سال ۱۴۰۰ را میتوان سال خاکستری اینترنت در ایران دانست؛ سالی که اینترنت ایران تا مرز سیاه شدن رفت اما همچنان خاکستری باقی ماند.
سرعت اینترنت ایران
در سال ۱۴۰۰ اینترنت ایران از نظر سرعت افت چشمگیری را تجربه کرد، و پس از تغییر دولت در ایران هر روز سرعت اینترنت ایران با توجه به گزارشهای مختلف کاهش پیدا کرده است.
در نیمه اول سال که هنوز دولت ابراهیم رئیسی مستقر نشده بود، گزارشی منتشر شد که نشان میداد وضعیت ایران در زمینه اینترنت در جهان چندان مناسب نبوده است.
در آن زمان متوسط سرعت دانلود اینترنت ثابت در ایران ۱۹.۱۷ مگابیتبرثانیه بود و با این سرعت، ایران در میان ۱۷۵ کشوری که ارزیابی شدهاند، رتبه ۱۳۶ را داشت.
براساس دادههای وبسایت Speedtest، در نیمه نخست ۱۴۰۰ متوسط سرعت دانلود اینترنت موبایل در ایران ۳۰.۱۷ مگابیتبرثانیه و متوسط سرعت آپلود اینترنت موبایل ۱۱.۴۴ مگابیتبرثانیه بود که رتبه ایران را به ۷۹ از میان ۱۴۰ کشور رسانده بود.
بیشتر در این باره: سرعت اینترنت خانگی و موبایل در ایران چهقدر است؟متوسط جهانی سرعت دانلود اینترنت موبایل ۴۸.۴۰ مگابیتبرثانیه و متوسط جهانی سرعت آپلود اینترنت موبایل ۱۲.۶۰ مگابیتبرثانیه و تأخیر ۳۷ میلیثانیه است.
البته سرعت اینترنت در ایران در واقعیت بسیار کمتر از چنین آماری است و اگر کاربری بخواهد به سایتی که دامنه یا هاست آن خارج از ایران است وصل شود سرعتش بارها کاهش مییابد و بر اساس برخی گزارشها تا ۱۰ برابر کم میشود. این اتفاق اگر از وی پی ان استفاده شود، میتواند بارها کاهش پیدا کند.
در حوزه اینترنت ثابت متوسط جهانی سرعت دانلود ۹۸.۶۷ مگابیتبرثانیه و متوسط جهانی سرعت آپلود ۵۳.۲۲ مگابیتبرثانیه و تأخیر ۲۰ میلیثانیه است.
در نیمه اول سال ۱۴۰۰ در بخش اینترنت ثابت، متوسط سرعت دانلود در ایران ۱۹.۱۷ مگابیتبرثانیه و متوسط سرعت آپلود ۱۰.۸۲ مگابیتبرثانیه بود. اینترنت ثابت ایران در این بازه زمانی و برای مثال از دو کشورِ توگو و لیبریا کندتر و از سومالی و تانزانیا سریعتر بود.
با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی وضعیت از این هم بدتر شد و بارها سرعت اینترنت ایران کاهش شدید را تجربه کرد.
نیمه دوم سال ۱۴۰۰ با ترس کاربران از افزایش شدید محدودیت اینترنت در ایران همراه بود به گونهای که گمان میرفت با طرح صیانت اندک سایتهای فیلتر نشده هم از دسترس خارج شوند و اینستاگرام در ایران فیلتر شود. البته این طرح با فشار افکار عمومی فعلاً تعلیق شده اما تندروها در مجلس و دولت ایران به دنبال اجرا آن هستند تا اینترنت ایران را وارد دوران سیاه خود کنند و اینترنت ایران چیزی شبیه چین شود.
موبایل ایرانی خطر جدید
طرح صیانت از اینترنت به صورت خفیفتر در زمینه موبایل هم در حال پیگیری است. بخشی از بدنه دولت و مجلس ایران در سال ۱۴۰۰ به دنبال محدود کردن کاربران ایرانی در استفاده از موبایلها پرچمدار و ورود موبایلهای مونتاژ شده و ناامن چینی به بازار موبایل ایران با نشانهای ایرانی بودند.
بیشتر در این باره: پرفروشترین موبایلهای بازار ایراندر این موبایلها قرار است از سیستمعامل بومی استفاده شود. برخی کارشناسان اخطار میدهند استفاده از این موبایلها هم میتوانند به زیان کاربران باشند و حریم خصوصی کاربران را محدودتر کند.
در سال ۱۴۰۰ ارائه خدمات به برخی گوشیهای تلفن همراه در ایران محدود شد.
در تیرماه ۱۴۰۰ اعلام شد که بر اساس دستور سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، مجوز واردات برخی گوشیهای نشانهای تجاری مانند شیائومی و نوکیا به ایران ممنوع اعلام شده است.
با وجود تحریم، و مشکلات ارزی در سال ۱۴۰۰ برند سامسونگ پرفروشترین در بازار ایران بود.
در سال ۱۴۰۰ همچنین شرکتهای واردکننده چینی که در بازار آمریکا فعال هستند، برخی خدمات خود را برای گوشیهای ایرانی غیرفعال کردند. برای نمونه، دیگر بهصورت پیشفرض زبان فارسی ندارند و یا شمارههای اضطراری در ایران در آنها تعبیه نشده است.
قطع برق و آسیب به زیرساختها
قطعی مکرر برق در تهران و بسیاری از شهرهای ایران و تأثیر این موضوع بر عملکرد سایتهای ارتباطی یکی از مشکلات شبکه ارتباطی در سال ۱۴۰۰ بود.
در این سال قطعی مکرر و پیوسته برق که همهروزه با فواصل زمانی کوتاه در حال وقوع بود، نه تنها امکان شارژ مجدد باتریهای پشتیبان سایتهای ارتباطی را فراهم نمیکرد بلکه تجهیزات ارتباطی سایتها در معرض آسیب شدید و جدی قرار میگرفتند.
شرکت ایرانسل که یکی از اصلیترین شرکتهای ارتباطی در ایران است، در اینباره اعلام کرده بود «در برخی از سایتهای اصلی، دیزل ژنراتور مستقر در سایت در هنگام قطعی برق وارد مدار میشود. در همین راستا، باتریهای بهکاررفته در سایتهای ارتباطی ایرانسل، در شرایط قطع برق، امکان ادامه خدماترسانی چندساعتهٔ سایت را فراهم میکنند. با وجود این، در وضعیت فعلی که قطعی مکرر و پیوسته برق همهروزه با فواصل زمانی کوتاه در حال رخ دادن است، نه تنها امکان شارژ مجدد باتریهای پشتیبان سایتهای ارتباطی فراهم نیست بلکه تجهیزات ارتباطی سایتها در معرض آسیب شدید و جدی قرار دارند.»
قطعی برق سبب میشد بسیاری از سرورهای درون ایران با قطعی پیاپی روبهرو شوند عامل که سبب میشد بسیاری از سایتهای ایرانی برای مدتی از دسترس خارج شوند.