بیش از ۹ ماه از شروع بحران همه‌گیری کرونا گذشته است و در این مدت، تحولات بزرگی مانند المپیک یا رخدادهای مهمی در صنعت، توریسم، کنسرت‌های موسیقی و نظایر آن لغو شده‌اند.
در همین کشاکش و به رغم بحرانی بودن شرایط اما تغییر بزرگی در دنیای ارتباطات اینترنتی در حال وقوع است که تحقق نهایی آن، نحوه زیست ما را به کلی تحت تأثیر خود قرار خواهد داد.
انقلاب صنعتی چهارم اگرچه در عمل، مدت‌ها پیش از این آغاز شده اما این روزها، گام مهمی برای اجرایی شدن آن و به عبارتی برای ورود آن به زندگی روزمره میلیاردها نفر از مردم جهان برداشته شده است.
انقلاب صنعتی چهارم چیست؟
انقلاب صنعتی چهارم، تعبیری است که کلاوس شواب، پایه‌گذار مجمع جهانی اقتصاد درباره در هم تنیدگی میان انسان، فیزیک و دنیای دیجیتال به کار برده است. تحولی عظیم و شگرف در فناوری و البته رخدادی اجتناب‌ناپذیر در زندگی بشر که به گفته او دامنه تأثیراتش صرفاً به دنیای فناوری محدود نمی‌ماند و بلکه تمامی عرصه‌های زندگی انسان، از اقتصاد گرفته تا فرهنگ و تاریخ و جامعه و سیاست را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شواب می‌گوید انقلاب صنعتی چهارم (که به تعبیر او هم اکنون شروع شده و ما در دل تحولات آن هستیم)، الزاماً دنباله انقلاب صنعتی سوم نیست و در عمل به مراتب پیچیده‌تر از آن خواهد بود.
نام‌گذاری انقلاب‌های صنعتی بر اساس شالوده و مبنای فناوری‌هایی است که تحولات انقلابی در صنعت و نحوه زیست انسان را موجب شده‌اند.
به بیان دیگر، انقلاب صنعتی اول (آنچه به اختصار انقلاب صنعتی می‌نامیم)، با به کارگیری نیروی بخار و مکانیکی کردن تولید و حرکت، زندگی انسان و ماهیت کار کارگران در کارخانه‌ها را تغییر داد. با پیشرفت‌های علم و فناوری، انقلاب صنعتی دوم پا به میدان گذاشت، انقلابی بر پایه کاربرد برق و الکتریستیه در صنعت. انقلاب صنعتی سوم که بخشی از آن در زمان زندگی بسیاری از از ما رخ داد، ترکیبی بود از آنچه در انقلاب صنعتی دوم نقش کلیدی بازی می‌کرد (یعنی برق و الکتریستیه) و فناوری اطلاعات یا همان آی تی.
انقلاب صنعتی چهارم اما با انقلابی صنعتی سوم تفاوتی بنیادین دارد و مقصود از آن، تلفیق فناوری‌های نو در سه سطح فیزیکی، دیجیتالی و زیست‌شناسی است. به نظر کلاوس شواب، در انقلاب صنعتی چهارم درهم‌تنیدگی عجیبی میان انسان، فیزیک و دنیای دیجیتال به وقوع خواهد پیوست و سه سطح دنیای دیجیتالی، فیزیکی و زیست‌شناسی به یکدیگر مرتبط خواهند شد.
چیزی مانند ساعت‌ها یا مچ‌بندهای هوشمندی که سطح استرس و ضربان قلب فرد را اندازه می‌گیرند و با مراکز درمانی و اورژانس و شرکت‌های بیمه در ارتباطند، شیشه‌های هوشمند برای بهینه‌سازی مصرف انرژی، خودروهای بدون راننده و بسیاری فناوری‌های دیگر که برخی از آنها هم‌اکنون نیز اجرایی شده‌اند و برای انسان سال ۲۰۲۰ آشنا به نظر می‌رسند.
پیامدهای انقلاب صنعتی چهارم طبیعتاً محدود به حیطه فناوری نخواهد ماند و از مالکیت یا حریم خصوصی گرفته تا ارتباطات و نظایر آن را به شکل بنیادینی تغییر خواهد داد. اگرچه دغدغه‌هایی مانند افزایش نابرابری در بازار کار و یا شکاف بیشتر در توزیع سود میان کار و سرمایه وجود دارد اما در عین حال، امیدواری‌هایی نیز وجود دارد که با ظهور انقلاب صنعتی چهارم، ابزارها، امکانات و خدمات به شکلی ساده‌تر در دسترس میلیاردها نفر از مردم جهان قرار بگیرد.
