در حالی که چند ماه از تصویب قانون امنیتی چین درباره هنگ‌کنگ می‌گذرد، مقام‌های تایوان از «هنگ‌کنگی» شدن کشورشان از سوی چین نگرانند.
به تازگی جوزف وو، وزیر امور خارجه تایوان، پکن را متهم کرده که به دنبال تبدیل کردن تایوان به «هنگ‌کنگ بعدی» است.
این نگرانی‌ها در حالی است که با اجرای قانون امنیتی چین در مورد هنگ‌کنگ، سرکوب رسانه‌ها، جامعه مدنی و مخالفان سلطه چین در هنگ‌کنگ افزایش یافته است. در این مدت، برخی از چهره‌های دموکراسی‌خواه هنگ‌کنگ بازداشت شدند و اعمال سانسور، حتی در زمینه نشر کتاب نیز شدت یافته است.
تلاش چین برای تکرار نقشه «یک کشور، دو نظام» در تایوان
نگرانی مقام‌های تایوانی بیهوده نیست؛ تقریباً چین همان بلندپروازی‌های منطقه‌ای را که درباره هنگ‌کنگ در سر می‌پروارند، درباره تایوان هم دارد، گرچه تاریخ این دو منطقه به کل متفاوت است.
تایوان، جزیره‌ای با ۲۳ میلیون نفر، از نظر پکن «سرزمین شورشی‌ها»یی است که باید به خاک اصلی خود یعنی چین بازگردانده شود.
اما فشارهای اخیر چین علیه تایوان از زمان انتخاب تسای اینگ-ون، سیاستمدار زن تایوانی به مقام ریاست جمهوری این کشور در سال ۲۰۱۶ شدت گرفته است. چین در این دوره، علاوه بر فشارهای دیپلماتیک، فشارهای نظامی و اقتصادی خود علیه تایوان را نیز افزایش داده است.
تسای اینگ-ون بر خلاف کری لم، رئیس اجرایی هنگ‌کنگ تاکنون زیر بار این تئوری چین نرفته که تایوان بخشی از چین است و همواره بر «استقلال کشور» تأکید کرده است. او در همان زمان اجرای قانون امنیتی هنگ‌کنگ، پکن را تهدید کرد که اگر این قانون «کوچکترین تأثیری» بر فعالیت‌های اقتصادی تایوان بگذارد، نسبت به چین دست به اقدام متقابل خواهد زد.
تسای اینگ-ون، رئیس‌جمهور تایوان؛ فشارهای چین از زمان به قدرت رسیدن او در سال ۲۰۱۶ فرونی داشته است
تایوان یکی از قدرت‌های شرق آسیا به شمار می‌رود و یک دفتر تجاری و فرهنگی در هنگ‌کنگ برای برقراری روابط غیررسمی با این منطقه دارد. اما این دفتر از اواسط سال ۲۰۱۸ تاکنون هیچ رئیسی ندارد و وخیم شدن روابط پکن و تایپه موجب شده که هنگ‌کنگی‌ها نیز در صدور ویزا به هیئت تایوانی در این زمینه تعلل کنند.
چین مایل است با همان سیاست «یک کشور، دو نظام» که برای هنگ‌کنگ اعمال کرد و به مرور هنگ‌کنگ را به زیر سلطه خود کشاند، تایوان را مجاب کند که رابطه جدیدی را بر اساس این سیاست با چین برقرار کند.
اما نه تنها رئیس‌جمهور تایوان، بلکه تقریباً همه احزاب این کشور با چنین سیاست پیشنهادی از سوی چین مخالف هستند. همچنین اکنون تجربه هنگ‌کنگ نشان داد که سود تن دادن به چنین سیاستی، بیش از آنکه برای تایوان باشد، برای چین خواهد بود.
در حالی که چین برای پیشبرد اهدافش در تایوان بر «قدرت نظامی» هم بسیار تأکید دارد و فعالیت‌های نظامی خود را در آب‌های اطراف تایوان افزایش داده، تایوان در مدت اخیر چاره‌ای برای خود ندیده تا توان نظامی خود را تقویت کند.
بر اساس گزارشی که به تازگی منتشر شده، بودجه دفاعی تایوان در سال آینده بیش از ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت و به بیش از ۱۵ میلیارد دلار خواهد رسید.
