وزارت خارجه فرانسه روز سه‌شنبه ۳ اردیبهشت اعلام کرد، سازوکار «اینس‌تکس» که این کشور همراه با بریتانیا و آلمان برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران، تاسیس کرده، پیشرفت خوبی دارد.
این وزارتخانه در اطلاعیه‌ای گفت: «ساز و کاری که مقرر شده است، پیشرفت خوبی دارد و به مرحله نهایی خود می‌رسد. ایران نیز به نوبه خود باید در رابطه با سازوکار متناظری که تاسیس کرده است، پیشرفت داشته باشد.»
تنها یک هفته قبل از این اطلاعیه، وزیر خارجه ایران از تأخیر در اجرایی شدن سازوکار ویژه معامله تجاری اروپا انتقاد کرده و گفته بود که «نمی‌دانم برای یک سازوکار مقدماتی چقدر وقت نیاز دارند».
ایران تحت فشارهای ناشی از تحریم ایالات متحده علیه آن قرار دارد. روز دوشنبه نیز آمریکا اعلام کرد به معافیت‌های موقتی که به هشت کشور برای خرید نفت ایران داده بود پایان می‌دهد با این هدف که صادرات نفت ایران به صفر برسد.
این اقدام اظهار تاسف مقامات اتحادیه اروپا را به دنبال داشت که معتقدند توافق هسته‌ای با ایران بیش از همیشه به خطر افتاده است. در این حال فرانسه نیز روز سه‌شنبه بار دیگر حمایت خود از برجام تاکید کرد.
اینس‌تکس به عنوان راهی برای مبادله پایاپای نفت و گاز ایران با کالاهای اروپایی شناخته شده است. با این حال دیپلمات‌های غربی می‌گویند که این سازوکار تنها برای داد و ستدهای کوچک‌تر نظیر خرید غذا و کالاهای ضروری خواهد بود.
ایران در اواسط فروردین ماه سازوکار متناظر اینس‌تکس را برقرار کرد و بار دیگر از اروپا خواست که تعهدات خود را انجام دهد.
سازوکار مشابه برای چین، روسیه، عراق و ترکیه
روز سه‌شنبه همچنین محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس جمهور ایران، از طرح برقراری سازوکاری مانند اینس‌تکس برای مراودات مالی با کشورهای همسایه در شرایط تحریم سخن گفت.
آقای نهاوندیان اظهار داشت: «برای مراودات مالی با دیگر کشورها مانند روسیه، عراق، چین و ترکیه، راهکارهای مشابهی مطرح و روی آن بحث شده است تا نه تنها حجم مناسبات کم نشود بلکه نسبت به گذشته افزایش یابد.»
این مقام دولت ایران نسبت به سرانجام اینس‌تکس و تاثیرات آن ابراز تردید کرد و گفت: «کشورهای اروپایی ابزار مالی اینس‌تکس را معرفی کرده‌اند و یک گام‌هایی هم برداشته شده و در حال پیشروی است، اما نتیجه کار بستگی به این دارد که چه حجمی از مبادلات در این سازوکار وارد می‌شود.»
چند روز پیش از این گوردون ساندلند، نماینده ایالات متحده در اتحادیه اروپا، گفته بود سازوکار تجاری اروپا برای معامله با ایران هیاهویی بیش نیست و تنها حکم «دلجویی اروپا از ایران» را دارد.