انتشار خبر احتمال خرید بخش مهمی از سهام شرکت مخابرات از سوی سپاه پاسداران، از خبرهای مهم اقتصادی هفته بود.
علیرضا احمدی، تحلیلگر مسائل بورس در تهران درباره جزئیات این خبر به رادیو فردا می‌گوید: «قرار است که در ۱۸ شهریورماه ۱۳۸۸، بخش مهم از این سهام در بورس تهران به فروش برسد. این تصمیم از سال پیش در سازمان خصوصی سازی مطرح بوده و به تصویب رسیده. این بزرگترین معامله در بورس تهران در ۴۰ سال گذشته خواهد بود.»
علیرضا احمدی: بله ۵۰ درصد به علاوه یک سهم یعنی بلوک مدیریتی به نحوی که خریدار جدید با ۵۰+۱ بتواند اختیارات تام در فراگرد مدیریت شرکت مخابرات ایران و ۳۲ شرکت زیرمجموعه آن ایفا کند. با توجه به اینکه هنوز معامله‌ای صورت نگرفته و بهای سهام آن در فرایند رقابت بین خریداران تعیین می‌شود، قیمت مشخص نیست. اما می‌شود براساس گمانه‌زنی‌ها ارزش این معامله را بالای هفت میلیارد دلار تخمین زد.
هرچند ارزش دارایی‌های شرکت مخابرات بیش از ۱۵ میلیارد دلار است. با توجه به اینکه بهای سهام شرکت مخابرات هم اکنون در تابلوی بورس ۲۰۰ تومان است، بالای هر سهم ۵۰۰ تومان خواهد بود. سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، ساتا، و شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی از خریداران بالقوه احتمالی سهام مخابراتند اما در عین حال از دیگر خریداران احتمالی نیز نام برده می‌شود از آن میان شرکت مخابرات اندونزی است.
من هم شنیده‌ام و احتمال به تعویق افتادن این معامله بسیار زیاد است. به دلایل مختلف و از منظر اقتصادی، سیاسی و امنیتی می‌تواند در ارتباط با این معامله استراتژیک و تأثیرگذار مطرح باشد. به نظر من عدم واگذاری عجولانه در این شرایط می‌تواند کار درستی تلقی شود.
****
اما چرا سپاه پاسداران مایل به خرید سهام شرکت مخابرات است؟ این پرسش را با علی دینی ترکمانی، کارشناس اقتصادی و استاد مدعو در کالیفرنیا در میان گذاشتیم. وی می‌گوید هم اهداف اقتصادی و هم اهداف امنیتی پشت این تصمیم می‌تواند باشد.
علی دینی ترکمانی: سپاه بطورکلی این تمایل را دارد که در روند خصوصی سازی حضور داشته باشد اما در ارتباط با مخابرات می شود حدس زد که بحثهای امنیتی مرتبط با مسائل ارتباطی در پس ذهن وجود داشته باشد.
این سؤال مهمی است و نقد بسیار جدی که بر فرآیند خصوصی‌سازی ایران وارد است، این است که از اوایل دهه ۱۳۷۰ در جریان بحثهای خصوصی‌سازی بنگاه‌های خصوصی‌شده یکجا در اختیار نهادهای شبه عمومی مثل شبکه بانکی یا نهادهایی مثل سپاه پاسداران قرار گرفته است.
معنای خصوصی‌سازی در اینجا اساساً نقض می شود. زیرا هدف خصوصی‌سازی این است که هم تنوعی در مالکیت به وجود بیاید و هم از تمرکز مالکیت در بخش‌های دولتی یا شبه‌دولتی جلوگیری شود. نقد دیگر بر روند خصوصی‌سازی در ایران اینست که کارآیی را افزایش نداده است و عملکردهای اقتصادی بنگاه‌ها را تغییر نداده است.
بدیهی است هرچه درصد سهام مالکیت بالاتر باشد، طبعاً میزان کنترل آن هم بیشتر می‌شود. در مواردی هم که سهام بخش‌های دولتی نزدیک به ۲۰ درصد بوده، دولت کنترل بنگاه‌های اقتصادی را در دست داشته است.
*****
ارتباط فرانسوی: «کارفور» و باز شدن اولین شعبه «هایپر استار» در تهران
از دیگر خبرهای اقتصادی هفته بازشدن یک شعبه از فروشگاه‌های خارجی در تهران بود. فروشگاه زنجیره‌ای «هایپراستار» هفته پیش در غرب تهران افتتاح شد و قرار بود در آغاز به عنوان فروشگاه‌های زنجیره‌ای معروف کارفور فرانسوی نامیده شود اما این شرکت فرانسوی با استفاده از نام خود موافقت نکرد.
