حضور هیأت حماس در تهران، در سایه روابط تیره اسد با حماس

دیدار تازه صالح العاروری، نایب رئیس حماس، با کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ایران

سال‌ها پس از سردی مناسبات جمهوری اسلامی ایران و جنبش فلسطینی حماس، هیئتی از سران حماس به ریاست صالح العروری، معاون اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس، از شنبه ۲۹ تیر به تهران رفته‌است.

رسانه‌های حماس این سفر را «مهم» توصیف کرده و اسماعیل هنیه گفته‌است در انتظار دستاوردهای مهم از این دیدار است.

این سفر در حالی انجام می‌شود که حدود هشت سال از قطع روابط میان حماس و دولت سوریه می‌گذرد؛ دولتی که از هم‌پیمانان اصلی جمهوری اسلامی در منطقه به‌شمار می‌آید.

موسی ابومرزوق، حسام بدران، ماهر صلاح و گروه دیگری از فعالان ارشد حماس صالح العاروری، از پایه‌گذاران یگان‌های عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس را در این سفر همراهی می‌کنند.

صالح العاروری، هم‌پیمان جدید ایران در میان سران حماس، به اتهام عملیات تروریستی تا سال ۲۰۰۷ در مجموع به مدت ۱۵ سال در زندان اسرائیل بوده و به دلیل بازگشت به فعالیت‌های خود در صدر حماس و اذعان به طراحی ربودن سه نوجوان اسرائیلی در سال ۲۰۱۴ و کشتن آنها که به عملیات جنگی ارتش اسرائیل در غزه منجر شد، یکی از مهره‌هایی است که در فهرست سیاه اسرائیل برای کشته شدن قرار دارد اما اسرائیل به‌دلایل سیاسی، در دوره اخیر از هدف قرار دادن او و سایر سران حماس خودداری می‌کند.

دیدار هیئت حماس از تهران، سازمانی که پس از حزب‌الله دومین بازوی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شود، با تشدید بحران منطقه و تنش برسر نفتکش‌ها هم‌زمان شده‌است.

هیئت حماس یکشنبه ۳۰ تیر در یکی از نخستین ملاقات‌های خود با مقامات ایران، از جمله با کمال خرازی رئیس «شورای راهبردی روابط خارجی» دیدار کرد و بر اساس گزارش رسانه‌های تهران، العروری به میزبان گفت: «اطمینان داریم که ایران با مواضع‌اش، قدرت و ثقل منطقه‌ای و بین‌المللی از هیچ تلاشی برای جلوگیری از تحقق 'معامله قرن' (پیشنهاد دولت دونالد ترامپ برای پایان نزاع اسرائیلی- فلسطینی) کوتاهی نخواهد کرد».

به نوشته خبرگزاری ایسنا، کمال خرازی وزیر خارجه اسبق ایران نیز در این دیدار گفت: «رابطه خوبی بین ایران و حماس وجود دارد» که «رو به گسترش بوده» و «نفس این سفر نشان می‌دهد عزیزان ما در فلسطین همچنان… از حمایت جمهوری اسلامی ایران برخوردار هستند».

در حالی که حماس در نخستین سال‌های جنگ سوریه، بر خلاف حزب‌الله، درخواست‌های ایران را برای دخالت عملی با هدف بقای حکومت بشار اسد رد کرد و در نتیجه، سوریه دفتر حماس را در این کشور مهر و موم کرد و سران حماس را بیرون راند، مناسبات این جنبش فلسطینی با ایران سال‌ها سرد بود و خالد مشعل رهبر وقت حماس حتی با سفر به ریاض با پادشاه سعودی که رقیب سرسخت منطقه‌ای ایران است، دیدار کرد.

پیام‌های دی ۱۳۹۶ از سوی قاسم سلیمانی، فرمانده شاخه قدس سپاه پاسداران، به سران حماس که با تغییرات داخلی در این جنبش و انتخاب اسماعیل هنیه به جای خالد مشعل و گزینش یحیی سنوار به عنوان رهبر داخلی حماس همراه بود، شعله مناسبات تهران- غزه را دوباره گرم کرد.

وب‌سایت جوان‌آنلاین یکشنبه ۳۰ تیر در ارتباط با حضور هیئت حماس در تهران نوشته‌است: «این نزدیکی با ماه عسل مناسبات عربی- اسرائیلی» هم‌زمان شده‌است؛ این وب‌سایت از جمله به دیدار هفته گذشته وزیران خارجه اسرائیل و بحرین در واشینگتن اشاره کرده و افزوده‌است: «نزدیک شدن دولت‌های عربی به رژیم صهیونیستی، حماس را وارد فاز جدیدی از همکاری با ایران کرده‌است».

