاده از همین فرصت، اوباما دیدگاه‌های دولت خود پیرامون نحوه اجرای تعهدهای مربوط به حفظ صلح جهانی و مقابله افراطگرایان اسلامی و تروریسم بین‌الملل در جنوب غرب آسیا را نیز مطرح سازد.
در جمهوری چک و طی دیدار از ترکیه، رییس جمهوری جدید آمریکا که هنوز یکصد روز اولیه بدست گرفتن قدرت را پشت سر نگذاشته، به دو محور فوق‌العاده با اهمیت در روابط خارجی کشورش پرداخت:
۱- کاهش سلاح‌های هسته‌ای با هدف رسیدن به خلع سلاح اتمی در جهان
۲-بهبود روابط آمریکا با کشورهای مسلمان
دست یافتن به هر یک از دو هدف تعیین شده آمریکا در عرصه سیاست خارجی، اگر نه دشوارتر از توفیق در جهت پشت سر گذاشتن بحران اقتصادی جاری در جهان، که با خوشبینانه‌ترین گمانه‌ها، به همان اندازه از سختی‌های خاص خود بر خوردار است.
اوباما در پراگ گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان را «میراث خطرناک دوران جنگ سرد» خواند و اعلام داشت که آمریکا «دارای مسئولیت اخلاقی برای رهبری (تلاش‌ها) در جهت دست یافتن به خلع سلاح اتمی است».
در جهت حرکت بسوی خلع سلاح اتمی – که در هر حال تا آینده‌ای قابل ملاحظه در حد یک هدف آرمانی همچنان دست نیافتنی باقی خواهد ماند – به نظر می‌رسد که اولویت سیاست خارجی دولت آمریکا، پیشگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و ممانعت از پیوستن کشورهای تازه، به جرگه دارندگان کنونی سلاح اتمی است.
باراک اوباما در پراگ تأکید کرد که باید «با برخورداری از یک تلاش جهانی، مواد اتمی، زیر نظارت و کنترل دقیق قرار بگیرند». به نظر می‌رسد که اظهارات اوباما در این زمینه متوجه کره شمالی و ایران بوده است.
اوباما خطاب به ایران تأکید کرد: «آمریکا به ایران اختیار انتخاب روشنی می‌دهد که یا با ترک برنامه توسعه موشک (بالستیکی) و برنامه اتمی خود، به جامعه جهانی ملحق شود یا با انزوای بیشتر و آغاز رقابت هسته‌ای در خاورمیانه مواجه گردد».
در کنار آمریکا و در اجرای این مرحله از طرح مقابله با سلاح‌های هسته‌ای، به نظر می‌رسد سایر کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌ای، بتوانند با پیوستن به معاهده جامع منع آزمایش‌های اتمی، نقش مؤثری ایفا کنند.
در مورد تا دیه سهم آمریکا، اوباما در پراگ اعلام داشت: «ایالات متحده فوراً و با شدت بدنبال تایید منع آزمایش هرگونه سلاح‌های هسته‌ای تازه خواهد بود.»
تاکنون بیش از ۱۴۰ کشور جهان این معاهده را (سی-تی-بی-تی) امضاء کرده‌اند ولی از مجموع ۴۴ کشور جهان که دارای تکنولوژی اتمی می‌باشند، تنها سه کشور کره شمالی، هند و پاکستان از امضای آن خودداری کرده‌اند و کشورهای ایران، اسرائیل، چین، مصر و آمریکا علی‌رغم امضای این معاهده آن را به صورت یک مصوبه قانونی درنیاورده‌اند.
در سال ۱۹۹۹ بیل کلینتون رییس جمهور وقت آمریکا لایحه پیوستن به معاهده مزبور را به سنا برد ولی با مخالفت سنا روبرو شد. این بار انتظار می‌رود که در اقدامی مشابه، اوباما در این زمینه از حمایت سنا برخوردار گردد.
در مرحله بعد، آمریکا تلاش خواهد کرد در جهت کاهش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای با روسیه به توافق برسد. بنا بر اظهارات اوباما در پراگ، در فاصله یک سال آینده، آمریکا میزبان اجلاس سران برای دست یافتن به چنین توافقی خواهد شد.
در اجرای این مرحله از طرح تازه سیاست خارجی آمریکا، بمنظور دست یافتن به جهان غیر اتمی، از کشورهای کوچک‌تر اتمی دعوت خواهد شد که ابتدا در جهت کاهش و بعد از بین بردن زرادخانه‌های خود همکاری کنند.
با توجه به وجود آمادگی نسبی بیشتر در اروپا برای پیوستن به هر نوع معاهده جهانی خلع سلاح اتمی، شاید اقدام بریتانیا و فرانسه در جهت ترک تدریجی سلاح‌های اتمی، مقدم بر سایر کشورهای اتمی صورت گیرد. بریتانیا هم اکنون دارای ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای است.
همزمان، اسرائیل نیز برای اعلام موجودیت رسمی به عنوان دارنده سلاح هسته‌ای و سپس دست کشیدن تدریجی از زرادخانه اتمی خود زیر فشار قرار خواهد گرفت.
