یک ماه و نیم پس از آخرین سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران و دستیابی به «تفاهم» برای حل اختلافات تهران با این نهاد ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد، خبر می‌رسد که نصب دوباره دوربین‌های نظارتی در شماری از سایت‌های هسته‌ای ایران آغاز شده است.
«انجمن کنترل تسلیحات» روز دوشنبه ۱۱ اردیبهشت در خصوص نصب این دوربین‌های جدید آژانس در ایران گزارشی منتشر کرد. مقام‌های ایرانی هنوز در مورد نصب این دوربین‌های جدید توضیحی نداده‌اند.
اواخر بهار پارسال پس از بیانیه مدیرکل آژانس در خصوص رسیدن اورانیوم غنی‌شده ایران به ۱۸ برابر حد مجاز در برجام، جمهوری اسلامی ایران با نگرانی از احتمال صدور قطعنامه علیه خود در شورای حکام آژانس با حمایت آمریکا و سه کشور اروپایی، گفته بود که به صدور چنین قطعنامه‌ای «پاسخ متناسب خواهد داد».
آن قطعنامه انتقادی با تأکید بر این‌که تهران ابهامات گذشته در مورد ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه مکان هسته‌ای اعلام نشده خود را برطرف نکرده، روز ۱۸ خرداد سال گذشته رأی حمایت اکثریت اعضای شورای حکام را به‌دست آورد.
بیشتر در این باره: ایران بیانیه وزرای خارجه گروه هفت را «مداخله‌جویانه» دانستآژانس در آن روز تأیید کرد که فعالیت شماری از دوربین‌های این نهاد در سایت‌های اتمی ایران، در پی اقدام «عامدانه» دولت ایران به قطع آنها، از کار افتاده است.
دوربین‌هایی که غنی‌سازی اورانیوم در سایت نطنز را ردیابی و ثبت می‌کرد، از جمله دوربین‌هایی بود که ایران آن را قطع کرده بود.
در مقابل، سازمان انرژی اتمی ایران در خصوص قطع فعالیت ۲۰ درصد از دوربین‌های نظارتی گفته بود که دادن امکان به این نوع فعالیت آژانس در ایران «فراپادمانی» و ورای «تعهدات» ایران و بر اساس «حسن نیت» بوده است.
رافائل گروسی که اقدام ایران را در خاموش کردن ۲۷ دوربین یک «ضربه مرگبار به برجام» نامیده بود، اواخر اسفند ۱۴۰۱ در چهارمین سفر خود به تهران، به تفاهمی با مقامات ارشد جمهوری اسلامی برای رفع ابهامات در خصوص فعالیت هسته‌ای احتمالی در آن سه مکان مشکوک دست یافت.
ایران در آن سفر آقای گروسی اعلام کرد به‌صورت «داوطلبانه» به آژانس امکان «راستی‌آزمایی و نظارت بیشتر را خواهد داد».
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز گفته بعد از سفر سال گذشته گروسی به ایران و «توافق» تهران و آژانس، «دوبار» مقامات آژانس به ایران سفر کردند.
گروسی در سفر اخیر به واشینگتن، نسبت به احیای تجهیزات نظارتی و افزایش دسترسی ناظران به سایت‌های هسته‌ای در ایران ابراز خوش‌بینی کرد، اما نگفت که آیا تهران امکان نظارت آنلاین بر غنی‌سازی در سایت فُردو در حومه قم را نیز فراهم می‌کند یا نه. ایران تأیید کرده که غنی‌سازی با غلظت ۶۰ درصد در این مکان در جریان است.
تهران اما گزارش‌های چند هفته پیش در خصوص مشاهده اورانیوم با خلوص ۸۴ درصد تا ۹۰ درصدی در فردو را رد کرد. مدیرکل آژانس نیز گفت اطلاعاتی درباره غنی‌سازی ۹۰ درصدی در اختیار نیست.
به نوشته «انجمن کنترل تسلیحات»، مستقر در واشینگتن، با وجود برخی پیشرفت‌ها در اجرای تفاهم دوجانبه، هنوز معلوم نیست که توان نظارتی آژانس بر فعالیت هسته‌ای ایران چقدر افزایش یافته باشد.
«نصب دوربین‌های تازه» در سایت‌های هسته‌ای ایران در شرایطی صورت می‌گیرد که از مرداد سال گذشته مذاکراتی در خصوص احیای برجام انجام نشده و آمریکا و ایران هریک دیگری را مقصر ناکامی در اجماع بر سر پیش‌نویس توافق احیای برجام می‌دانند.
تصور غالب این بود که دستیابی ایران به تفاهم با آژانس در اسفند کوششی از سوی تهران برای زمینه‌سازی جهت تجدید مذاکرات اتمی در شرایطی باشد که جمهوری اسلامی در زمینه اعتراضات گسترده داخلی زیر فشار سنگین است و اقتصاد آن نیز با چالش‌های فزاینده‌ای روبه‌رو است.
در حالی که آمریکا در ماه‌های اخیر گفته است که مذاکرات احیای برجام از اولویت کار واشینگتن خارج شده، اسرائیل کماکان به فشار بر آمریکا برای عدم بازگشت به برجام ادامه داده و به‌تازگی به چین نیز که واسطه آشتی ایران و عربستان بوده، فشار آورده تا پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران را مهار کند.
اسرائیل با ابراز نگرانی از توانمندی بیشتر ایران در برنامه هسته‌ای، بر آمادگی ارتش خود برای حمله نیز تأکید دارد. هرتسی لوی، رئیس ستاد ارتش اسرائیل، ماه گذشته گفت این کشور آماده حمله به ایران است اما بهتر است آمریکا نیز در کنار اسرائیل باشد.
وزارت دفاع آمریکا به‌تازگی گفت فاصله ایران تا دستیابی به مواد کافی شکافت‌پذیر برای بمب اتم به تنها ۱۲ روز کاهش یافته است.