برنده نوبل ادبیات چگونه سرکوب اعتراضات کره جنوبی را روایت کرد؟

آکادمی نوبل، جایزه ادبی سال ۲۰۲۴ خود را به هان کانگ، نویسنده ۵۴ ساله اهل کره‌ جنوبی، اهدا کرده که به‌دلیل ترجمه آثارش در ایران نامی آشنا برای ایرانیان است.

این برای اولین بار در تاریخ بیش از ۱۲۰ ساله نوبل است که یک نویسنده اهل کره جنوبی برنده چنین جایزه معتبری می‌شود.

اهدای جایزهٔ نوبل ادبیات به ارزش ۱.۱ میلیون دلار، موجب شناسانده شدن نویسنده در سطح جهانی و ترجمه آثار او به زبان‌های مختلف می‌شود.

روایت «آسیب‌های تاریخی»

کمیته ادبی نوبل با «شاعرانه» توصیف کردن نثر خانم کانگ اعلام کرد این جایزه به دلیل آن‌که نثر این نویسنده «آسیب‌های تاریخی و شکنندگی زندگی بشر را آشکار می‌کند»، به او اعطا شده است.

هان کانگ

در این بیانیه، همچنین «آگاهی منحصربه‌فرد» خانم کانگ نسبت به «پیوندهای بین بدن و روح، زندگی و مرگ» ستوده و تاکید شده که او در سبک شاعرانه و تجربی خود به یک مبتکر در نثر معاصر تبدیل شده است.

هان کانگ در سال ۱۹۷۰ در شهر گوانگجو کره جنوبی متولد شد. پدرش، هان سونگ وون، نویسنده بود. کانگ در ۱۰ سالگی به همراه خانواده به سئول نقل مکان کرد و پس از دریافت دیپلم، در رشته ادبیات کره‌ای در دانشگاه تحصیل کرد.

او انتشار آثارش را از سال ۱۹۹۳ با انتشار شعر آغاز کرد و دو سال بعد، اولین مجموعه داستانش با عنوان «عشق در یِنوسو» منتشر شد.

او که از سال ۲۰۱۳ در مؤسسه هنر سئول به تدریس ادبیات خلاقه مشغول است، اولین موفقیت ادبی جهانی خود را با رمان «گیاهخوار» به دست آورد.

نسخه کره‌ای این رمان در سال ۲۰۰۷ در سئول منتشر شد، اما سال‌ها بعد، ترجمه آن به انگلیسی موجب شد که او در سال ۲۰۱۶ برنده جایزه معتبر بوکر بین‌المللی شود.

خود خانم هان کانگ در سال ۲۰۱۶ پس از دریافت این جایزه گفت: «احساس کردم فقط از طریق این اثر شدیداً روایی، می‌توانم ماهیت انسان بودن‌مان را زیر سؤال ببرم. می‌خواستم در این پرسش دشوار درباره معنای انسان بودن باقی بمانم.»

کتاب‌های هان کانگ

در این رمان که چندین ناشر در ایران ترجمه‌های مختلفی از آن منتشر کرده‌اند، زنی تصمیم می‌گیرد برای پالایش ذهن خود، خوردن گوشت را کنار بگذارد. این تصمیم شخصیت اصلی کتاب به آغاز یک زندگی گیاه‌گونه، در کشوری که آداب و سنت‌های قوی و پررنگی دارد، ناهنجاری شوکه‌کننده‌ای به حساب می‌آید.

در واقع، رمان گیاهخوار، به وسواس‌های فکری، انتخاب و تلاش‌های متزلزل انسان‌ها به مثابه زندانیانی اسیر تن، در درک یکدیگر می پردازد.

گفتگو با علی قانع، مترجم، در مورد آثار هان کانگ برنده جایزه نوبل ادبیات ۲۰۲۴

روایت سرکوب خشونت‌بار اعتراضات

اما آن چه خواندن آثار هان کانگ را برای خواننده ایرانی جذاب می‌کند، نوشتن او از سرکوب اعتراضات کره جنوبی است که تا حدود زیادی به سرکوب اعتراضات در ایران شباهت دارد.

این نویسنده در رمان «اعمال انسانی» داستان تراژیک سرکوب قیام دانشجویی گوانگجو در سال ۱۹۸۰ را روایت و توصیف می‌کند که خشونتِ سرکوب چگونه بر زندگی افراد تا به امروز تاثیر گذاشته است.

در آن زمان، پس از ترور پارک چونگ هی، چوی کیو هه بر مسند ریاست جمهوری کرهٔ جنوبی قرار گرفت و سعی کرد سیاست‌های سرکوبگرانه و سخت او را ادامه بدهد. اما با شورش‌ها و اعتراضات گسترده مردم به خصوص دانشجویان و جوانان مواجه شد.

هان کانگ کشته شدن پسر جوانی به نام دونگ هو را محور داستان خود قرار می‌دهد و به‌ جای آن‌که مستقیما به خواننده اطلاعات تاریخی دهد، می‌کوشد تا وقایع را از طریق تجربه‌های شخصی خود منتقل کند.

هان کانگ که خودش در گوانگجو متولد و بزرگ شده، در بازتاب دقیق حوادث وسواس فراوان دارد و کوشیده تا تمام تردیدها و دل‌نگرانی‌های موجود در اصل واقعه را به همان شکل حفظ کند و انتقال دهد.

قیام گوانگجو از حوادث سیاسی مهم دوران معاصر کرهٔ جنوبی است و رمان «اعمال انسانی»، با دست گذاشتن روی یکی از خون‌بارترین حوادث سیاسی در کره‌ی جنوبی معاصر، داستانی خلق کرده که تأثربرانگیز و الهام‌بخش است.

در بخشی از این رمان که با ترجمه علی قانع به فارسی ترجمه شده، آمده است: «پس آنهایی که حالا در سالن ژیمناستیک هستند چه؟ آیا روح آنها نیز از جسمشان رها شده و مثل پرندگان به پرواز درآمده‌؟ کجا ممکن است رفته باشد؟ مطمئنا جای غریبی، شبیه بهشت و جهنم نیست که تعریف آن را همان یکشنبه‌ای که به کلیسا رفتی شنیده بودی؛ هنگامی که با دوستانت به ذوق تخم مرغ شکلاتی روز عید پاک آنجا رفتید. داستان‌های نمایشی تاریخی تلویزیون هرگز تو را قانع نمی‌کرد. نمایش روح آدم‌های مرده با چهره‌های ترسناک که با لباس‌های سفید در فضایی وهم آلود پرسه می‌زنند، با موهای آشفته که نشان از ناآرام بودن و پریشان‌حالی آنهاست.»

هان کانگ به اتهام انتقاد از پارک گون هه رئیس‌جمهور کره جنوبی طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷، در «لیست سیاهی» متشکل از ۱۰ هزار شخصیت فرهنگی نیز بود.

اکنون انتظار می‌رود که با جهانی شدن نام هان کانگ، آثار بیشتری از این نویسنده به ویژه به زبان فارسی ترجمه و منتشر شود.