همچنین در روزهای اخیر خبر خرید ۶۶ فروند جنگنده‌های آمریکایی اف-۱۶ از سوی تایوان به ارزش ۶۲ میلیارد دلار طی ۱۰ سال آینده منتشر شد. این در حالی است که تایوان در سال ۱۹۹۲ چنین جنگنده‌هایی را از آمریکا خریداری کرده بود.
بر اساس بیانیه‌ای که از سوی پنتاگون منتشر شده، میزان سفارش این نوع جنگنده‌های آمریکایی توسط تایوان می‌تواند تا ۹۰ فروند افزایش یابد.
این قرارداد تسلیحاتی، که خبر آن دو روز پس از سفر مهم الکس ایزار، وزیر بهداشت و خدمات انسانی آمریکا به تایوان اعلام شد، به خوبی میزان نگرانی‌های مقام‌های تایوان از گسترش نفوذ چین را نشان می‌دهد.
بودجه دفاعی تایوان در سال آینده بیش از ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.
تقویت هویت «تایوانی» در تایوان
اما این فقط مقام‌های تایوانی نیستند که از گسترش نفوذ چین و قرار گرفتن هنگ‌کنگ تحت نفوذ پکن نگرانند. بسیاری از شهروندان تایوانی نیز اکنون حتی از سفر عادی به هنگ‌کنگ می‌هراسند. آنان نگرانند که مبادا در سفر به هنگ‌کنگ به خاطر فعالیت‌هایشان در شبکه‌های اجتماعی علیه چین، گرفتار نیروهای امنیتی شوند.
مردم تایوان به ویژه پس از برداشته شدن وضعیت اضطراری در کشور در سال ۱۹۸۷، روز به روز بیشتر بر «هویت تایوانی» خود تأکید دارند.
در حالی که پیشتر تایوانی‌ها خود را بخشی از چین بزرگ می‌دانستند، بر اساس یک نظرسنجی که از سوی دانشگاه ملی چنگچی تایوان انجام شده، ۶۷ درصد مردم تایوان معتقدند که دارای هویت «تایوانی» هستند و نه هویت «تایوانی-چینی» یا «چینی». این رقم ۱۰ درصد بیشتر از یک رقمی است که در یک نظرسنجی مشابه در سال گذشته به دست آمد و بیشترین میزان تمایل مردم تایوان به جداسازی هویتی خود از چین را نشان می‌دهد.
در سال ۱۹۹۲، فقط ۱۸ درصد مردم تایوان خود را دارای هویت «تایوانی» می‌دانستند.
تقویت این روحیه در میان تایوانی‌ها در حالی است که این کشور به ویژه در قیاس با نظام توتالیتر چین، یکی از پیشرفته‌ترین دموکراسی‌های آسیا را دارد. این تضاد آشکار در نوع اداره کشور، جوانان تایوانی را شدیداً به چین بدبین کرده و بدبینی آنان را می‌توان در اظهارنظرهای سیاسی و اجتماعی آنان در شبکه‌های اجتماعی مشاهده کرد.
دانشجویان تایوانی در مراسم روز استقلال تایوان در سال ۲۰۱۳
در تایوان، شبکه‌های اجتماعی مملو از پیام‌های حمایت‌آمیز از جنبش دموکراسی‌خواه در هنگ‌کنگ است. جوانان تایوانی همچنین نقض حقوق بشر از سوی چین در تبت یا سین‌کیانگ را شدیداً محکوم می‌کنند.
در این شرایط، حتی روزنامه‌نگاران تایوانی نیز از سفر کاری به هنگ‌کنگ و چین خودداری می‌کنند. به تازگی، پلیس هنگ‌کنگ به طور علنی اعلام کرده که بر اساس قانون امنیتی جدید، حمایت از استقلال هنگ‌کنگ، تایوان، تبت یا سین‌کیانگ ممنوع و غیرقانونی است.
تایوان، پناهگاه نشر هنگ‌کنگ
پیشتر اخباری درباره افزایش سانسور در هنگ‌کنگ همزمان با اجرای قانون امنیتی چین منتشر شده بود. اما اکنون تحولات نشر در این مستعمره پیشین بریتانیا بیانگر تمایل نویسندگان و دگراندیشان هنگ‌کنگی به انتشار آثارشان در تایوان است تا از گزند «سانسور چینی» در هنگ‌هنگ در امان باشند.
این در حالی است که خود هنگ‌کنگ به مدت دهه‌ها پناهگاه نویسندگان و روشنفکران چینی بود و ناشران هنگ‌کنگی آثار این نویسندگان و منتقدان حکومت پکن را منتشر می‌کردند.