از فریدون خاوند استاد دانشگاه و تحلیلگر اقتصادی در پاریس می‌پرسیم آیا سهم‌دار بودن شرکت کارفور در این فروشگاه قطعی است؟
فریدون خاوند: بله. این شرکت کارفور در این پروژه شریک است، البته شریک اماراتی دارد. کارفور با کمک شرکت اماراتی‌اش، مجید الفوت، این شرکت را در ایران تأسیس کرده است. ۲۵ درصد سهام متعلق به گروه فرانسوی کارفور است و ۷۵ درصد آن متعلق به شرکت اماراتی است. در فاز اول در این فروشگاهی که در غرب تهران گشایش یافت حدود ۶۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است که قرار است به ۳۰۰ میلیون دلار برسد.
اگر این نام به ایران می‌آمد برای ایران مهم بود. چون شرکت کارفور در ۳۵ کشور دنیا حدود ۱۵۵۰۰ فروشگاه زنجیره‌ای دارد. حدود ۵۰۰ هزار نفر حقوق‌بگیر دارد. کارفور در میان کلان فروشگاه‌های اروپا مقام اول را دارد و در دنیا پس از والمارت مقام دوم را دارد. شرکت کارفور ترجیح داد با نام هایپر استار فعالیت کند.
در ماه می امسال هم در لاهور پاکستان فروشگاهی با نام هایپر استار با سرمایه کارفور و شرکت اماراتی آغاز به کار کرد. علت اینکه شرکت کارفور حاضر نشد با نام خودش در ایران سرمایه‌گذاری کند، به گزارش روزنامه‌های ایران و از قول مدیرعامل شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپراستار در ایران، دشواری‌های سیاسی در روابط بین دو کشور ایران و فرانسه.
روابط ایران و فرانسه پس از تصدی ریاست جمهوری فرانسه به وسیله نیکولا سرکوزی و در پی مخالفت شدید وی با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، به شدت رو به وخامت گذاشت. در عین حال این شرکت با سابقه طولانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا اندازه‌ای به پایین آمدن قیمت‌ها و متحول شدن نظام توزیعی و بازرگانی در ایران و مدرن‌سازی آن کمک خواهد کرد.
آقای خاوند همچنین معتقد است که حضور این گونه شرکت‌ها در نهایت می‌تواند به پایین آمدن نرخ تورم کمک کند.
- رادیو فردا: آقای احمدی، آیا مبلغ این معامله روشن است؟
علیرضا احمدی: بله ۵۰ درصد به علاوه یک سهم یعنی بلوک مدیریتی به نحوی که خریدار جدید با ۵۰+۱ بتواند اختیارات تام در فراگرد مدیریت شرکت مخابرات ایران و ۳۲ شرکت زیرمجموعه آن ایفا کند. با توجه به اینکه هنوز معامله‌ای صورت نگرفته و بهای سهام آن در فرایند رقابت بین خریداران تعیین می‌شود، قیمت مشخص نیست. اما می‌شود براساس گمانه‌زنی‌ها ارزش این معامله را بالای هفت میلیارد دلار تخمین زد.
هرچند ارزش دارایی‌های شرکت مخابرات بیش از ۱۵ میلیارد دلار است. با توجه به اینکه بهای سهام شرکت مخابرات هم اکنون در تابلوی بورس ۲۰۰ تومان است، بالای هر سهم ۵۰۰ تومان خواهد بود. سازمان تأمین اجتماعی نیروهای مسلح، ساتا، و شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی از خریداران بالقوه احتمالی سهام مخابراتند اما در عین حال از دیگر خریداران احتمالی نیز نام برده می‌شود از آن میان شرکت مخابرات اندونزی است.
- خبری بود که ممکن است ارائه این سهام در بورس عقب بیافتد، تاچه حد این خبر درست است؟
من هم شنیده‌ام و احتمال به تعویق افتادن این معامله بسیار زیاد است. به دلایل مختلف و از منظر اقتصادی، سیاسی و امنیتی می‌تواند در ارتباط با این معامله استراتژیک و تأثیرگذار مطرح باشد. به نظر من عدم واگذاری عجولانه در این شرایط می‌تواند کار درستی تلقی شود.
****
اما چرا سپاه پاسداران مایل به خرید سهام شرکت مخابرات است؟ این پرسش را با علی دینی ترکمانی، کارشناس اقتصادی و استاد مدعو در کالیفرنیا در میان گذاشتیم. وی می‌گوید هم اهداف اقتصادی و هم اهداف امنیتی پشت این تصمیم می‌تواند باشد.
علی دینی ترکمانی: سپاه بطورکلی این تمایل را دارد که در روند خصوصی سازی حضور داشته باشد اما در ارتباط با مخابرات می شود حدس زد که بحثهای امنیتی مرتبط با مسائل ارتباطی در پس ذهن وجود داشته باشد.