مهدی زارع، یادداشت‌نویس پایگاه خبری قدس‌آنلاین در تهران نیز یکشنبه ۳۰ تیر نوشته‌است: «ایران، تنها امید واقعی حماس برای خرید بلیت معتبر بازگشت به دمشق است»؛ اما به نوشته وی، «هنوز یک جای کار می‌لنگد؛ دمشق حاضر به ایجاد روابط دوباره با حماس نیست. حماس از تروریست‌ها در سوریه حمایت کرد و وارد همان طرحی شد که صهیونیست‌های غاصب (اسرائیلی‌ها) می‌خواستند؛ این موضع‌گیری دمشق بار دیگر آب پاکی را روی دست حماس ریخته است».

در حالی که سوریه و بشار اسد هنوز حماس را نبخشیده‌اند، دوران قهر تهران و حماس ظاهراً به پایان رسیده و کمک‌های ایران به غزه در ماه‌های گذشته از سرگرفته شده؛ از دادن افطاری‌های ۲۰ هزارنفره در هر روز در ماه رمضان گرفته تا ساخت خانه برای زندانیان فلسطینی آزادشده از زندان‌های اسرائیل.

خبرگزاری شینهوا نیز خرداد امسال از غزه گزارش داد که ایران در «روز قدس» ۶۵۱ هزار دلار میان خانواده‌های کشته‌های فلسطینی در تظاهرات مرزی غزه، توزیع کرد.

سران تهران اطمینان دارند که در صورت بروز وضعیت جنگی در نتیجه بحران کنونی، گروه‌های هم‌سو با تهران در «جبهه مقاومت» در کنار ایران قرار خواهند گرفت؛ امری که حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، در سخنان ده روز پیش خود بر آن تأکید کرد.

اسماعیل هنیه به‌طور سربسته شنبه هم‌زمان با آغاز دیدار هیئت حماس از تهران، به ارتقای توان راکتی این گروه اشاره کرده و گفته بود که حماس نیز اکنون موشک‌هایی دارد که «توان زدن هر نقطه در خاک دشمن صهیونیستی را دارد».

جمهوری اسلامی ایران جزئیات حمایت‌های تسلیحاتی از حماس را منتشر نمی‌کند هر چند که علی خامنه‌ای رهبر نظام گفته‌است که حکومت او به هر گروه و فردی که در برابر اسرائیل بایستد، کمک کرده و خواهد کرد.

یحیی سنوار، رهبر داخلی حماس، در غزه ماه گذشته (۹ خرداد) در «همایش بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین» در غزه گفت ایران تنها کشوری در دنیا بود که حماس را با موشک و راکت تجهیز کرد «در حالی که کشورهای عرب ما را رها کردند و سران عرب فلسطینیان را فروختند.»

به گفته سنوار، موشک‌هایی که شبه‌نظامیانش در آخرین درگیری با ارتش اسرائیل به سوی شهر بئرشبع شلیک کردند و «دنیا را شگفت‌زده کرد از ایران بود».

این رهبر حماس در آن نشست همچنین گفته بود گروه او در عملیات سال‌های ۲۰۱۲ و ۲۰۱۴، «با کمک ایران، تل‌آویو را با موشک‌های فجر هدف قرار داد» و «اگر حمایت‌های ایران نبود، امروز مقاومت اسلامی فلسطین چنین قدرتی نداشت؛ قدرت مقاومت از حمایت‌های ایران است».

هیئت حماس در حالی از ایران بازدید می‌کند که زیاد نخاله، دبیرکل سازمان جهاد اسلامی فلسطین، که به ایران نزدیک‌تر است، در کمتر از یک‌سال اخیر دو بار به تهران دعوت شد و از جمله با علی خامنه‌ای دیدار کرد؛ حسین اشتری، فرمانده نیروهای انتظامی ایران، نیز در ملاقات با زیاد نخاله بر آمادگی نیروهای تحت امرش در آموزش قوای «مقاومت» تأکید کرده و گفته بود «امکانات ما در اختیار شما است».

جمهوری اسلامی ایران در سال‌های گذشته در کنار حماس و جهاد اسلامی فلسطین، گروه فلسطینی دیگری را نیز با نام صابرین در غزه برپا کرد که سران آن سنی‌های شیعه‌شده هستند؛ اما حماس که حاکم نوار غزه است، پنج ماه پیش هشام سالم، دبیرکل صابرین، را همراه با شماری دیگر از فعالان ارشد این گروه زندانی کرد.