نه تنها عموم مردم، بلکه دانشمندان نیز با وقوع انقلاب صنعتی چهارم برای مثال با ظهور واتسون، ابررایانه IBM، جهان جدیدی را تجربه خواهند کرد. ابررایانه‌ای که در آینده مسائل بزرگ جهان را با بیگ دیتا (کلان داده) حل می‌کند و با تحلیل داده‌ها، هوش مصنوعی و همچنین سنسورهای اینترنت اشیا IO، تحول شگرفی در کشاورزی، حمل و نقل و انرژی به وجود می‌آورد.
اینترنت نسل پنجم، کلید انقلاب صنعتی چهارم
از زمانی که اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU) برنامه توسعه تیم ارتباطات بین‌المللی موبایلی (IMT) را آغاز کرد هشت سال می‌گذرد. برآورد متخصصان فناوری برای راه‌اندازی اینترنت نسل پنجم، حدود سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ بود و به عبارتی، هم‌اکنون ما از نظر تاریخی و بر اساس پیش‌بینی‌های قبلی، در دل یک تحول بزرگ دنیای فناوری قرار داریم.
از آن زمان یعنی از سال ۲۰۱۲ تا کنون رقابت نفس‌گیری بین اپراتورهای اینترنت در سراسر جهان در جریان بوده و راه‌اندازی اینترنت نسل پنجم، نشیب و فرازهای بسیاری را تجربه کرده است؛ از هواوی تا سامسونگ، هرکدام از گوشی‌هایی رونمایی کردند که قابلیت اتصال به اینترنت نسل پنجم را دارند و نه تنها دنیای ارتباطات آنلاین، دانلود و آپلود فیلم را متحول می‌کند، بلکه تأثیرات فراوانی در زمینه‌های دیگری به جا می‌گذارد که تصور آن نیز هیجان‌برانگیز به نظر می‌رسد.
از شهرهای هوشمند نسل جدید گرفته تا کنترل از راه دور عمل‌های جراحی، اتومبیل‌های بدون راننده یا خودران با ظهور و فراگیری اینترنت نسل پنجم، تحول بزرگی را تجربه خواهند کرد. اتومبیل‌هایی بدون راننده که شبیه به فیلم های علمی تخیلی برای حرکت در اتوبان‌ها، سبقت گرفتن و شناسایی علائم رانندگی و موانع، به واکنش سریع نیاز دارد به کمک اینترنت نسل پنجم، رویای دیرینه پژوهشگران و مهندسان را محقق خواهند کرد.
با فراگیر شدن اینترنت نسل پنجم، به تدریج خودروهای خودران جای خود را در صنعت خودرو باز خواهند کرد به بخشی از زندگی روزمره بسیاری از ما تبدیل خواهد شد. سیستم‌های ارتباطی میان بیمارستان‌ها و بخش‌های اورژانس به شکل حیرت‌آوری ارتقا خواهند یافت و فراتر از اینها حتی فناوری‌هایی چون واقعیت مجازی نیز، تحول شگرفی را تجربه خواهد کرد.
دنیای مجازی با توسعه شبکه‌های ارتباطی اینترنت نسل پنجم و به پیامد آن با تحولات چشم‌گیر در پهنای باند و وضوح تصویر صفحات نمایش، واقعیت مجازی را به قدری طبیعی خواهد کرد که شاید به دشواری از واقعیت روزمره قابل تفکیک باشد. چنین مسئله‌ای (در کنار کاهش تأخیر چند میلی ثانیه‌ای برای اجرای بازی‌های سنگین و اتصال به سرور) دنیای بازی‌های موبایل را نیز زیر و رو خواهد کرد.
بحران کرونا در ۹ ماهه اخیر، بسیاری از تحولات جهان را متوقف یا کند کرد، اما به نظر می‌رسد ظهور اینترنت نسل پنجم و طرح‌های بلندپروازانه غول‌های بزرگ فناوری دنیا اجتناب‌ناپذیر است و ما در آستانه یک انقلاب بزرگ فناوری هستیم.