تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب

نبیل العربی، دبیرکل اتحادیه عرب، در کنار حمد بن جاسم وزیر خارجه قطر

وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب در نشست فوق‌العاده شنبه خود مشارکت هیأت نمایندگی سوریه را تمام جلسات این اتحادیه و تمام سازمان‌های مربوط به آن را از روز ۱۶ نوامبر جاری تعلیق کرد.

این تصمیم در پی ادامه اعتراض‌ها در سوریه و ادامه سرکوب آن از سوی نیروهای امنیتی و نظامی این کشور گرفته شده است.

حمد بن جاسم آل ثانی نخست وزیر و وزیر امور خارجه قطر شنبه در کنفرانسی خبری در مقر اتحادیه عرب در قاهره پایتخت مصر، بیانیه مصوبه‌های اتحادیه عرب را قرائت کرد. در بند اول این بیانیه آمده است: «نشست وزیران امور خارجه اتحادیه عرب تصمیم گرفت ۱- مشارکت هیات نمایندگی جمهوری عربی سوریه در جلسات اتحادیه عرب و تمام سازمان‌های وابسته به آن از روز ۱۶/۱۱/۲۰۱۱ تا زمانی که به همه تعهدات خود در اجرای طرح اتحادیه عرب که در تاریخ ۲/۱۱/۲۰۱۱ تصویب شد عمل کند.»

اتحادیه عرب طرحی برای پایان دادن به بحران سوریه ارائه داده بود که دولت سوریه چهارشنبه ۲ نوامبر (۱۱ آبان) با اجرای آن موافقت کرد. برپایه این طرح دولت سوریه متعهد شده بود به حضور تمام نیروهای مسلح دولتی در همه شهر‌ها و روستا‌ها پایان دهد، تمام دستگیر شدگان حوادث اخیر را آزاد کند و به ناظران اتحادیه عرب و نمایندگان رسانه‌ها، اجازه رفت و آمد آزادانه در سوریه بدهد.

همچنین مقرر شد که دو هفته پس از اجرای این طرح اتحادیه عرب میانجی گفت‌و‌گو میان حکومت و طیف‌های مختلف اپوزیسیون سوریه شود.

از دیگر بندهای مصوبه شنبه اتحادیه عرب، یافتن راهکارهایی برای حمایت از غیرنظامیان در سوریه است. دربیانیه‌ای که وزیر امور خارجه قطر خواند آمده است: که اتحادیه عرب ملزم به «حمایت از غیر نظامیان سوریه از راه تماس دبیرکل اتحادیه عرب با نهاد‌ها و سازمانی‌های ذی ربط عربی است. در صورت متوقف نشدن اعمال خشونت آمیز و کشتار، دبیرکل اتحادیه عرب با سازمان‌های مرتبط با حقوق بشر از جمله سازمان ملل تماس خواهد گرفت و با مشورت با طرف‌های اپوزیسیون، راهکارهایی برای متوقف کردن این خونریزی پیش بینی خواهد شد که در جلسه اتحادیه عرب در تاریخ ۱۶/۱۱/۲۰۱۱ به تصویب خواهد شد.»

به گفته معترضان سوری و همچنین سازمان‌های حقوق بشری، از زمان تصویب طرح اتحادیه عرب تاکنون بیش از ۲۰۰ تن از غیرنظامیان در سوریه به دست نیروهای امنیتی و ارتش کشته شدند. هفته گذشته دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد شمار کشته شدگان در این کشور از زمان آغاز نا‌آرامی‌ها را بیش از ۳۵۰۰ نفر اعلام کرد.

تماس دبیرکل اتحادیه عرب با سازمان‌های بین‌المللی از جمله اتحادیه عرب می‌تواند راه را برای مداخله بین‌المللی در سوریه باز کند. تاکنون کشورهای عربی اعلام کرده‌اند که تلاش‌هایشان در راستای ممانعت از بین‌المللی کردن بحران سوریه و جلوگیری از تکرار سناریوی لیبی در این کشور صورت می‌گیرد.