اما اکنون شرایط به کلی تغییر یافته است. قانون «مبهم» امنیتی چین نیز به وضعیت «نامعلوم» نشر در هنگ‌کنگ دامن زده است. این وضعیت نامعلوم موجب شده که بسیاری از ناشران هنگ‌کنگی پیش از آن که رسماً دچار تیغ تیز سانسور شوند، به «خودسانسوری» روی بیاورند. به همین دلیل، اکنون بسیاری از کتاب‌ها و آثاری که پیشتر به آسانی در هنگ‌کنگ منتشر می‌شد، با فضای رعب و وحشتی که حاکم شده، از اساس در هنگ‌کنگ امکان چاپ پیدا نمی‌کنند.
در سال‌های اخیر نیز که گه‌گاهی آثاری در انتقاد از حکومت چین در هنگ‌کنگ منتشر می‌شد، پیامدهای سنگینی برای ناشران یا نویسندگانش به همراه داشت.
لم وینگ کی، یکی از ناشران و کتابفروشان هنگ‌کنگی است که دچار این پیامدهای هولناک شده بود و مدتی از سوی نیروهای امنیتی چین ربوده شد. او پس از آن که توانست از چین خارج شود، به تایپه رفته تا آزادانه فعالیت کند.
گشایش کتابفروشی او در ماه آوریل گذشته در تایپه، یکی از نمونه‌های آشکار موج پناهندگی صنعت نشر هنگ‌کنگ به تایوان به شمار می‌رود.
لم وینگ کی، کتابفروش هنگ‌کنگی در حال مطالعه در یک کتابفروشی در تایوان
دین ناشران تایوانی به نویسندگان هنگ‌کنگی
لیو گی، یک ناشران تایوانی، به تازگی اعلام کرده که پس از اجرای قانون امنیتی چین، روز به روز شاهد تعداد بیشتری از نویسندگان هنگ‌کنگی است که خواهان انتشار آثارشان در تایوان هستند. برخی از آنان حتی پیش از اجرای این قانون، با پیش‌بینی چنین وضعیتی، آثارشان را به این ناشر ارائه کردند.
او اعلام کرد که در گذشته، زمانی که حکومت نظامی در تایوان برقرار بود، این ناشران هنگ‌کنگی بودند که آثار نویسندگان تایوانی را که فرصت انتشار در کشورشان را نداشتند، منتشر می‌کردند و این آثار به صورت غیرقانونی وارد تایوان می‌شد.
اکنون، از قضای روزگار، تاریخ به صورت کاملا برعکس در حال تکرار شدن است.
حتی برخی از ناشران بین‌المللی از تایوان به عنوان محل نسبتاً امنی برای انبار کردن آثاری که در منطقه منتشر می‌شود، بهره می‌برند.
اما امکان انتشار کتاب در تایوان و در کل سطح آزادی بیان در این جزیره، با وجود همه امتیازها، بسیار شکننده است.
لیو گی که ریاست انجمن ناشران مستقل تایوان را نیز بر عهده دارد، اعلام کرده که برخی از ناشران تایوانی که در خارج از کشورشان نیز فعال هستند، چندان تمایلی به تقابل با دولت پکن ندارند، زیرا از اقدامات تلافی‌جویانه چین در عرصه بازارهای بین‌المللی می‌هراسند.
چین گرچه سانسور محتوای آثار را به شدت افزایش داده، اما از نظر فنی، در سال‌های اخیر پیشرفت‌هایی در صنعت نشر و برگزاری نمایشگاه‌ها داشته است. در کل، ناشران بین‌المللی، از جمله ناشران تایوانی در این زمینه احتیاط می‌کنند و هر چه این ناشران بزرگتر باشند، احتیاطتشان نیز بیشتر می‌شود، زیرا نمی‌خواهند کتاب‌هایی که با شمارگان بالا منتشر می‌کنند از بازارهای بزرگ چین و هنگ‌کنگ محروم شوند.
اما وضعیت برای ناشران کوچک و مستقل تایوان که انتظار چندانی از بازارهای جهانی ندارند، متفاوت است. این دسته از ناشران تایوانی، اکنون به صدای آزادی‌خواهان چینی و هنگ‌کنگی تبدیل شده‌اند.
این مقاومتی که در تایوان علیه چین وجود دارد، تحقق رؤیای «هنگ‌کنگی شدن» تایوان برای چین را بسیار دشوار و شاید غیرممکن کرده است.