طبیعی است که پیش از دست یافتن به این نتیجه و قانع ساختن اسرائیل به دست کشیدن از سلاح‌های هسته‌ای، می‌باید راه‌هایی نیل همزیستی پایدارتر میان اعراب و اسرائیل به نتایج روشنی رسیده و مقابله دولت‌های تند رو مانند ایران، و گروه‌های تندرو مانند حماس، با جریان صلح خاورمیانه، تغییر یافته باشد.
شرط دیگر حصول پیشرفت در این زمینه، اطمینان خاطر کامل کشورهای منطقه از عدم امکان دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای است.
گفته‌های اوباما در پراگ همچنین نشان داد که آمریکا با وجود تأکید بر ضرورت حرکت بسمت خلع سلاح اتمی، داوطلبانه و یک جانبه از هیچیک از طرح‌ها و ظرفیت‌های دفاعی خود دست نخواهد کشید.
اوباما بر خلاف پاره‌ای از پیش‌بینی‌ها، در پراگ اعلام داشت: «پیگیری استقرار سیستم دفاع موشکی اروپا تا زمانی که تهدید یک ایران اتمی بر جا است ادامه خواهد یافت.»
به موجب این طرح، سیستم رادار هشدار دهنده ضد موشکی در جمهوری چک و سیستم دفاع موشکی در لهستان مستقر خواهد شد.
اظهارات اوباما در پراگ بر خلاف پاره‌ای از نظریه‌های متمایل به راست سیاسی که او را به جوانی و آرمانگرایی متهم می‌کنند، نشان از مصلحت‌اندیشی وعمل‌گرایی کامل داشت.
اوباما در بخش پایانی سخنان خود با استفاده از عنوان معروف کتاب الکساندر دوما (سه تفنگدار) و تکرار «یکی برای همه – همه برای یکی» تأکید کرد:«تا زمانی که این سلاح‌ها باقی است ایالات متحده زرادخانه‌ای امن، مطمئن و مؤثر را برای باز داشتن دشمن و ضمانت دفاع از هم پیمانان خود حفظ خواهد کرد.»
حضور فعال رییس‌جمهوری آمریکا در کنفرانس گروه ۲۰ در لندن، دست یافتن به توافق‌های کلی با سایر رهبران کشورهای معتبر جهان، در جهت اصلاح ساختار نظام اقتصاد آزاد را امکان‌پذیر ساخت.
یکی از نتایج برگزاری کنفرانس ناتو، در استراسبورگ و بادن بادن، بازنگری مسئولیت‌های دفاعی آمریکا در قبال جامعه گسترش یافته اروپا بود. با استفاده از همین فرصت، اوباما دیدگاه‌های دولت خود پیرامون نحوه اجرای تعهدهای مربوط به حفظ صلح جهانی و مقابله افراطگرایان اسلامی و تروریسم بین‌الملل در جنوب غرب آسیا را نیز مطرح سازد.
در جمهوری چک و طی دیدار از ترکیه، رییس جمهوری جدید آمریکا که هنوز یکصد روز اولیه بدست گرفتن قدرت را پشت سر نگذاشته، به دو محور فوق‌العاده با اهمیت در روابط خارجی کشورش پرداخت:
۱- کاهش سلاح‌های هسته‌ای با هدف رسیدن به خلع سلاح اتمی در جهان
۲-بهبود روابط آمریکا با کشورهای مسلمان
دست یافتن به هر یک از دو هدف تعیین شده آمریکا در عرصه سیاست خارجی، اگر نه دشوارتر از توفیق در جهت پشت سر گذاشتن بحران اقتصادی جاری در جهان، که با خوشبینانه‌ترین گمانه‌ها، به همان اندازه از سختی‌های خاص خود بر خوردار است.
اوباما در پراگ گسترش سلاح‌های هسته‌ای در جهان را «میراث خطرناک دوران جنگ سرد» خواند و اعلام داشت که آمریکا «دارای مسئولیت اخلاقی برای رهبری (تلاش‌ها) در جهت دست یافتن به خلع سلاح اتمی است».
در جهت حرکت بسوی خلع سلاح اتمی – که در هر حال تا آینده‌ای قابل ملاحظه در حد یک هدف آرمانی همچنان دست نیافتنی باقی خواهد ماند – به نظر می‌رسد که اولویت سیاست خارجی دولت آمریکا، پیشگیری از اشاعه سلاح‌های هسته‌ای و ممانعت از پیوستن کشورهای تازه، به جرگه دارندگان کنونی سلاح اتمی است.
باراک اوباما در پراگ تأکید کرد که باید «با برخورداری از یک تلاش جهانی، مواد اتمی، زیر نظارت و کنترل دقیق قرار بگیرند». به نظر می‌رسد که اظهارات اوباما در این زمینه متوجه کره شمالی و ایران بوده است.
اوباما خطاب به ایران تأکید کرد: «آمریکا به ایران اختیار انتخاب روشنی می‌دهد که یا با ترک برنامه توسعه موشک (بالستیکی) و برنامه اتمی خود، به جامعه جهانی ملحق شود یا با انزوای بیشتر و آغاز رقابت هسته‌ای در خاورمیانه مواجه گردد».