نشست وزیران امور خارجه اتحادیه عرب در ادامه بیانیه خود از ارتش سوریه خواست خود را از «خشونت‌ها و کشتار» در این کشور کنار بکشد و اعلام کرد که تحریم‌های سیاسی و اقتصادی علیه حکومت سوریه اعمال خواهند شد.

در ماه‌های اخیر ارتش سوریه اقدام به عملیات نظامی در مناطق مختلف این کشور کرد. مقام‌های سوری می‌گویند که در حال مبارزه با گروه‌های مسلح تروریست هستند. معترضان اما این روایت را رد کرده و می‌گویند بهانه‌ای است برای سرکوب اعتراض‌های مسالمت آمیز.

در ماه‌های اخیر روند جداشدن افسران از ارتش سوریه شدت گرفته است. جدا شدگان گروهی با نام «ارتش آزاد سوریه» تشکیل داده‌اند و وظیفه خود را حمایت از تظاهرات مسالمت آمیز اعلام کرده‌اند.

اتحادیه عرب در ادامه مصوبات خود از کشورهای عربی دعوت کرده سفرای خود را از سوریه فرا بخوانند. همچنین از همه طیف‌های اپوزیسیون سوریه خواست ظرف مدت سه روز در مقر اتحادیه عرب گردهم آیند و برسر دورنمایی واحد در خصوص مرحله انتقالی در کشورشان به توافق برسند. اتحادیه عرب هم در نشست آینده خود که ۱۶/۱۱/۲۰۱۱ تشکیل خواهد شد، نتایج جلسه اپوزیسیون را بررسی کرده و بر سر به رسمت شناختن آن تصمیم‌گیری خواهد کرد.

طیف‌های مختلف اپوزیسیون سوریه در روزهای اخیر با دبیرکل اتحادیه عرب و مسئولان این اتحادیه در قاهره دیدار و گفت‌و‌گو کردند. در میان طیف‌های اپوزیسیون اختلافاتی وجود دارد که می‌توان آنها را به دو بخش عمده تقسیم کرد. یک طیف از اپوزیسیون که شورای هماهنگی نیروهای تغییر در سوریه آن را نمایندگی می‌کند، با هر نوع دخالت خارجی مخالف است و درخواست دادن فرصت بیشتر برای اجرای طرح اتحادیه شد.

اما طیف دیگری که از اپوزیسیون که مجلس ملی معترض آن را نمایندگی می‌کند، خواستار تعلیق عضویت سوریه در اتحادیه عرب و ارجاع پرونده آن به شورای امنیت سازمان ملل متحد است. این طیف می‌گوید که هدف نظام سوریه از پذیرش طرح اجرای آن نیست بلکه می‌خواهد برای سرکوب بیشتر زمان بخرد.

لبنان و یمن با مصوبه اتحادیه عرب مخالفت کردند و عراق به این مصوبه رای ممتنع داد.

پس از اعلام مصوبات نشست وزرای امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب، عزام الاحمد سفیر سوریه در مقر سفارتخانه کشورش در قاهره، کنفرانس خبری برگزار کرد.

سوریه مصوبه اتحادیه عرب را غیر قانونی و مخالف میثاقنامه اتحادیه توصیف کرد.

الاحمد در جمع خبرنگاران به شدت به اتحادیه عرب تاخت و آن را آلت دست آمریکا و غرب دانست که از «ابتدا در پی تضعیف محور مقاومت در برابر اسرائیل بودند.»

او مصوبه اتحادیه عرب را کاغذ پاره‌ای توصیف کرد که ارزش جوهر نوشته شده توسط آن را ندارد.

الاحمد تاکید کرد که سوریه برای مصوبه اتحادیه عرب پشیزی قائل نیست و بر وجود توطئه و فعالیت گروه‌های مسلح در کشورش تاکید کرد. او گفت که دبیرکل اتحادیه عرب در تمام سخنرانی‌ها و کنفرانس‌های خبری‌اش از ابتدا موضعی ضد نظام سوریه داشت و هیچ‌گاه بی‌طرف نبود.