مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز شنبه ۲۵ شهریور خبر داد که جمهوری اسلامی مجوز فعالیت شماری از «بازرسان مجرب» این نهاد بین‌المللی برای راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران را «لغو کرده است».
رافائل گروسی با صدور بیانیه‌ای این اقدام جمهوری اسلامی را «به‌شدت» محکوم و تصریح کرد این بازرسان از «مجرب‌ترین» کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با دانش منحصربه‌فرد در زمینۀ فناوری غنی‌سازی هستند و تا پیش از این، در تأسیسات غنی‌سازی ایران که تحت پادمان‌های آژانس هستند به «امر ضروری راستی‌آزمایی» مشغول بودند.
ساعتی پس از انتشار این بیانیه، سخنگوی وزارت خارجه ایران در واکنش به اظهارات آقای گروسی، علت اخراج بازرسان آژانس را تلاش آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام برای «سوءاستفاده» از فضای شورای حکام برای «مقاصد سیاسی خود» عنوان کرد.
ناصر کنعانی با دفاع از تصمیم تهران مبنی‌بر لغو مجوز فعالیت بازرسان آژانس و با وجود انتقاد شدید مدیرکل آژانس در روز شنبه مدعی شد که ایران «تعامل مثبت، سازنده و مستمر» با این نهاد بین‌المللی دارد و کشورهای یاد شده را به «زیاده‌خواهی و تخریب فضای همکاری ایران و آژانس» متهم کرد.
طی روزهای اخیر آمریکا به‌همراه اعضای اروپایی توافق هسته‌ای برجام و همچنین اتحادیه اروپا از عدم همکاری تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انتقاد کرده و اعلام کردند در صورت ادامۀ عدم همکاری جمهوری اسلامی، شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای علیه ایران تصویب خواهد کرد.
بیشتر در این باره: قدرت‌های غربی به ایران در مورد صدور یک قطعنامه احتمالی در شورای حکام آژانس هشدار دادندبر اساس بیانیۀ آقای گروسی در روز شنبه، ایران به‌تازگی طی اقدامی مشابه مجوز فعالیت یکی دیگر از بازرسان مجرب آژانس را نیز لغو کرده بود و به این ترتیب، «با تصمیم امروز، ایران عملاً حدود یک‌سوم از گروه اصلی باتجربه‌ترین بازرسان آژانس را که در ایران منصوب شده بودند، تعلیق کرد».
رافائل گروسی تأکید کرده است که تصمیم ایران برای عقب‌نشینی از پذیرش بازرسان آژانس تأثیر «مستقیم و شدیدی» بر توانایی این نهاد بین‌المللی در زمینۀ راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی و بازرسی‌های مؤثر دارد.
او تصمیم جمهوری اسلامی را اقدامی «نامتناسب و به‌شکل غیرمترقبه‌ای یک‌جانبه» خوانده و افزوده این موضوع در تضاد با همکاری‌هایی است که باید بین ایران و آژانس برقرار باشد.
شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوامبر پارسال نیز طی قطعنامه‌ای از ایران خواسته بودند که فوراً با آژانس همکاری کند و جمهوری اسلامی زمستان پارسال متعهد شده بود درباره طیفی از مسائل حل نشده، از جمله کشف آثار اورانیوم در سه سایت اعلام نشده خود همکاری کند.
آخرین گزارش آژانس نشان می‌دهد ایران تنها در مورد سایت «آباده» همکاری کرده و از ابتدای تابستان امسال عملاً همکاری‌ها را متوقف کرده است.
آقای گروسی تصمیم جدید ایران را «عمیقاً تأسف‌آور و گامی دیگری در مسیر اشتباه » توصیف کرده و یادآور شده است که این اقدام، «ضربه‌ای غیرضروری» به روابط از پیش تیره‌وتار شدۀ آژانس و ایران در اجرای توافقنامه پادمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای وارد کرده است.
مدیرکل آژانس در پایان بیانیۀ خود، «بلندپایه‌ترین» مقام‌های جمهوری اسلامی را فراخوانده است تا در تصمیم خود تجدیدنظر کرده و در اولین فرصت با آژانس در مسیر شفاف‌سازی مسائل پادمانی همکاری کنند.
بیشتر در این باره: تأکید بورل بر اجرای برجام؛ رایزنی آمریکا با متحدان اروپایی درباره اقدامات در قبال ایرانپیشتر آقای گروسی هم‌زمان با آغاز نشست فصلی شورای حکام اعلام کرده بود که از زمان توافق اسفندماه پارسال با ایران، هیچ‌گونه پیشرفتی در موضوعات مورد اختلاف بین آژانس و تهران حاصل نشده است.
گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد ایران به‌رغم توافق زمستان پارسال برای همکاری بیشتر با آژانس در راستای شفاف‌سازی برنامه هسته‌ایش، اقدام چندانی انجام نداده و از اوایل تابستان امسال نیز پیشرفتی در این همکاری‌ها دیده نمی‌شود.