در کنار آمریکا و در اجرای این مرحله از طرح مقابله با سلاح‌های هسته‌ای، به نظر می‌رسد سایر کشورهای دارنده سلاح‌های هسته‌ای، بتوانند با پیوستن به معاهده جامع منع آزمایش‌های اتمی، نقش مؤثری ایفا کنند.
در مورد تا دیه سهم آمریکا، اوباما در پراگ اعلام داشت: «ایالات متحده فوراً و با شدت بدنبال تایید منع آزمایش هرگونه سلاح‌های هسته‌ای تازه خواهد بود.»
تاکنون بیش از ۱۴۰ کشور جهان این معاهده را (سی-تی-بی-تی) امضاء کرده‌اند ولی از مجموع ۴۴ کشور جهان که دارای تکنولوژی اتمی می‌باشند، تنها سه کشور کره شمالی، هند و پاکستان از امضای آن خودداری کرده‌اند و کشورهای ایران، اسرائیل، چین، مصر و آمریکا علی‌رغم امضای این معاهده آن را به صورت یک مصوبه قانونی درنیاورده‌اند.
در سال ۱۹۹۹ بیل کلینتون رییس جمهور وقت آمریکا لایحه پیوستن به معاهده مزبور را به سنا برد ولی با مخالفت سنا روبرو شد. این بار انتظار می‌رود که در اقدامی مشابه، اوباما در این زمینه از حمایت سنا برخوردار گردد.
در مرحله بعد، آمریکا تلاش خواهد کرد در جهت کاهش تعداد کلاهک‌های هسته‌ای با روسیه به توافق برسد. بنا بر اظهارات اوباما در پراگ، در فاصله یک سال آینده، آمریکا میزبان اجلاس سران برای دست یافتن به چنین توافقی خواهد شد.
در اجرای این مرحله از طرح تازه سیاست خارجی آمریکا، بمنظور دست یافتن به جهان غیر اتمی، از کشورهای کوچک‌تر اتمی دعوت خواهد شد که ابتدا در جهت کاهش و بعد از بین بردن زرادخانه‌های خود همکاری کنند.
با توجه به وجود آمادگی نسبی بیشتر در اروپا برای پیوستن به هر نوع معاهده جهانی خلع سلاح اتمی، شاید اقدام بریتانیا و فرانسه در جهت ترک تدریجی سلاح‌های اتمی، مقدم بر سایر کشورهای اتمی صورت گیرد. بریتانیا هم اکنون دارای ۱۶۰ کلاهک هسته‌ای است.
همزمان، اسرائیل نیز برای اعلام موجودیت رسمی به عنوان دارنده سلاح هسته‌ای و سپس دست کشیدن تدریجی از زرادخانه اتمی خود زیر فشار قرار خواهد گرفت.
طبیعی است که پیش از دست یافتن به این نتیجه و قانع ساختن اسرائیل به دست کشیدن از سلاح‌های هسته‌ای، می‌باید راه‌هایی نیل همزیستی پایدارتر میان اعراب و اسرائیل به نتایج روشنی رسیده و مقابله دولت‌های تند رو مانند ایران، و گروه‌های تندرو مانند حماس، با جریان صلح خاورمیانه، تغییر یافته باشد.
شرط دیگر حصول پیشرفت در این زمینه، اطمینان خاطر کامل کشورهای منطقه از عدم امکان دستیابی ایران به سلاح‌های هسته‌ای است.
گفته‌های اوباما در پراگ همچنین نشان داد که آمریکا با وجود تأکید بر ضرورت حرکت بسمت خلع سلاح اتمی، داوطلبانه و یک جانبه از هیچیک از طرح‌ها و ظرفیت‌های دفاعی خود دست نخواهد کشید.
اوباما بر خلاف پاره‌ای از پیش‌بینی‌ها، در پراگ اعلام داشت: «پیگیری استقرار سیستم دفاع موشکی اروپا تا زمانی که تهدید یک ایران اتمی بر جا است ادامه خواهد یافت.»
به موجب این طرح، سیستم رادار هشدار دهنده ضد موشکی در جمهوری چک و سیستم دفاع موشکی در لهستان مستقر خواهد شد.
اظهارات اوباما در پراگ بر خلاف پاره‌ای از نظریه‌های متمایل به راست سیاسی که او را به جوانی و آرمانگرایی متهم می‌کنند، نشان از مصلحت‌اندیشی وعمل‌گرایی کامل داشت.
اوباما در بخش پایانی سخنان خود با استفاده از عنوان معروف کتاب الکساندر دوما (سه تفنگدار) و تکرار «یکی برای همه – همه برای یکی» تأکید کرد:«تا زمانی که این سلاح‌ها باقی است ایالات متحده زرادخانه‌ای امن، مطمئن و مؤثر را برای باز داشتن دشمن و ضمانت دفاع از هم پیمانان خود حفظ خواهد کرد.»