- اما عرضه سهام مخابرات در چارچوب سیاست خصوصی‌سازی مطرح می‌شود، درحالی که سپاه یک نهاد دولتی است.
این سؤال مهمی است و نقد بسیار جدی که بر فرآیند خصوصی‌سازی ایران وارد است، این است که از اوایل دهه ۱۳۷۰ در جریان بحثهای خصوصی‌سازی بنگاه‌های خصوصی‌شده یکجا در اختیار نهادهای شبه عمومی مثل شبکه بانکی یا نهادهایی مثل سپاه پاسداران قرار گرفته است.
معنای خصوصی‌سازی در اینجا اساساً نقض می شود. زیرا هدف خصوصی‌سازی این است که هم تنوعی در مالکیت به وجود بیاید و هم از تمرکز مالکیت در بخش‌های دولتی یا شبه‌دولتی جلوگیری شود. نقد دیگر بر روند خصوصی‌سازی در ایران اینست که کارآیی را افزایش نداده است و عملکردهای اقتصادی بنگاه‌ها را تغییر نداده است.
- چرا سهام این شرکت‌ها توسط سپاه به مبالغ کلانی خریداری می‌شود، چون سپاه می‌تواند به راحتی ۳۰ درصد سهام را بخرد ولی به جای آن ۵۱ درصد سهام را می‌خرد؟ آیا دلیل آن کنترل کامل بر این شرکت‌هاست یا دلیل دیگری دارد؟
بدیهی است هرچه درصد سهام مالکیت بالاتر باشد، طبعاً میزان کنترل آن هم بیشتر می‌شود. در مواردی هم که سهام بخش‌های دولتی نزدیک به ۲۰ درصد بوده، دولت کنترل بنگاه‌های اقتصادی را در دست داشته است.
*****
ارتباط فرانسوی: «کارفور» و باز شدن اولین شعبه «هایپر استار» در تهران
از دیگر خبرهای اقتصادی هفته بازشدن یک شعبه از فروشگاه‌های خارجی در تهران بود. فروشگاه زنجیره‌ای «هایپراستار» هفته پیش در غرب تهران افتتاح شد و قرار بود در آغاز به عنوان فروشگاه‌های زنجیره‌ای معروف کارفور فرانسوی نامیده شود اما این شرکت فرانسوی با استفاده از نام خود موافقت نکرد.
از فریدون خاوند استاد دانشگاه و تحلیلگر اقتصادی در پاریس می‌پرسیم آیا سهم‌دار بودن شرکت کارفور در این فروشگاه قطعی است؟
فریدون خاوند: بله. این شرکت کارفور در این پروژه شریک است، البته شریک اماراتی دارد. کارفور با کمک شرکت اماراتی‌اش، مجید الفوت، این شرکت را در ایران تأسیس کرده است. ۲۵ درصد سهام متعلق به گروه فرانسوی کارفور است و ۷۵ درصد آن متعلق به شرکت اماراتی است. در فاز اول در این فروشگاهی که در غرب تهران گشایش یافت حدود ۶۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است که قرار است به ۳۰۰ میلیون دلار برسد.
- آیا روشن است که چرا شرکت کرفور راضی به استفاده از نامش در تهران نشد؟
اگر این نام به ایران می‌آمد برای ایران مهم بود. چون شرکت کارفور در ۳۵ کشور دنیا حدود ۱۵۵۰۰ فروشگاه زنجیره‌ای دارد. حدود ۵۰۰ هزار نفر حقوق‌بگیر دارد. کارفور در میان کلان فروشگاه‌های اروپا مقام اول را دارد و در دنیا پس از والمارت مقام دوم را دارد. شرکت کارفور ترجیح داد با نام هایپر استار فعالیت کند.
در ماه می امسال هم در لاهور پاکستان فروشگاهی با نام هایپر استار با سرمایه کارفور و شرکت اماراتی آغاز به کار کرد. علت اینکه شرکت کارفور حاضر نشد با نام خودش در ایران سرمایه‌گذاری کند، به گزارش روزنامه‌های ایران و از قول مدیرعامل شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای هایپراستار در ایران، دشواری‌های سیاسی در روابط بین دو کشور ایران و فرانسه.
روابط ایران و فرانسه پس از تصدی ریاست جمهوری فرانسه به وسیله نیکولا سرکوزی و در پی مخالفت شدید وی با برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی، به شدت رو به وخامت گذاشت. در عین حال این شرکت با سابقه طولانی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای تا اندازه‌ای به پایین آمدن قیمت‌ها و متحول شدن نظام توزیعی و بازرگانی در ایران و مدرن‌سازی آن کمک خواهد کرد.
آقای خاوند همچنین معتقد است که حضور این گونه شرکت‌ها در نهایت می‌تواند به پایین آمدن نرخ تورم کمک کند.